آیت‌الله علیدوست: فهم بسیاری از آیات بدون تبیین اهل بیت(ع) ممکن نیست

کد خبر: 105206
استاد سطح خارج حوزه علمیه گفت: اگر روایات ائمه را از نماز و زکات و حج و ... کنار بگذاریم، چیزی متوجه نخواهیم شد؛ اینکه تیمم در کجا و وضو در کجا و چگونه باشد، مبهم است و نیاز به مبیِّن دارد.
وارث

آیت‌الله ابوالقاسم علیدوست، استاد سطح خارج حوزه، دوم دی‌ماه در ادامه مباحث فلسفه تفسیر در فضای مجازی، گفت: در مورد تفسیر، دو دیدگاه در برابر هم بیان شده است؛ یکی بسندگی به قرآن یعنی قرآن نیازی به مفسر ندارد و دیگری مُعمّاپنداری قرآن یعنی اینکه قرآن بدون اهل بیت(ع) تفسیر نمی‌شود؛ اما نظریه سوم معتقد به اعتدال است و خود قرآن هم مؤید بر این نظر است.

وی با بیان اینکه قرآن‌بسندگی از «حسبنا کتاب‌الله» نشئت گرفته است، افزود: معماانگاری قرآن هم موجب حذف قرآن در صحنه استدلال است و دلیلی هم بر آن در نقل نداریم و در مجموع این هر دو فکر یعنی قرآن‌بسندگی و معماپنداری، خطرناک است. 

آیت‌الله علیدوست اضافه کرد: در جایی که در مورد ذات و صفات ذات خدا صحبت می‌شود، اگر سراغ غیر اهل بیت(ع) برویم، مسائل عجیب و غریبی رخ می‌دهد که می‌بینیم در برخی کتب اهل تسنن، چه بلایی بر سر معارف آوردند و چه مواردی را به خدا نسبت دادند که اگر در مورد بشر معمولی گفته شده بود، نقص او محسوب می‌شد.

استاد سطح خارج حوزه علمیه با بیان اینکه عادل و حکیم بودن خدا قابل فهم است، افزود: این صفات برای انسان قابل فهم است؛ یعنی کسی که کارهایش از روی حکمت و مصلحت است، اما علم، اراده، مشیت و قدرت مواردی است که باید تفسیر آن را از اهل بیت بگیریم و اگر کسانی مانند علامه طباطبایی و ملاصدرا هم‌سخنی با تفکر و استدلال فلسفی برگرفته از هل بیت بگویند، اشکالی ندارد. 

استاد سطح خارج حوزه با بیان اینکه تفسیر فارغ از روایات و صرفاً با استناد به اینکه افلاطون و فیثاغورث و سقراط و ... چه گفته‌اند، راه موفقی نیست، اظهار کرد: شاید روایاتی که فرموده «لا تتفکروا فی ذات‌الله» در همین راستا باشد؛ یعنی بدون اینکه سراغ اهل بیت بروید. زیرا خدا و ذات خدا فوق انسان است و اما کارهای خدا از سوی انسان قابل درک است.

آیاتی که فهم آن برای همه ممکن است
آیت‌الله علیدوست اظهار کرد: قسمی از آیات قرآن آیاتی است که به هر کسی داده شود، از آن برداشت مناسب می‌کند؛ مانند «وَلَا تَقْتُلُوا النَّفْسَ الَّتِي حَرَّمَ اللَّهُ إِلَّا بِالْحَقِّ»؛ یعنی نفسى را كه خدا حرام گردانيده، جز به‌حق مكشيد؛ البته اینکه کدام خون مهدور است؟ آیا خون مرتد و قاتل و ... مهدور است، سخن دیگری است، اما کلیت آن قابل فهم است؛ یا آیه قصاص واضح است؛ البته باز اینکه قصاص در کدام موارد جایز است و استثناها چیست، موضوع دیگری است. در این بخش از آیات، اگر از اهل بیت بیان خاصی داریم، فبها و اگر نداریم می‌توانیم با فحص مقیدات و مطلقات و مخصصات، برداشت داشته باشیم.

استاد حوزه علمیه با بیان اینکه نظر ما در اینجا با تفریطی‌ها جدا می‌شود، گفت: آنها می‌گویند ما در مواردی که چیزی از اهل بیت داریم، می‌پذیریم، اما اگر نداشتیم دست روی دست می‌گذاریم؛ گفته می‌شود که دو تا سه هزار آیه ظهور دارد و قابل فهم است، البته معنای آن این نیست که باز ما مراجعه به اهل بیت نکنیم، زیرا قرآن مطلق، مقید و عام و خاص و ... دارد؛ مثلاً «النفس بالنفس» خیلی روشن است، اما آیا تخصیص خورده یا خیر؟ یا ارث همسر، در قرآن یک هشتم بیان شده، اما بسیاری از روایات آن را تخصیص زده است.

وی با بیان اینکه اگر آنچه به ظاهر به دست عرب لغت‌دان بدهیم، می‌تواند بفهمد و از مخصص و مطلق و مقید و ناسخ و منسوخ هم خیالمان راحت شد، می‌توانیم تفسیر کنیم، اظهار کرد: اما آیاتی نیاز به مبین دارد، زیرا یک گروه آیاتی مانند «اقیمو الصلوة و آتوا الزکوة»، «احل الله البیع» و ... کلی و مجمل است و باید تبیین شود؛ البته میان مبهم و مجمل تفاوت وجود دارد، اما متأسفانه حتی برخی از بزرگان دچار خطا در آن می‌شوند، در حالی که مبهم در برابر مبین است، اما مجمل در برابر مفصل است. 

فهم بسیاری از آیات بدون تبیین اهل بیت(ع) ممکن نیست
علیدوست تصریح کرد: اگر روایات ائمه را از نماز و زکات و حج و ... کنار بگذاریم، چیزی متوجه نخواهیم شد، زیرا  قرآن عمدتاًفقط دستور به انجام آن به صورت کلی داده است و تبیین جزئیات نیاز به معصوم دارد؛ اینکه تیمم در کجا و وضو در کجا و چگونه باشد، مبهم است و نیاز به مبیِّن دارد.

استاد حوزه علمیه اضافه کرد: برخی واژگان مانند سلسبیل برای اولین بار در قرآن به کار رفت و در زبان عربی وجود نداشت، لذا در این موارد هم طبیعی است که باید به اهل بیت رجوع کنیم. همچنین آیات چندلایه و دارای بطن که در روایت تا هفتاد بطن هم نقل شده است، نیاز به تفسیر اهل بیت دارد؛ البته متشابهات هم می‌تواند در قسم اول یعنی صفات ذات یا در زمره مبهمات لحاظ شود.

آیت‌الله علیدوست تصریح کرد: یکی از موارد درگیری ما با روشنفکران در همین مورد دوم یعنی بحث مطلق و مقید و ... است؛ مثلاً در قرآن در مورد مجازات زانی فقط شلاق بیان شده است و سنگسار و زدن با شمشیر را زیر سؤال می‌برند؛ اما روایات متعدد در مورد سنگسار داریم که این افراد بدون مراجعه به مقیدات و مخصصات روایی، می‌خواهند به ظاهر قرآن عمل کنند.
منبع: ایکنا


افزودن دیدگاه جدید

  • دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید در وب سایت منتشر خواهد شد.
  • پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
  • پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نخواهد شد.