اسلام با ولایت علی (ع) کامل شد/ پیامبر (ص) چند بار امیرالمؤمنین را به عنوان جانشینش معرفی کرد؟

هفتم مرداد‌ماه برابر است با عید بزرگ شیعیان و آغاز امامت امام علی (ع)، اتفاقی که در غدیر خم توسط پیامبر (ص) اعلام شد و شیعیان همه ساله این روز عزیز را جشن می‌گیرند.

روز هجدهم ذی‌الحجه سال دهم هجرت، پیامبر اکرم (ص) به دستور خدا امام علی (ع) را به مقام خلافت و امامت منصوب کرد. واقعه غدیر در سفر حجة‌الوداع سال دهم هجری و در سرزمین غدیر خم روی داد. در احادیث شیعه تعابیری هم چون «عیدُاللهِ‌ الاکبر»، «عید اهل بیت محمد (ص)»، و «اشرف الاعیاد» برای این روز به کار رفته است.

در این روز گرامی پیامبر (ص) مردم را که حجاج بیت‌الله الحرام بودند گرد هم جمع کرد و دست علی (ع) را بلند کرد تا همگان او را ببینند و فرمود: «ای مردم، آیا من از خود شما، بر شما بیشتر ولایت ندارم؟» مردم پاسخ دادند: «آری،‌ ای رسول خدا.» حضرت فرمود: «خداوند ولیّ من است و من ولیّ مؤمنین‌ هستم و نسبت به آنان از خود آنان بیشتر ولایت دارم. پس هر کس که من مولای اویم، علی مولای اوست.» رسول خدا (ص) سه‏ بار این جمله را تکرار کرد و فرمود: «خداوندا، دوست بدار و سرپرستی کن، هر کسی که علی را دوست و سرپرست خود بداند و دشمن بدار هر کسی که او را دشمن می‌دارد و یاری نما هر کسی که او را یاری می‌‌کند و به حال خود رها کن، هر کس که او را وا می‌‏گذارد.»

رسول گرامی اسلام (ص) سپس خطاب به مردم فرمود: حاضران این پیام را به غایبان برسانند.

در آستانه فرا رسیدن ام الاعیاد، عید سعید غدیر دقایقی را با حجت‌الاسلام مرتضی ادیب یزدی با موضوع غدیر به گفت‌‌وگو نشستیم که در ادامه تقدیم می‌شود.

احکام الهی که طی ۲۳ سال بر پیامبر (ص) نازل شده با نزول آیه اکمال و ولایت امام علی (ع) کامل شد

درباره اهمیت غدیر از منظر پیامبر (ص) کمی توضیح دهید، ایشان کامل شدن دین اسلام را در ولایت امام علی (ع) دانستند.

پس از نصب مولای متقیان حضرت علی (ع) به ولایت قطعیه مطلقه توسط رسول خدا (ص) آیه اکمال دین و اتمام نعمت بر پیامبر (ص) نازل شد و پس از ۷۰ روز از گذشت واقعه غدیر رسول مکرم اسلام (ص) رحلت فرمودند. طی ۲۳ سال نبوت رسول خدا (ص) عوامل و مسائل متعددی از سوی خدا به پیامبر (ص) و مسلمین صادر شد که بسیاری از احکام الهی در ذیل این عوامل مستتر است.

منابع شیعه شأن نزول آیه اکمال را واقعه غدیر خم و ولایت امیرالمؤمنین (ع) بر مسلمانان می‌‎دانند

عید سعید غدیر بشارت دهنده عزت، تمامیت، شرف، ارتقاء و رجوع ملت‌های بزرگ مسلمان است و منابع شیعه شأن نزول آیه اکمال را واقعه غدیر خم و ولایت امیرالمؤمنین (ع) بر مسلمانان می‌‎دانند. آنان معتقدند که پیامبر اسلام (ص) پس از انجام آخرین حج خود، در مسیر بازگشت، در منطقه‌ای به نام غدیر خم، مسلمانان را جمع و در خطبه‌ای، امام علی (ع) را ولی مسلمانان و جانشین خود معرفی کرد. پس از خطبه، مسلمانان با امام علی (ع) بیعت کردند، سپس آیه اکمال نازل شد و از کامل‌شدن دین اسلام خبر داد.

پس از نصب امام علی (ع) خداوند فرمود دین شما کامل و نعمت بر شما تمام شد

اهمیت ولایت امام علی (ع) در چه بود که از سوی خدا کامل کننده دین نام گرفت و اساشاً مگر نواقصی در فرائض دین وجود داشت که با ولایت کامل شود؟

طی ۲۳ سال نبوت رسول خدا (ص) مسائلی همچون اقامه نماز، روزه، حج، جهاد، فریضتین امر به معروف و نهی از منکر و... توسط پیغمبر (ص) به مردم ابلاغ شد اما در هیچ کدام از آنها بحث از اکمال دین نیست، حتی در نماز با تمام اهمیتی که دارد و بیش از ۷۰ بار در قرآن به اقامه آن امر فرموده شده است نیز بحث از اکمال دین نیست، اما در بحث غدیر خم پس از نصب مولای متقیان به امامت و زعامت امت اسلام، خداوند می‌فرماید: «اَلْیوْمَ أَکمَلْتُ لَکمْ دینَکمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَیکُمْ نِعْمَتی وَ رَضیتُ لَکُمُ الْإِسْلامَ دینا...»که یک تأکید زمانی است به این معنی که امروز تازه دینتان کامل شد.

اکمال دینی که به برکت ولایت حاصل شد همچون عدد صحیح بوده و مابقی عدد صفر هستند به این معنی که اگر  عدد صحیح باشد بقیه اعداد نیز ارزش دارد و در صورتیکه عدد صحیح اکمال دین ولایت نباشد، حتی نماز، روزه، حج و جهاد نیز ارزشی ندارد.

پیامبر (ص) در اوج کمال بود و دین اسلام با ولایت علی (ع) کامل شد

همانگونه که پیامبر (ص) و دین مبین اسلام در اوج کمال هستند، موضوع اکمال دین پس از نصب امیرمؤمنان علی (ع) به عنوان امامت و ولایت نیز حرف اول را در کمال و حقیقت اسلام می‌زند، اگر این ولایت نباشد کمال نیست و اگر اکمال نباشد همه عبادات ناقص است و انسان به کمال نمی‌رسد.

این کارشناس مذهی خاطر نشان کرد: خدا به برکت ولایت راضی شد که اسلام دین ما باشد و اگر ولایت نبود خدا هم رضایت به این دین نمی‌داد و کار پیامبر ناقص می‌ماند از همین رو به برکت نصب امیرالمؤمنین (ع)، دین پیامبر (ص) نیز به طور کمال به اهل عالم ابلاغ شد.

«یوم الانذار» برگی دیگر از تعیین خلافت و جانشینی علی (ع)

پیامبر (ص) در جای دیگری هم ولایت امام علی (ع) را پس از خود الام کرده بود، در این باره هم توضیح دهید.

در پی نزول آیه ۲۱۴ سوره مبارکه شعراء «وَاَنْذِرْ عَشیرَتَکَ الاَقرَبینَ... خویشاوندان نزدیک خود را انذار کن...» پیامبر (ص) مأمور شد، در اولین دعوت عمومی و رسمی خود از اقوام و نزدیکان از قریش را به مهمانی فرا خواند و دین اسلام را به ایشان عرضه کند و آن‌ها را از شرک و بت پرستی منع فرماید. در این مهمانی مهم و تاریخی عبارت مهم و معروف پیامبر نسبت به حضرت علی (ع) بیان شد، که پیامبر درباره‌ ایشان فرمودند: «انّ هذا اخی و وصیی و خلیفتی فیکم فاسمعوا له و اطیعوه. به‌درستی‌که این شخص برادر من و وصی و جانشین من در میان شماست، پس سخن او را بشنوید و از او اطاعت کنید.»

این خود دلیل مهم دیگر برای امامت و خلافت حضرت علی (ع) نسبت به پیامبر اکرم (ص) خواهد بود، که ایشان با صراحت آن را بیان داشته است و به صورت‌های متعدد و طرق گوناگون در منابع فریقین نقل شده و تحریف‌گران هم نتوانستند سیمای خلافت و جانشینی علی (ع) را در مقابل پیامبر که در سال سوم بعثت به‌وقوع پیوست را بپوشانند و آن واقعه مهم همین واقعه‌ «یوم الانذار» است.

پیامبر (ص) در حجة‌الوداع هم امیر‌المؤمنین (ع) را به مردم معرفی کردند

جای دیگری هم بود که پیامبر (ص) به ولایت امام علی (ع) پس از خود اشاره کرده باشد؟

در حجةالوداع پیامبر (ص) در صحرای عرفات و مسجد خیف خطبه خواندند و در ذیل خطبه‌ها خاندان را توصیف کردند و امیر مؤمنان علی (ع) را به مردم معرفی کردند. در غدیر خم پیامبر (ص) آخرین حرکت خود را انجام دادند و آن گرفتن بازوی مولای متقیان و بلند کردن ایشان به سوی آسمان و معرفی ایشان به تمام اهل مجلس بود.

رسول مکرم اسلام (ص) سه روز در غدیر خم  توقف کردند و امر بیعت با علی را دنبال کردند و پس از بیعت گرفتن از مردان، از بانوان و کودکان نیز بیعت گرفتند.

راه برون رفت از مشکلات امروزی تبعیت از امر امامت است

امروز هم موضوع ولایت در جامعه اهمیت فراوانی دارد در این باره هم بفرمایید.

موضوع مربوط به امروز و دیروز نیست و برای همه تاریخ است. راه برون رفت از مشکلات امروزی تبعیت از امر امامت است و باید امر امامت را جدی گرفت و چون نظام یک نظام الهی و اسلامی است و بر منبای امامت و اساس ولایت بنا نهاده شده است به تمام برادران و خواهران دینی خود سفارش می‌کنم با تبعیت از محور ولایت و از شخص ولی فقیه به وظیفه شرعی خود عمل کنیم و تحت شیطنت‌های دشمنان قرار نگیریم.

بعد از توحید و نبوت، مهمترین اصل، «امامت» و «ولایت پذیری» است در منطق اسلام مهترین مبحث اعتقادی، قرآن، پیامبر (ص) و سیره حضرت امیر (ع) بحث ولایت است، ولایت در لغت به معنای سرپرستی است اما در اصطلاح و حقیقت شرع عبارت است از تبعیت مطلق از آن کسی که از ناحیه پروردگار به زعامت و رهبری منصوب شده است.

پیامبر اکرم (ص) در روز یوم‌الانذار، اقوام را نزد خود فراخواند و فرمودند: اولین کسی که با من بیعت کند جانشین من است. از میان مهمانان حاضر که شماری از آنان را کفار تشکیل می دادند امام علی (ع) به عنوان اولین نفر دست خود را بلند کردند و در نتیجه برخی حاضران رو به جناب ابوطالب کرده و گفتند: از امروز به بعد تو باید از فرزندت تبعیت کنی.

توجه امام هادی به فرهنگ غدیر و سیره علوی در خطبه غدیر

تبیین جایگاه امامت و ولایت از ویژگی‌های جامعه کبیره امام هادی است. آن حضرت برای معرفی «غدیر» به عنوان بنای اولیه ولایت چه تدبیری داشتند؟ در مورد نقش امام دهم (ع) در احیای فرهنگ غدیر هم بگویید.

یکی از مهمترین رویکردهای امام هادی (ع) نشر معارف ائمه و فرهنگ اهل بیت (ع) بود، چنانکه وقتی معتصم عباسی آن حضرت را در روز غدیر احضار کرد، ایشان در آن موقعیت حساس به زیارت جد بزرگوارشان حضرت علی (ع) رفتند و با قرائت زیارتی ارزشمند به ذکر فضایل و مناقب مولای متقیان پرداختند. امام هادی (ع) در این زیارت، فرهنگ غدیر و زندگی گهربار و باشکوه امیرمؤمنان علی (ع) را مورد توجه و تأکید قرار دادند.

مهمترین فضایل نخستین پیشوای شیعه در قرآن از جمله آیات ولایت، بلاغ، جهاد و... آمده، که در این زیارت مورد اشاره قرار گرفته و از همه مهمتر اشاره صریح امام هادی (ع) به واقعه تاریخی غدیر است. البته آن حضرت افزون بر زیارت غدیر، زیارت جامعه کبیره را در تبیین جایگاه امامت و مشخص شدن منزلت پیشوایان معصوم (ع) نیز از خود به یادگار گذاشتند که به گفته علامه مجلسی، این زیارت از نظر سند صحیح ترین و از جهت محتوا فراگیرترین زیارت‌ها نسبت به ائمه اطهار (ع) است و در مقایسه با دیگر زیارت‌ها از فصاحت لفظ و بلاغت معنی و شان و منزلت والایی برخوردار است.

منبع: فارس