خواسته ای که از حضرت ابراهیم اجابت نشد

پاسخ

اولا، امامت از دیدگاه شیعه، إعمال ولایت ولی اللَّه بر سایر انسان ها است و به تعبیری امامت، منصبی الاهی برای اداره دین و دنیای مردم و هدایت آن ها به قلّه سعادت و انسانیت است. از این رو امام علیه السلام برای مردم قابل شناسایی و انتخاب نیست. زیرا علم لدّنی و عصمت که از شرایط اصلی امامت هستند؛ از امور باطنی و امری نهانی اند که جز خدا کسی از آن آگاه نیست و این دو مهم ترین، لوازم ولی اللَّه بودن است.

ثانیا، انسان موحدی که ولایت خداوند بر خویش را پذیرا گردیده؛ از هر حیث مطیع اوامر و نواهی خدای خود است. پس در مورد پذیرش ولایت، وُلاتی که از سوی آن ذات اقدس تعیین می گردند؛ باید کاملاً مطیع و منقاد باشد و به ولایت آن ها نیز گردن نهد و تسلیم محض مولا و خالقش باشد.

ثالثا، در احراز مقام امامت و نبوت، سن خاصی شرط نیست. بلوغ روحی و علمی و فکری لازم، برای این امر می تواند؛ به صورت خدا دادی، از بدو تولد به ایشان اعطا گردد و خود این امر یکی از خوارق عاداتی است که امامت ایشان را اثبات می کند. نه این که مخّل به امامت ایشان باشد.[1]

خداوند متعال می داند که پیامبری و یا امامی در دنیا، با تلاش و جهاد، به فلان مقام معنوی می رسند؛ لذا در سنین خردسالی و قبل از موعد، شرایط کمال را به ایشان می دهد. خداوند متعال اگر به پیامبر یا امامی در سنین خردسالی کمالات می دهد؛ بر اساس لیاقت اوست نه این که دیمی باشد. وقتی شخصی از جانب خداوند به عنوان پیامبر و یا امام تعیین شد؛ دیگر سن در او مطرح نیست. بین کوچک و بزرگش تفاوتی نیست.

نتیجه این انتخاب حکیمانه توسط خداوند متعال را می توان به رشادت ها و شجاعت های ائمه اطهار علیهم السلام برای به کمال رسیدن انسان ها اشاره کرد که سرتاسر زندگی ایشان تحمل سختی و قبولی در امتحانات الهی بوده است.

در این مجال روایتی را از امام رضا علیه السلام برای شما نقل می کنیم:

از محمودی روایت شده که گفت: من در طوس در حضور حضرت رضا علیه السلام بودم. یکی از یاران آن بزرگوار گفت: اگر حادثه ای برای حضرت رخ دهد؛ امام بعد از آن برگزیده خدا، که خواهد بود؟!

حضرت رضا(ع) به وی توجهی کرد و فرمود: «بعد از من باید برای امر امامت به پسرم حضرت جواد علیه السلام رجوع شود. وی گفت: سن امام جواد(ع) کم است؟! حضرت رضا(ع) فرمود: خدا حضرت عیسی بن مریم علیه السلام را برای مقام پیامبری برانگیخت؛ در صورتی که سن آن حضرت(ع) از امام محمد تقی(ع) کمتر بود.»[2]

اما در مورد امامت حضرت ابراهیم خداوند در قرآن می فرماید«وَ إِذِ ابْتَلی إِبْراهیمَ رَبُّهُ بِکلِماتٍ فَأَتَمَّهُنَّ قالَ إِنّی جاعِلُک لِلنّاسِ إِمامًا قالَ وَ مِنْ ذُرِّیتی قالَ لا ینالُ عَهْدِی الظّالِمینَ: به خاطر آورید؛ هنگامی که خداوند، ابراهیم را با وسایل گوناگونی آزمود. و او به خوبی از عهده این آزمایش ها برآمد. خداوند به او فرمود: من تو را امام و پیشوای مردم قرار دادم! ابراهیم عرض کرد: از دودمان من نیز امامانی قرار بده! خداوند فرمود: پیمان من، به ستمکاران و ظالمان نمی رسد! و تنها آن دسته از فرزندان تو که پاک و معصوم باشند، شایسته این مقام اند»[3]

همان گونه که در پرسش اشاره شد؛ خدواند متعال مقام امامت را بعد از سال ها رنج و امتحان به حضرت ابراهیم علیه السلام عطا فرمودند. اما شرط امامت را این رنج و امتحان قرار ندادند که بگوییم بدون این شرط، رسیدن به امامت محال است. از این رو خداوند در جواب حضرت ابراهیم که سؤال کردند؛ آیا امامت به ذریه من هم می رسد؛ فرموند: این امامت به ظالمین نمی رسد. به این معنا که عدم ظلم شرط رسیدن به امامت است نه امتحان و سختی. شخص ابراهیم پیامبر برای رسیدن به مقام امامت که برتر و والاتر از مقام نبوت است؛ باید امتحاناتی را بگذراند. ولی شرط حتمی هر امامی نیست که برای رسیدن به مقام امامت باید امتحانات سختی را بگذراند.

بنا بر فرض سؤال شما که مقام امامت باید دارای مراحل و امتحانات باشد؛ پس شخصیتی چون حضرت ایوب علیه السلام که در کشیدن رنج و امتحان، زبان زد، شده اند؛ می بایست بالاترین مقام امامت را داشته باشند.

پی نوشت:

[1] برگرفته از سایت اسلام کوئست، سؤال شماره 1393.

[2] کتاب ستارگان درخشان، محمد جواد نجفی، ص 24.

[3] بقره، 124.

  /م118