آیا واقعه غدیر درپی شکایت سپاه یمن از امیرالمومنین(ع) رخ داد!؟

کد خبر: 3266
خبر غدیر آن قدر به ضرر وهابیت است که سو استفاده کردن از آن دشوار است. تنها تلاش آن‌ها این است که دلالت آن را زیر سوال برده بگویند منظور از مولا در اینجا دوستی و مودت است.
وارث
واقعه غدیر از جمله مباحثی در تاریخ اسلام است که همواره غرض ورزان و شبهه افکنان سعی داشته اند با طرح مباحث ساده لوحانه اصالت و حقانیت آن را زیر سوال ببرند. یکی از شبهات مطرح در این باره شبهه سپاه یمن است که درباره چیستی و معنا و پاسخ آن با موحدی، معاون پژوهشی موسسه کانون خورشید، ناظر ارشد بنیاد امامت و مدرس درس خارج امامت به گفتگو پرداخته ایم که مشروح آن از نظرتان می گذرد:

 

شبهه سپاه یمن در رد ولایت امیرالمومنین (ع) ناظر بر چه مسئله ای است؟

شبهه جیش یا همان سپاه یمن در واقع بحثی است که از اوسط یا اواخر قرن پنجم توسط اندیشمندان اهل سنت در مواجهه با دیدگاه های قطعی که علمای اهل شیعه در موضوع خبر غدیر داشتند و این خبر را بر ولایت بلافصل امام علی (ع) معنا می کردند، وارد شد و بعد از اینکه آنها نتوانستند در خصوص صدور این خبر خدشه ایجاد کنند چرا که این خبر از حیث معیارهای کمّی در نقل حدیث، صد درصد متواتر و قطعی است و می توان با قطع یقین گفت این عبارت:"مَنْ کُنْتُ مَوْلاهُ، فَهذا عَلِىٌّ مَوْلاهُ" از دو لب مبارک پیامبر(ص) خارج شده و این دسته اخبار که تعداد 110 تن از صحابه آن را نقل کرده باشند و متواتر باشد، بسیار کم و محدود است و در کل منابع جهان شیعه و سنی هیچ خبری به اندازه خبر غدیر از مسلمات مشهور و متواتر نیست. بنابراین اهل سنت نتوانست در صدور این خبر خللی وارد کند و بدیهی است بزرگانی مانند شیخ مفید که در بغداد میان اهل سنت زندگی می کردند، به خبر غدیر احتجاح داشتند و پس از آن سید مرتضی کتاب "الشافی فی الامامه" را در رد نظریات قاضی نوشت و پس از آن شیخ طوسی کرسی کلام را در این شهر در اختیار داشت در حالی که بغداد تحت حکومت اهل سنت بود. این وزنه سنگین اعتقادی شیعه بر جامعه اهل تسنن، موجب شد اندیشمندان آنها که مشاهده کردند درباره صدور خبر غدیر نمی توانند مقاومت کنند، در خصوص دلالت و معنای این خبر بحث هایی مطرح کردند و گفتند واژه مولا در لغت معنای متعدد دارد و می تواند معنایی غیر از سرپرست و امام به کار رفته باشد. با این رویکرد آنها به دنبال راهی بودند که ظهور کلام پیامبر (ص) را در معنایی دیگر جلوه دهند. آمدند و گفتند حضرت علی(ع) از یمن خود را به حجة الوداع رساندند و شکایتی از او در تاریخ در سپاه یمن وجود دارد و خبر غدیر و کل واقعه آن را به دفاع پیامبر (ص) از امام علی(ع) در برابر سپاه یمن معنا کردند و گفتند مردم چون از ایشان شکایت کرده بودند، پیامبر (ص) از ایشان دفاع کرده و خواستند بگویند علی (ع) را دوست بدارید، بنابراین واژه مولا در اینجا بر وجوب دوست داشتن و حب علی (ع) دلالت می کند.
 

منشا و سرچشمه این شبهه چیست و از کجا آغاز شد و امروز وهابیت از آن چه سوء استفاده هایی می کند؟

باید گفت واقعه غدیر در سال 10 هجری اتفاق می افتد، اما به نظر می رسد اولین کسی که این شبهه را مطرح می کند، ابوبکر احمد بن حسین بیهقی متوفی 458 هجری است یعنی بعد از گذشت 450 سال از واقعه غدیر تازه دلالت یک خبر متواتر از پیامبر (ص) برای مسلمانان روشن شده است! و پیامبر(ص) مطلبی را گفته اند که یک نفر از مسلمین بعد از 450 سال مقصود او را فهمیده و آن همه صحابه ای که آن روز در غدیر خم نزد پیامبر (ص) بوده و روایت را شنیده بودند، نفهمیدند مقصود پیامبر (ص) چیست!
اما ادعا می شود قاضی عبدالجبار معتزلی در کتاب المغنی نخستین بار این شبهه را مطرح کرده است؛ در پاسخ به این سخن باید گفت اولا هیچ مدرکی وجود ندارد که قاضی عبدالجبار این شبهه را مطرح کرده باشد و ثانیا مدرکی علیه او هست چرا که سید مرتضی که ردیه ای بر قاضی نوشته که متوفی سال 415 هجری قمری است و سید مرتضی متوفی 436 هجری قمری و این فاصله محدود است، مشاهده می کنیم خبری از شبهه جیش نیست و می توان نتیجه گرفت طرح این شبهه از سوی همان احمد بن حسین بیهقی است. بنابراین اساس آن به وهابیت بر نمی گردد. در واقع هیچ یک از شبهاتی که امروز به عنوان شبهات وهابیت شناخته می شود، مولود تفکر وهابیت نیست. این دیدگاه ها یا در میان اندیشمندان اهل تسنن بوده یا در دیدگاه ابن تیمیه؛ در حقیقت 90 درصد شبهاتی که امروز از سوی وهابیت مطرح می شود، مطالبی است که ابن تیمیه علیه شیعه و در رد کتاب علامه حلی نوشته است چرا که در آن زمان بسیاری از علمای اهل تسنن با خواندن این کتاب شیعه می شدند و او برای توقف این جریان شیعه گرایی ادعاهای عجیبی کرد که حتی از سوی اندیشمندان عصر خود کافر خوانده شد و تقریبا از جامعه اهل تسنن طرد شد تا جایی که ذهبی امام المتاخرین رسما به او گفت:"تو احمقی!" تنها یکی از شاگردان این تیمیه او آثار وی را نشر می داد تا اینکه محمد بن عبدالوهاب آمد تفکرات او را که حنبلی مذهب بود، گسترش داد و مذهب وهابیت را تاسیس کرد. بنابراین این طور نیست شبهاتی که امروز از سوی وهابیت مطرح می شود اورجینال (اصل) باشد.
 

چه پاسخی می توان به این شبهه داد؟
در این رابطه پاسخ ها به دو دسته تقسیم می شود؛ نخست باید بررسی کرد آیا وقتی تاریخ را ملاحظه می کنیم این شبهه قابل دفاع و وارد شدن به واقعه غدیر است یا خیر؛ دوم این خبر از جهت حجیت باید بررسی شود.
اما از جهت تاریخی آن شکایتی که از حضرت علی (ع) مطرح شد در سال هشتم هجری بود که به گوش پیامبر (ص) رساندند و پیامبر (ص) نیز از آن دفاع کردند و حرفی باقی نماند و در سال نهم و دهم هم هیچ شکایتی نبود جز در سال دهم که یکی دو نفر شکایتی خصوصی مطرح کردند آن هم اینکه حضرت (ع) چرا سوار شترهای غنیمتی نمی شوند؛ دلیلی ندارد که پیامبر(ص) جماعتی را در غدیر خم معطل کنند تا به شکایت آن یکی دو نفر یمنی در ملاء عام پاسخ دهند ضمن اینکه اخبار حاکی از این است که آن زمان حجاج یمنی از سپاه اسلام خارج شده بودند. بنابراین این شبهه از نظر تاریخی به هیچ وجه قابل دفاع نیست. اما از سوی دیگر حضرت زهرا (س) و امام حسن مجتبی (ع) دائم به واقعه غدیر احتجاج می کردند و حضرت علی(ع) نیز از زمانی که پیامبر(ص) نیز برای خلیفه اول و دوم و سوم بیش از هشت بار با خبر غدیر احتجاج کردند، گفتند که این حدیث بر ولایت و امامت من دلالت می کند. حضرت (ع) حتی تعدادی از صحابه ای را در که در ماجرای غدیر خم حضور داشتند را جمع می کنند و به گفته علمای اهل سنت آنها را به شهادت می گیرند و آنها به نشانه مثبت بودن و صحیح بودن خبر غدیر دست خود را بالا می گیرند و می گویند ما این حدیث را از پیامبر (ص) شنیده ایم.
خود وهابیت هم قبول دارند متکلم وقتی عبارتی می گوید که دو معنا دارد، معنایی قبول است که مخاطب آن را برداشت و درک می کند، بنابراین فهم صحابه در اینجا سند است آنها موضوع امامت را فهمیدند و نشانه آن حرکت خلیفه دوم است که به پس از اعلان پیامبر(ص) نزد حضرت علی (ع) حاضر شده و به آن حضرت (ع) تبریک می گویند. "اصبحت: مولا شدی"

خبر غدیر آن قدر به ضرر وهابیت است که سو استفاده کردن از آن دشوار است. تنها تلاش آنها این است که دلالت آن را زیر سوال برده بگویند منظور از مولا در اینجا دوستی و مودت است اما اینها نمی دانند اگر این معنا را هم بپذیریم، باز وهابیت با مشکل مواجه می شود. بر فرض اینکه مولا در اینجا به معنای دوستی در نظر گرفته شود، مگر طلحه، زبیر، معاویه، عمروعاص، عایشه و ... در غدیر خم نبودند که پیامبر (ص) این دعا را که قطعا مستجاب است، بر زبان جاری کرد؟ پس چرا این افراد با حضرت علی (ع) جنگیدند؟ چطور خلاف نص پیامبر(ص) که توصیه به دوستی علی (ع) کرد، با ایشان عداوت ورزیده و خلاف سخن پیامبر و حدیث متواتر عمل کردند؟ آیا خلاف سخن پیامبر (ص) عمل کردن جز کافر شدن نیست؟ پس چرا عده ای از مسلمانان به سراغ این افراد رفته و با آنها پیمان بستند؟ بنابراین اگر ولایت را به معنای دوستی هم تعبیر کنیم، باز وهابیت دچار مشکل دیگری می شود.
اما آنچه در پاسخ کلی علمای شیعه وجود دارد این است طبق قرائن تاریخی مقامیه و مقالیه در خبر غدیر ثابت می شود واژه مولی منهای هر قرینه دیگری فقط یک معنا دارد که آن هم سرپرست و امام و أولی است.

/ف104