نماز بی فایده عابد ریاکار!

وارث: در دنیای مادی سنجش افراد و اعمال و عملکردها بر پایه میزان کمیت است نه کیفیت ولی در معنویات معیار سنجش کیفیت است نه کمیت. چه بسا اعمال فراوانی که با اغراض باطل بی ثمر باشند. و چه بسا یک عمل اندک ولی با هدفی متعالی انسان را به سوی کمال رهنمون سازد.
اینکه فرموده اند: "إنّما الأعمال بالنّیات" نیز اشاره به همین کیفیت نگری در اسلام دارد. چه بسا اعمالی که ظاهری خوب و کمیتی بسیار دارند ولی با جاه طلبی، نام جویی و تشخص، برتری طلبی در میان همنوعان، منت گذاشتن و غیره آلوده و حتی باطل شوند! هرچه رنگ و صبغه الهی در کارهای ما بیشتر جلوه گر شود ارزش آن کار نیز بالاتر می رود.
در آیه ۳۸ سوره نساء به یکی از اعمالی که به دلیل نیت غلط و فاسد بی ثمر شده است اشاره می کند. می فرماید چرا انفاق هایتان را با نیت ریا و خودنمایی انجام می دهید!؟ در آیه بعد به اهمیت اخلاص در اعمال از جمله در انفاق می پردازد:
«وَ ما ذا عَلَيْهِمْ لَوْ آمَنُوا بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ وَ أَنْفَقُوا مِمَّا رَزَقَهُمُ اللَّهُ وَ كانَ اللَّهُ بِهِمْ عَلِيماً.»
«و بر ايشان چه مى شد، اگر به خداوند و روز قيامت ايمان مى آوردند و از آنچه خداوند روزى آنان كرده (از روى اخلاص، نه ريا) انفاق مى كردند؟ و خداوند به نيّت آنان داناست.» (آیه ۳۹ سوره نساء)
سه نکته:
* دامنه وسیع انفاق های خالصانه
در آیه ۳۸ که یخن از انفاق ریاکارانه بود انفاق را به اموال نسبت داد و اینجا فرمود: "مِمَّا رَزَقَهُمُ اللَّهُ"؛ این تفاوت به چه چیزی اشاره دارد؟
۱- در انفاق ریایی برای شخص حلال و حرام مهم نیست ولی در انفاق مخلصانه حلال و رزق الهی بودن مهم است.
۲- انفاق کننده با ریا خودش را مالک مال می داند ولی شخص با اخلاص می داند که او تنها امانت دار است و مالک حقیقی خداست.
۳- ضمن اینکه انفاق های ریایی معمولا با مال است زیرا بیشتر در دید مردم قرار می گیرد ولی انفاق خالصانه دامنه وسیعی دارد و شامل همه مواهب و نعمت هایی که خدا داده اعم از علم و استعداد و موقعیت و آبروی اجتماعی می شود.

** سه پرتگاهی که انفاق را به سمت ریا می کشاند
برای حفظ عمل از ریا باید در سه زمان حواسمان جمع باشد:
۱- قبل از عمل، یعنی هنگام نیت. اغلب مشکلات و ریاکاری ها در همین مرحله اتفاق می افتد.
۲- در هنگام عمل باید مراقب باشیم که شیطان نتواند ولو برای اندکی در نیت ما خلل ایجاد نماید.
۳- پس از عمل نیز اگر مراقب نباشیم با منت و آزار و ایذاء و زخم زبان و غیره انفاق یا صدقه مان بر باد می رود!
لذا امام صادق (ع) فرمود: «باقی ماندن بر عمل همراه با اخلاص از آغاز نمودن آن سخت تر است.» (الکافی ج ۲.۱۶)

*** نماز بی فایده عابد ریاکار!
مصداق بارز عمل ریاکارانه را سعدی علیه الرحمه در گلستانش چه زیبا به تصویر می کشد:
زاهدی مهمان پادشاهی بود چون به طعام بنشستند کمتر از آن خورد که عادت او بود و چون به نماز برخاستند بیش از آن کرد که عادت او بود تا خلق صلاحیت در حق او زیادت کنند!
چون به مقام (منزل) خویش آمد سفره خواست تا تناول کند. پسری صاحب فراست داشت. گفت: ای پدر باری به مجلس سلطان طعام نخوردی؟ گفت: در نظر ایشان چیزی نخوردم که بکار آید. گفت: نماز را هم قضا کن که چیزی نکردی که بکار آید.
عبادت به اخلاص نیت نکوست
وگرنه چه آید ز بی مغز پوست!

منبع: تراز