پیاده روی هفتگی آیت‌الله سید مرتضی مرعشی‌نجفی تا مسجد جمکران
آیت الله العظمی مرعشی نجفی نقل کرده‌اند: تعدادی از طلبه‌ها در آن ایام، مراسم پیاده روی هفتگی به مسجد مقدس جمکران را هم ترتیب داده بودند که حاج آقا روح الله خمینی، یکی از افراد ثابت این جمع بود.
وارث: «از خداوند مسئلت می‌کنم این فرزند را هم، خلف صالح حقیر و مروج دین قرار بدهد. آثار نبوی در او زیاد می‌بینم و از خداوند خواسته‌ام که از مروجین شرع و مذهب و اجداد طاهرینش باشد. کام او را با تربت حضرت سیدالشهداء (علیه السلام) و آب فرات برداشته‌ایم.
خواب خوبی هم در حق او دیده‌ام و او صاحب اولاد عدیده خواهد شد و در ایران سکونت خواهد کرد.
ای فرزند عزیز سید مرتضی! مرا فراموش ننمایی، زحمت تو را خیلی کشیده ام ... .
شب‌های جمعه تا در نجف هستی بر سر قبر والدین بیا و اگر نبودی به خواندن قرآن خشنود بنما، فرزندم از نماز شب غفلت نکن، تهجد و شب زنده‌داری، شخص را به مقامات عالی می‌رساند، نباید غفلت کرد از مناجات و ابتهال نیمه‌های شب ... .»
اینها گوشه‌ای است از آنچه آیت الله علامه سید شمس الدین محمود، به فرزندش، سید مرتضی حسینی مرعشی نجفی نگاشته است.
سید شمس‌الدین محمود، شاگرد حضرات آیات آخوند خراسانی و سید محمدکاظم یزدی و همدرس افرادی مانند سید ابوالحسن اصفهانی و سید حسن مدرّس است؛ افرادی که بعدها هر کدام به شخصیت‌هایی کم نظیر در جهان اسلام تبدیل شدند.
سومین روز ماه جمادی الاولی سال 1325 هجری قمری بود که در خانه علامه سید شمس الدین در نجف اشرف، نوزادی به دنیا آمد که او را سید مرتضی نام نهادند. سید مرتضی 9 ساله بود که مادر و 13 ساله بود که پدرش را از دست داد. او در همان سال به همراه دایی خود، به تبریز مهاجرت کرد و هفت سال در حوزه علمیه تبریز به طلبگی پرداخت.
سید مرتضی 21 ساله بود که راه حوزه علمیه قم را در پیش گرفت و به این شهر مهاجرت کرد تا از محضر بزرگانی مانند حضرات آیات حائری یزدی و خوانساری بهره ببرد.
او از همان دوران عادت داشت تا به همراه دوستان خود و در روزهای جمعه، مجلس روضه در حجره برقرار سازد؛ روضه‌هایی که طلبه‌ای جوان به نام سید روح الله خمینی هم یک پای ثابت آن بود و از حاضران پذیرایی می‌کرد.
نباید فراموش کرد که این مجالس هفتگی روضه جمعه تا پایان عمر آیت‌الله سید مرتضی حسینی مرعشی نجفی ادامه یافت.
همچنین آنچنان که این عالم برجسته از آن روزهای تحصیل و تدریس در قم نقل می‌کند، تعدادی از طلبه‌ها در آن ایام، مراسم پیاده روی هفتگی به مسجد مقدس جمکران را هم ترتیب داده بودند که باز هم، حاج آقا روح الله خمینی، یکی از افراد ثابت این جمع بود و در مسیر، دعای توسل را برای همراهان می‌خواند تا همگی افراد حاضر در این پیاده‌روی، این دعای آسمانی را به همراه ایشان زمزمه کنند.
سید مرتضی پس از چند سال اقامت در قم، به زادگاهش نجف بازگشت تا محضر درس برخی از استادان مشهور آن روزگاران مانند حضرات آیات سید ابوالحسن اصفهانی، میرزا محمدحسین نائینی و سید حسن بادکوبه‌ای را هم درک کند. او همچنین در آن سال‌ها، این توفیق را هم یافت تا در محضر آیت الحق، آقا سید علی آقای قاضی هم زانو بزند و کسب فیض کند.
سال‌های تحصیل در نجف البته با همدرسی با بزرگانی مانند حضرات سید ابوالقاسم خوئی و سید محمدهادی میلانی همراه شد تا سید مرتضی، توفیق همدرس و هم مباحثه بودن با این افراد را هم کسب کرده باشد.
سال‌ها بعد بود که آیت‌الله خویی درباره مقام علمی آیت الله سید مرتضی حسینی مرعشی نجفی خطاب به فرزندش نوشت:
«بدون تعارف عرض می‌کنم، در مباحثاتی که با ابوی شما داشتیم، ایشان معمولا آخرین حرف را می‌زدند... .»
اما 10 سال که از تحصیل آیت‌الله سید مرتضی مرعشی نجفی در نجف گذشت، ایشان به قصد زیارت امام علی بن موسی الرضا (علیه السلام) راهی مشهد شد و پس از آن، برای زیارت برخی افراد به تبریز رفت که با اصرار علما و مردم و در حالیکه قصد بازگشت به نجف اشرف را داشت، در ایران و در تبریز ماندگار شد و در مدرسه صادقیه این شهر به اقامه جماعت و تدریس مشغول شد.
نقل است که ایشان هرگاه که توفیق تشرف به قم را کسب می‌کرد، هر روز برای زیارت به حرم مطهر حضرت کریمه اهل بیت (سلام الله علیها) مشرف می‌شد و از هر فرصتی هم برای رفتن به مسجد مقدس جمکران بهره می‌برد.
آیت‌الله العظمی سید مرتضی حسینی مرعشی نجفی در عین حال از تالیف و پژوهش هم به دور نبود و آثاری مانند «شمس الضحی فی مناقب النبی و الائمه الهُدی»، «روضه العارفین» و «رجال الحدیث» در کنار تقریرات برخی از دروس اساتید مانند آیت الله میرزای نائینی و حواشی بر کتب متعدد مانند عروه الوثقی سید محمدکاظم یزدی و مکاسب شیخ انصاری از ایشان به یادگار مانده است.
این عالم بزرگوار در حالی مانند چنین روزی یعنی در نوزدهمین روز از ماه ذیقعده الحرام سال 1416 در تبریز و در سن 91 سالگی به ملکوت اعلی پیوست که همیشه آرزو داشت تا در جوار مرقد مطهر حضرت فاطمه معصومه (سلام الله علیها) به خاک سپرده شود.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب پس از شنیدن رحلت آن عالم فرزانه، به فرزندِ برادر آن مرحوم، یعنی حجت الاسلام والمسلمین سید محمود مرعشی نجفی (فرزند مرجع عالیقدر آیت الله سید شهاب الدین مرعشی نجفی) پیام تسلیت ارسال کردند و به خانواده معظم له تسلیت گفتند و در عین حال، در مورد دفن ایشان در حرم مطهر حضرت معصومه (س)، دستوراتی به تولیت آستان مقدس قم صادر فرمودند.
پس از آن بود که پیکر مطهر این عالم جلیل القدر، بر دوش مردم عزادار و با شرکت علمای اعلام و نماینده رهبر انقلاب، از مقابل مسجد جامع تبریز تشییع و به شهر مقدس قم انتقال داده شد. در قم نیز، تشییع باشکوهی برگزار شد و سپس پیکر مطهرش را برای دفن به مقبره شماره 14 صحن اصلی حرم مطهر حضرت کریمه اهل بیت (س) منتقل کردند.
اکنون شایسته است تا در پایان این نوشتار، دستورالعملی اخلاقی از آن عالم پرهیزکار را با هم مرور کنیم؛ دستورالعملی که آیت الله سید مرتضی حسینی مرعشی نجفی در هنگام عزیمت فرزندش به حوزه علمیه قم برای تحصیل علوم دینی به او توصیه کرده است:
1 - رفقایی را انتخاب کن که به دنیا و یا آخرت تو سودمند باشند؛ البته سود دنیایی اهمیت چندانی ندارد و سعی کن صفات بارز آنها، زهد و تقوی و علم باشد.
2 - در گرفتن و مصرف کردن وجوهات شرعیه کمال احتیاط را داشته باش.
3 - زیارت حضرت معصومه (س) را سعی کن هر روز انجام دهی.
4 - زیارت جامعه کبیره را حداقل هفته‌ای یک بار بخوان و به زیارت عاشورا مداومت داشته باش.
/1102001307
خواب خوبی هم در حق او دیده‌ام و او صاحب اولاد عدیده خواهد شد و در ایران سکونت خواهد کرد.
ای فرزند عزیز سید مرتضی! مرا فراموش ننمایی، زحمت تو را خیلی کشیده ام ... .
شب‌های جمعه تا در نجف هستی بر سر قبر والدین بیا و اگر نبودی به خواندن قرآن خشنود بنما، فرزندم از نماز شب غفلت نکن، تهجد و شب زنده‌داری، شخص را به مقامات عالی می‌رساند، نباید غفلت کرد از مناجات و ابتهال نیمه‌های شب ... .»
اینها گوشه‌ای است از آنچه آیت الله علامه سید شمس الدین محمود، به فرزندش، سید مرتضی حسینی مرعشی نجفی نگاشته است.
سید شمس‌الدین محمود، شاگرد حضرات آیات آخوند خراسانی و سید محمدکاظم یزدی و همدرس افرادی مانند سید ابوالحسن اصفهانی و سید حسن مدرّس است؛ افرادی که بعدها هر کدام به شخصیت‌هایی کم نظیر در جهان اسلام تبدیل شدند.
سومین روز ماه جمادی الاولی سال 1325 هجری قمری بود که در خانه علامه سید شمس الدین در نجف اشرف، نوزادی به دنیا آمد که او را سید مرتضی نام نهادند. سید مرتضی 9 ساله بود که مادر و 13 ساله بود که پدرش را از دست داد. او در همان سال به همراه دایی خود، به تبریز مهاجرت کرد و هفت سال در حوزه علمیه تبریز به طلبگی پرداخت.
سید مرتضی 21 ساله بود که راه حوزه علمیه قم را در پیش گرفت و به این شهر مهاجرت کرد تا از محضر بزرگانی مانند حضرات آیات حائری یزدی و خوانساری بهره ببرد.
او از همان دوران عادت داشت تا به همراه دوستان خود و در روزهای جمعه، مجلس روضه در حجره برقرار سازد؛ روضه‌هایی که طلبه‌ای جوان به نام سید روح الله خمینی هم یک پای ثابت آن بود و از حاضران پذیرایی می‌کرد.
نباید فراموش کرد که این مجالس هفتگی روضه جمعه تا پایان عمر آیت‌الله سید مرتضی حسینی مرعشی نجفی ادامه یافت.
همچنین آنچنان که این عالم برجسته از آن روزهای تحصیل و تدریس در قم نقل می‌کند، تعدادی از طلبه‌ها در آن ایام، مراسم پیاده روی هفتگی به مسجد مقدس جمکران را هم ترتیب داده بودند که باز هم، حاج آقا روح الله خمینی، یکی از افراد ثابت این جمع بود و در مسیر، دعای توسل را برای همراهان می‌خواند تا همگی افراد حاضر در این پیاده‌روی، این دعای آسمانی را به همراه ایشان زمزمه کنند.
سید مرتضی پس از چند سال اقامت در قم، به زادگاهش نجف بازگشت تا محضر درس برخی از استادان مشهور آن روزگاران مانند حضرات آیات سید ابوالحسن اصفهانی، میرزا محمدحسین نائینی و سید حسن بادکوبه‌ای را هم درک کند. او همچنین در آن سال‌ها، این توفیق را هم یافت تا در محضر آیت الحق، آقا سید علی آقای قاضی هم زانو بزند و کسب فیض کند.
سال‌های تحصیل در نجف البته با همدرسی با بزرگانی مانند حضرات سید ابوالقاسم خوئی و سید محمدهادی میلانی همراه شد تا سید مرتضی، توفیق همدرس و هم مباحثه بودن با این افراد را هم کسب کرده باشد.
سال‌ها بعد بود که آیت‌الله خویی درباره مقام علمی آیت الله سید مرتضی حسینی مرعشی نجفی خطاب به فرزندش نوشت:
«بدون تعارف عرض می‌کنم، در مباحثاتی که با ابوی شما داشتیم، ایشان معمولا آخرین حرف را می‌زدند... .»
اما 10 سال که از تحصیل آیت‌الله سید مرتضی مرعشی نجفی در نجف گذشت، ایشان به قصد زیارت امام علی بن موسی الرضا (علیه السلام) راهی مشهد شد و پس از آن، برای زیارت برخی افراد به تبریز رفت که با اصرار علما و مردم و در حالیکه قصد بازگشت به نجف اشرف را داشت، در ایران و در تبریز ماندگار شد و در مدرسه صادقیه این شهر به اقامه جماعت و تدریس مشغول شد.
نقل است که ایشان هرگاه که توفیق تشرف به قم را کسب می‌کرد، هر روز برای زیارت به حرم مطهر حضرت کریمه اهل بیت (سلام الله علیها) مشرف می‌شد و از هر فرصتی هم برای رفتن به مسجد مقدس جمکران بهره می‌برد.
آیت‌الله العظمی سید مرتضی حسینی مرعشی نجفی در عین حال از تالیف و پژوهش هم به دور نبود و آثاری مانند «شمس الضحی فی مناقب النبی و الائمه الهُدی»، «روضه العارفین» و «رجال الحدیث» در کنار تقریرات برخی از دروس اساتید مانند آیت الله میرزای نائینی و حواشی بر کتب متعدد مانند عروه الوثقی سید محمدکاظم یزدی و مکاسب شیخ انصاری از ایشان به یادگار مانده است.
این عالم بزرگوار در حالی مانند چنین روزی یعنی در نوزدهمین روز از ماه ذیقعده الحرام سال 1416 در تبریز و در سن 91 سالگی به ملکوت اعلی پیوست که همیشه آرزو داشت تا در جوار مرقد مطهر حضرت فاطمه معصومه (سلام الله علیها) به خاک سپرده شود.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب پس از شنیدن رحلت آن عالم فرزانه، به فرزندِ برادر آن مرحوم، یعنی حجت الاسلام والمسلمین سید محمود مرعشی نجفی (فرزند مرجع عالیقدر آیت الله سید شهاب الدین مرعشی نجفی) پیام تسلیت ارسال کردند و به خانواده معظم له تسلیت گفتند و در عین حال، در مورد دفن ایشان در حرم مطهر حضرت معصومه (س)، دستوراتی به تولیت آستان مقدس قم صادر فرمودند.
پس از آن بود که پیکر مطهر این عالم جلیل القدر، بر دوش مردم عزادار و با شرکت علمای اعلام و نماینده رهبر انقلاب، از مقابل مسجد جامع تبریز تشییع و به شهر مقدس قم انتقال داده شد. در قم نیز، تشییع باشکوهی برگزار شد و سپس پیکر مطهرش را برای دفن به مقبره شماره 14 صحن اصلی حرم مطهر حضرت کریمه اهل بیت (س) منتقل کردند.
اکنون شایسته است تا در پایان این نوشتار، دستورالعملی اخلاقی از آن عالم پرهیزکار را با هم مرور کنیم؛ دستورالعملی که آیت الله سید مرتضی حسینی مرعشی نجفی در هنگام عزیمت فرزندش به حوزه علمیه قم برای تحصیل علوم دینی به او توصیه کرده است:
1 - رفقایی را انتخاب کن که به دنیا و یا آخرت تو سودمند باشند؛ البته سود دنیایی اهمیت چندانی ندارد و سعی کن صفات بارز آنها، زهد و تقوی و علم باشد.
2 - در گرفتن و مصرف کردن وجوهات شرعیه کمال احتیاط را داشته باش.
3 - زیارت حضرت معصومه (س) را سعی کن هر روز انجام دهی.
4 - زیارت جامعه کبیره را حداقل هفته‌ای یک بار بخوان و به زیارت عاشورا مداومت داشته باش.
/1102001307