آیتالله سلطان الواعظین؛ از سفرها تا کتابها
سفرهای متعدد تبلیغی و همچنین تألیفات مفید، دو ویژگی بارز زندگی آیتالله سید محمد سلطان الواعظین است.
وارث:این ایام مصادف با چهل و هفتمین سالگرد ارتحال عالم مجاهد و خطیب مشهور، آیتالله سلطان الواعظین است؛ شخصیتی که سخنوریها، مناظرات و البته تألیفات او، زبانزد خاص و عام است و به عبارت دیگر میتوان زندگی او را در سفرها و کتابهایش خلاصه کرد.
سید محمد سلطان الواعظین تحصیل علوم دینی را نزد پدر فرزانهاش آغاز کرد و سپس تکمیل فراگیریها را در عتبات عالیات و قم گذراند.
آن خطیب دانشور، سفرهای متعدد تبلیغی به کشورهای مختلف داشت که سفر به هندوستان در 30 سالگی، شاید مهمترین سفر وی باشد؛ سفری که نشستهای متعدد مناظره در آن و به درخواست علمای اهل سنت برگزار شد؛ جلساتی که رهبر وقت هندوستان یعنی مهاتما گاندی هم تعریف آنها را شنید و در برخی از آنها حاضر شد.
در همین سفر و در جریان سخنرانیهای بلیغ آیت الله سلطان الواعظین در شهرهای مختلف مانند دهلی نو و بمبئی، علمای آن دیار مانند حافظ محمد رشید و شیخ عبدالسلام از آن شخصیت دعوت کردند تا در یکی از مساجد پیشاور، 10 شب مناظره برگزار شود.
اینچنین بود که 10 شب مناظره معروف آیت الله سلطان الواعظین با تعدادی از علمای اهل سنت برگزار شد، مناظراتی که بعد از نماز مغرب و عشاء آغاز میشد و تا پاسی از شب ادامه مییافت و البته در برخی شبها، تا اذان صبح هم به طول میانجامید.
نکته بسیار مهم درباره آیت الله سلطان الواعظین و شیوه مناظره وی، این بود که معظم له، تنها به منابع روایی و تفسیری اهل سنت استدلال میکرد و در سخنان خود، از منابع شیعه سخنی به میان نمیآورد.
باید گفت تسلط وی به منابع اهل سنت تا آنجا بود که وی برای اثبات حقانیت شیعه، همین منابع را کافی میدانست و میفرمود: "اگر تمام کتب شیعه هم از بین برود؛ بنده میتوانم با اتکا به کتب و منابع عامه، ولایت حضرت امیرالمومنین (ع) را اثبات کنم."
برخی از نکاتی که در مناظرههای این 10 شب مورد توجه قرار گرفت؛ عبارتست از:
دلالت آیات و روایات بر مقام شیعه
عقاید فِرَق مختلف شیعه
ظلم و ستم خلفا در طول تاریخ نسبت به شیعه
مذاهب اربعه اهل سنت
احادیث مختلف در فضیلت حضرت امیرالمومنین (ع)
دلالت آیات مختلف قرآن کریم بر شأن و منزلت حضرت علی (ع)
مسئله سقیفه و شورا
بدعتهای معاویه
قیام حماسی عاشورا و شهادت حضرت سیدالشهداء (ع).
و اینچنین بود که 10 شب مناظره در پیشاور، در کتابی به نام "شبهای پیشاور" جمع آوری شد تا مهمترین تألیف آیت الله سلطان الواعظین - که در نوع خود، از بهترین آثار در موضوع مناظره برادران اهل سنت با شیعه است – محقق شده باشد.
این کتاب در عین اینکه مطالب دقیق و تخصصیِ اختلافی را بیان میکند، با نثری شیوا و روان برای همه اقشار، قابل استفاده است و مطالعه دقیق آن بهویژه برای جوانان، سبب تحکیم مبانی مذهبی و روشن شدن عقاید حق شیعه میشود.
این کتابِ شریف و ارزشمند، چندین بار در زمان حیات آیت الله سلطان الواعظین و همچنین دهها بار هم بعد از رحلت وی، به چاپ رسید و البته به همت سیدحسین موسوی و موسسه البلاغ بیروت لبنان هم به عربی ترجمه و با عنوان "لیالی بیشاور" به مخاطبان و علاقه مندان عرضه شد.
و اما نکته دوم در زندگی آیت الله سلطان الواعظین، سایر تألیفات معظم له است که کتاب "گروه رستگاران"، در همین راستا قابل شرح و توضیح است.
این کتاب در دو جلد به چاپ رسیده است. موضوعات آن نیز مانند شبهای پیشاور، بیشتر درباره اثبات حقانیت شیعه است.
باید گفت مولف در این کتاب، به پاسخ نوشتههای شهرستانی، عالم مشهور اهل سنت در کتاب معروف "ملل و نحل" و رد ادعاهای او درباره شیعه میپردازد.
وی سپس تفاوتهای گوناگون شیعه و سنی را به اختصار شرح میدهد و عقاید آنها را مطرح میکند.
"صد مقاله سلطانی"، نام کتاب دیگر این مجاهد علمی و عقیدتی است.
در مقدمه این کتاب آمده است: «این کتاب مجموعه 100 مقالهای است که در موضوع کتب آسمانی تورات، انجیل و قرآن کریم، برای چاپ و انتشار در نشریه دینی پرچم اسلام نگاشته شده است.
این مقالات پس از انتشار و البته تدوین مجدد توسط خود نویسنده، در قالب کتابی به نام صد مقاله سلطانی منتشر شده است.»
سلطان الواعظین حدود پنجاه مقاله اول را به بررسی تحریفهای صورت گرفته در تورات و انجیل اختصاص داده و حدود پنجاه مقاله دیگر را نیز در اثبات مراتب اعجاز و حقانیت قرآن کریم نگاشته است ... ."
لازم به ذکر است که علاوه بر این سه اثر مهم، تألیفات دیگری هم با قلم آیت الله سلطان الواعظین به رشته تحریر در آمده که "سرادقات سلطانی" (چهار جلد کتاب درباره صفات و علائم مومنان) و همچنین "مجموعه سلطانی" ( در 12 جلد و به صورت کشکول) از آن جمله است.
"المَآل البَیِّنه" و "إثبات الحُجّه" هم دو کتاب دیگر این نویسنده توانا در اثبات وجود امام عصر (عج) و امامت حضرت است.
وی در بیان دلایل عقلی و نقلی اثبات معاد جسمانی هم کتابی دارد که "معراجیّه" نام گرفته است.
"راهنمای اهل توحید" و "راه سعادت" نیز دو کتاب دیگر آیت الله سلطان الواعظین است که کتاب نخست در دو جلد، به بیان صفات و شرایط نبوت پیامبران و راهنمایان بشر و کتاب دوم نیز در دو جلد، به ساختار معنوی انسان میپردازد.
آیت الله سید محمد سلطان الواعظین سرانجام پس از 77 سال عمر بابرکت، به دیدار معبود شتافت و پس از انتقال پیکرش به قم، در قبرستان ابوحسین و در جوار بارگاه نورانی حضرت کریمه اهل بیت (س) به خاک سپرده شد.
و این هم حکایتی از آیت الله حائری تهرانی درباره آن مرحوم:
"چندی بعد از فوت مرحوم سلطان الواعظین، مرحوم حاج سید جواد سه دهی را - که از منبریهای برجسته تهران بود - در خواب دیدم.
او را در باغ بسیار بزرگی یافتم که نشان میداد بحمدالله در وضعیت مطلوبی دارد و در خوشی به سر میبرد.
حال او را پرسیدم و از ایشان چنین شنیدم: بسیار خوبم؛ از وقتی که آقای سلطان الواعظین آمده است، به هر کدام از ما اهل منبر، یک درجه بیشتر دادهاند."