فردای شب قدر چه باید کرد؟
وقتی عبارت «فردای شب قدر» را در اینترنت جستوجو کنیم، نتیجه چیزی جز چند خبر درباره لغو تمامی امتحانات آموزش و پرورش یا تأخیر در ساعت کاری ادارات و ... نیست؛ این یعنی احتمالاً اگر از کارمندان سؤال شود که فردای شب قدر چه اتفاقی میافتد؟ بیشترشان میگویند فردای شب قدر با تأخیر به سر کار میرویم و بیشتر استراحت میکنیم و اگر از دانشآموزان و دانشجویان بپرسیم فردای شب قدر چه روزی است؟ پاسخ میدهند روزی که امتحان و تکلیف نداریم. اما به راستی برای آنان که در ماه ضیافت الهی روزهداری و با خویشتنداری در مسیر بندگی خدا حرکت میکنند، فردای شب قدر چه روزی است و چه اتفاقی باید در آن روز بیفتد؟
باور عمده دینی این است که در شب قدر، مقدرات یک سال آینده ما رقم میخورد و هر چه در آن به عبادت و استغفار بپردازیم، توشه بیشتری برای آخرت انباشتهایم. با نگاهی به قرآن کریم و فرمایش بزرگان دین، درمییابیم که این باور اگرچه درست است، اما کامل هم نیست، چرا که باید توجه کنیم سازوکار رقم خوردن این مقدرات چگونه است؟ به راستی آیا اگر ارادهای نکنیم و «فردای شب قدر» به سمت اهداف خود حرکت نکنیم، خداوند متعال جبراً زندگی ما را تغییر میدهد؟
در ضربالمثلهای شیرین پارسی شنیدهایم که گفتهاند: «از تو حرکت، از خدا برکت»، این سخن کاملاً منطبق بر تعالیم دینی است. خداوند در آیه ۱۱ سوره رعد میفرماید: انَّ اللَّهَ لَا يُغَيِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّى يُغَيِّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ، یعنی خداوند هیچ چیزی را تغییر نمیدهد مگر اینکه افراد خود «اراده» کنند. این آیه شریفه بر لزوم حرکت و اراده انسان برای تغییر حکایت دارد، در حدیث قدسی مشهوری نیز که در «مستدرکالوسائل» ذکر شده است، برکت الهی در ازای حرکت را درمییابیم، آنجا که میفرماید: هر کسی یک وجب به من نزدیک شود، من یک ذراع به او نزدیک میشوم و هر کس یک ذراع به من نزدیک شود، من یک باع (به اندازه گشودن دو دست) به او نزدیک میشوم و هر کس آهسته به سوی من آید، من با هروله به سوی او میآیم(ج ۵، ص ۲۹۸).
امام موسیصدر با بیانی انتقادی درباره باور عامه از شب قدر میگوید: «معنای رایج شب قدر این است که در این شب شرایط تغییر میکند و اعمال آدمی نوشته و روزی تقسیم میشود و این شب را مانند روز تقدیم بودجه دولتها به مجلس در نظر میآورند! من حقیقتاً این معنا را نمیفهمم، لزومی ندارد که این معنای خرافهای و شایع میان مردم را بپذیریم که در این شب ستارهها از حرکت بازمیایستند و آسمان بالا یا پیش میرود و گرفتاریها فرود میآید و فقط کافی است که شخص دعا کند و بگوید فلان چیز را طلا کن و آن طلا شود، من این معنای رایج را نمیفهمم وای کاش که یک نفر این معنا را برای من توضیح دهد. این معنا نه با علم و نه با دین و نه با قرآن سازگار است».
آن گونه که از نظر گذشت، این عالم برجسته معاصر، به رویکردی که گمان میکند صرف دعا و استغفار در شب قدر، همه مشکلات را حل میکند، انتقاد کرده و معقتد است، تغییر ناگهانی سرنوشت و مسیر، خرافهای بیش نیست. او به مفاهیمی همچون اراده و تمرین، اشاره و بیان میکند: «ما در ماه رمضان تمرین میکنیم تا بر اراده و شهوات خود مسلط باشیم و چون بر شهوات و اراده خود مسلط شدیم، میتوانیم سعادت یا شقاوت خود را رقم بزنیم. در نتیجه، ماه رمضان ماه تعیین سرنوشت است. زیرا که از آغاز این ماه تمرین میکنیم و نتیجه این تمرین تسلط بر شهوات است. میتوانیم بگوییم که سعادت و شقاوت انسان در ماه رمضان رقم میخورد، در چه مقطعی از ماه رمضان؟ در اواخر ماه رمضان، آنچنان که در احادیث آمده است. شب قدر نیز در هفته یا دهه آخر ماه رمضان واقع شده است، زیرا این تمرین در آن هنگام به اوج خود میرسد».
با این مقدمه، شب قدر، شب ارادههاست، شبی که مؤمن روزهدار پس از حدود یک ماه روزهداری و تمرین خویشتنداری و توجه به خدا، تصمیم میگیرد بار دیگر با خدا عهدی جانانه ببندد و خود را تا سال آینده و بلکه همه زندگی در مسیر پرسلامتِ تبعیت از قرآن قرار دهد. در این نظرگاه، فردای شب قدر نیز موضوعیت دارد و روزی است که حرکت مؤمن به سوی خدا وارد مرحله جدیدی میشود.
فردای شب قدر میتواند تولدی دوباره و آغاز یک زندگی جدید، عاری از هرگونه خمودگی، ناامیدی و بیحوصلگی باشد. روزی که اندوختهها و توشههای حاصل از خویشتنداری و تمرین بندگی به سوخت حرکت انسان و جامعه تبدیل میشود.
شاید فردای شب قدر روزی باشد که میتوانیم به خود یادآوری کنیم اگر در بهار قرآن، قرآن به سر گرفتیم نه فقط برای بخشش گناهان بلکه به معنای بازگشتی دوباره به قرآن و تصمیم برای حرکت در این مسیر بود.
منبع:ایکنا
افزودن دیدگاه جدید