معنای دقیق دعای «أخرجنی من کل سوء أخرجت منه محمداً و آل محمد» چیست؟

در ضمن چندین دعا از خدا می‌خواهیم که: خدایا مرا در تمام خیری که حضرت محمد(ص) و آل او را وارد نمودی وارد نما، و از هر بدی که حضرت محمد(ص) و آل او را خارج کردی، خارج کن!

«اللَّهُمَّ أَدْخِلْنِی فِی کلِّ خَیرٍ أَدْخَلْتَ فِیهِ مُحَمَّداً(ص) وَ آلَ مُحَمَّدٍ(ص) وَ أَخْرِجْنِی‏ مِنْ‏ کلِ‏ سُوءٍ أَخْرَجْتَ‏ مِنْهُ مُحَمَّداً(ص) وَ آلَ مُحَمَّدٍ(ص)».

برخی از این دعاها عبارت‌اند از:

1. دعایی که در هر شب و روز خوانده می‌شود.[1]

2. دعای بعد از نماز نافله ماه رمضان.[2]

دعای هر روز ماه مبارک رمضان.[3]
تعقیب نماز صبح.[4]
دعای هنگام خروج از منزل.[5]
دعای هنگام سفر.[6]
دعای شب اوّل از هر ماه، بعد از به جاى آوردن نماز مغرب و نافله آن‏.[7]
دعای موجود در نماز عید فطر و قربان.[8]
از آن‌جا که «سُوء» با ضمه حرف «سین» به معنای «آفت و مریضی»،[9] «قبیح»،[10] «عمل قبیح»،[11] و «هر کار ناپسند»[12] اطلاق می‌شود؛[13] لذا می‌توان آن‌را صفت برای هر چیز پست و زشتی دانست.[14]

در نتیجه خیر و شر لزوماً به معنای ثواب و گناه نیست و با فرض آن‌که به این معنا باشد، ما از خدا می‌خواهیم که هر گناهی که آل محمد(ص) را از آن دور نگه‌داشتی، ما را نیز از آنها دور نگه‌دار و هر امر خیری که توفیق رسیدنش را به آل محمد(ص) دادی، مرا نیز توفیق ده تا به آن کار خیر بپردازم.

به عبارتی معنای دقیق این فراز از دعا آن است که پیشامدهای ناخوشایندی بود که محمد(ص) و خاندانش با فضل خدا دچار آن نشدند و گناهانی بود که با پرده عصمت، محمد(ص) و خاندانش به سمت آن نرفتند. من نیز از تو می‌خواهم که با من این‌گونه رفتار کنی که آن پیشامدهای بد دامن‌گیرم نشود و تا حد امکان به سمت گناهانی نروم که آن‌حضرات به سمت آنها نرفتند. به هر حال، این دعا نشانگر آن نیست که آن‌حضرات در حال ارتکاب گناهانی بودند، اما خدا آنان را نجات داد.

[1]. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 2، ص 529، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.

[2]. مفید، محمد بن محمد، المقنعة، ص 171، قم، کنگره جهانى هزاره شیخ مفید، چاپ اول، 1413 ق‏.

[3]. شیخ طوسی، تهذیب الاحکام، محقق، موسوی خرسان، حسن، ج 3، ص 121 – 122، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.

[4]. شیخ طوسی، محمد بن حسن، مصباح المتهجد و سلاح المتعبّد، ج 1، ص 207، بیروت، مؤسسة فقه الشیعة، چاپ اول، 1411ق.

[5]. ابن مشهدی، محمد بن جعفر، المزار الکبیر، محقق، مصحح، قیومی اصفهانی، جواد، ص 49، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، 1419ق.

[6]. مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج 73، ص 263، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403ق.

[7]. ابن طاووس، علی بن موسی، اقبال الاعمال، گردآورنده، آخوندی، محمد، ج 1، ص 25، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ دوم، 1367ش.

[8]. «کیفیت نماز عیدین و استحباب آن»، 9436؛ «سال تشریع نماز عیدین»، 32637؛ «ثواب و فضیلت نماز عید قربان»، 91850.

[9]. زمخشری، محمد بن عمر، اساس البلاغه، ص 311، بیروت، دار الصادر، چاپ اول، 1979م.

[10]. ابن فارس، أحمد، معجم مقاییس اللغة، ج 4، ص 113، قم، مکتب الاعلام الاسلامی، چاپ اول، 1404ق.

[11]. فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، محقق، مصحح، مخزومی، مهدی، سامرائی، ابراهیم، ج 7، ص 328، قم، هجرت، چاپ دوم، 1410ق.

[12]. ازهری، محمد بن احمد، تهذیب اللغة، ج 13، ص 89، بیروت، دار احیاء التراث العربی‏، چاپ اول، 1421ق.

[13]. فرق میان کلمات «سُوء»(به ضمّ سین) و «سَوء»(به فتح سین)»، 105741؛ «دلیل عبارت "جَمِیعَ شَرِّ الدُّنْیَا وَ شَرِّ الْآخِرَةِ"»، 8464؛ «الخیر فی ما وقع»، 61654.

[14]. کتاب العین، ج ‏7، ص  327.

منبع: اسلام کوئست