چرا امام زمان(عج) در کودکی به امامت رسید

وارث: 

حجت‌الاسلام والمسلمین غلامرضا بهروزی‌لک، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، ۱۶ تیرماه، در نشست علمی «نقش ائمه ابن الرضا(ع) در زمینه‌سازی غیبت»، گفت: ابناءالرضا(ع)، اصطلاحی است که در دوره امام رضا(ع) و چهار امام بعد از ایشان، یعنی امام جواد(ع)، امام هادی(ع)، امام عسکری(ع) و امام زمان(عج) رایج بوده است.

وی با اشاره به مفهوم غیبت، افزود: در مورد امام سه اصطلاح وجود، غیبت و ظهور  امام(ع) بیان شده است؛ امام یقیناً وجود و حضور دارند، زیرا روایت داریم که «لولا الحجة لساخت الارض  و اهلها»، در مورد حضور و اشراف امام هم آیه ۹۴ توبه «... وَ سَيَرَى اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَ رَسُولُهُ ثُمَّ تُرَدُّونَ إِلَى عَالِمِ الْغَيْبِ وَ الشَّهَادَةِ فَيُنَبِّئُكُمْ بِمَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ» با صراحت بیان شده است؛ همچنین باب عرضه اعمال بر امام در صبح و شب، هفتگی و ماهانه بیان شده که دال بر این مطلب است.

بهروزی‌لک اضافه کرد: در روایتی از امام رضا(ع) ایشان فرمودند که اگر قرار باشد ما ناظر بر اعمال و سخنان شما نباشیم پس فرق میان شما و ما چیست؟ روایت عمار ساباطی از صحابی امام صادق(ع) هم گفته است که درب منزل امام را زدم و در بدو ورود خواستم دست به بدن کنیز منزل بزنم که امام در حالی که در داخل اتاق دیگری بودند، مرا نهی کردند و در جواب گفتم من قصد داشتم بفهمم شما به اعمال آگاه هستید یا خیر؟.

بهروزی‌لک تصریح کرد: عدم ظهور امام به دو نوع بیان شده است؛ اول اینکه آیا پرده‌ای میان ما و امام وجود دارد و نمی‌توانیم ایشان را ببینیم، در روایاتی هم هست که عدم رؤیت به معنای عدم شناسایی امام است؛ خیلی از افراد می‌گویند ما این فرد را قبلاً دیده بودیم، ولی نمی‌شناختیم.

فلسفه غیبت
بهروزی‌لک با اشاره به فلسفه غیبت، اظهار کرد: بعد از پیامبر(ص) ضرورت وجود داشته تا قرآن و سنت پیامبر به درستی مورد تبیین قرار بگیرد، لذا وظیفه آموزش و تاویل و تفسیر بر دوش ائمه(ع) بوده است؛ لذا ظهور برای تعلیم دین در ۲۵۰ سال امامت ائمه(ع) ضروری بوده است، ولی وقتی این تعلیم به حدی از اشباع رسید زمینه‌های غیبت فراهم شد.

استاد حوزه علمیه تصریح کرد: امامت چند دوره است؛ اولین دوره دوره امام علی(ع) تا امام حسین است(ع) که به صورت رسمی و عمومی، اعلان امامت و احتجاج و تلاش برای تصدی حکومت وجود داشته است. دوره دوم، تقیه خوفیه است؛ در دوره امام سجاد(ع)، امکان تعلیم آشکار وجود نداشت و دوره سوم، دوره انفتاح و نهضت علمی در عصر صادقین است که این امامان به راحتی به تعلیم و مباحث علمی می‌پرداختند، همچنین دوره چهارم، دوره نهادسازی است که از دوره امام کاظم(ع) شروع شده است.

بهروزی‌لک تصریح کرد: از دوره امام رضا(ع)، فاز پنجم امامت، یعنی کنترل ائمه(ع) به اجرا در آمد و متعاقب آن، امام هادی(ع) و امام عسکری(ع) به شدت در محدودیت قرار گرفتند؛ در این دوره خلفا چون حدیث اثنی عشر را شنیده بودند، تلاش می‌کردند تا نام بچه‌های خود را مهدی بگذارند تا مشمول این حدیث شوند. دوره ائمه بنی الرضا(ع) به نوعی با هجرت امام رضا(ع) آغاز و بعد از شهادت ایشان تحقق عینی می‌یابد، البته تعلیم غیبت و وضعیت امام مهدی(ع) از دوره پیامبر(ص) زمینه‌سازی شده است؛ از ایشان روایت شده که مهدی، فرزندی از فرزندانم من ظهور کرده و دنیا را بعد از آنکه از جور و ظلم پر شود، از عدل پر خواهد کرد. در دوره صادقین(ع) و امام رضا(ع) هم معارف مربوط به غیبت و مهدویت بیشتر مطرح شد.

چرا امام زمان(ع) در خردسالی امام شد؟
بهروزی‌لک بیان کرد: یکی از راهبردهای ائمه بنی الرضا(ع) در معرفی غیبت، پذیرش امامت فرد خردسال است؛ سؤال می‌شود که چه نیازی بوده که امام مهدی(عج)، در خردسالی به امامت برسند؟ حکمت این کار چیست؟ پاسخ این است که گاهی مشیت الهی آن است که حجت بر مردم آشکارتر شود، مانند حضرت عیسی که تولد او در دوره حضرت موسی بشارت داده شده بود، و یا در مورد موسی هم تدبیر بزرگ شدن در منزل فرعون اندیشیده شد.

وی افزود: شرایط دوره تولد امام مهدی(عج) طوری بود که دشمنان ائمه(ع) را تحت کنترل شدید داشتند؛ در این دوره خطر و تهدیدات زیادی برای امام(ع) وجود داشت؛ ایشان در خردسالی به امامت رسیدند، امام جواد(ع) و امام هادی(ع) هم در سنین کودکی و نوجوانی به امامت رسیدند؛ یعنی تدبیری از طرف خداوند وجود داشت تا آمادگی برای پذیرش امام عصر(ع) فراهم شود.

استاد دانشگاه باقرالعلوم(ع) با بیان اینکه علم امام لدنی است و حتی کسی مانند مأمون هم معترف شده که علم ائمه(ع) لدنی و از ناحیه خداست و مناظرات با ابن‌سکیت و ... هم معطوف به این امر است، اظهار کرد: برای اینکه غیبت برای مردم تفهیم شود، ائمه ابن‌الرضا(ع) در شرایطی بودند که ارتباط امام(ع) با مردم کم شد تا مردم به این وضعیت عادت کنند؛ دسترسی مردم در این شرایط گاهی از طریق وکلا انجام می‌شد و گاهی وقت هم از پس پرده با مردم حرف می‌زدند.

وی اظهار کرد: راوی از امام عسکری(ع) سؤال می‌کند که آیا شما فرزندی دارید و امام(ع) فرمودند: بله. وقتی راوی سؤال کرد که بعد از شما ما چگونه امام(ع) را بیابیم، ایشان فرمودند که به مدینه رجوع کنید، ولی مدینه را معرفی نکرد که کجاست؟ همچنین راهبرد دیگر ابن الرضا(ع)، معرفی امام مهدی(ع) بوده است. در روایتی از امام جواد(ع) نقل شده که امامِ بعد از من علی بن محمد هادی(ع) است؛ بعد از آن حسن(ع) و بعد از حسن(ع) هم فرزندش، غایب منتظر است.

معرفی مدعیان کاذب مهدویت
بهروزی لک بیان کرد: راهبرد دیگر ائمه(ع) این بود که بعد از تبیین سیره و تعلیم ۲۵۰ ساله لازم است که حدیث در میان مردم به خوبی رواج یابد، لذا ائمه(ع) مردم را به روات احادیث ارجاع می‌دهند. همچنین راهبرد دیگر ائمه ابن الرضا(ع)، معرفی مدعیان کاذب و دروغگوست؛ به ویژه در مورد جعفر برادر امام عسکری(ع) این مسئله انجام شد.

وی افزود: راهبرد دیگر ائمه هم تقویت و معرفی سازمان نیابت و وکالت است که در دو بخش نیابت خاص و عام قابل معرفی است؛ البته صرف وکیل امام بودن، تضمین بر وثاقت آنان نیست؛ زیرا کسانی از این افراد، دچار انحراف شدند؛ مثلاً حارث بن حاتم بن قزوینی از جمله افرادی است که امام(ع) او را لعن کردند، احمدبن هلال هم از دیگر افراد منحرف است.

استاد دانشگاه باقرالعلوم(ع)، تاکید کرد: راهبرد اساسی همه ائمه همان طور که رهبر انقلاب در کتاب انسان ۲۵۰ ساله فرمودند، زمینه‌سازی برای حکومت و تحقق عینی امامت در جامعه بوده است؛ ائمه بنی الرضا(ع) فرصت حکومت نداشتند، ولی معرفی حکومتِ درست، در دستور کار آنان بود؛ یعنی شناخت حکومت صالح و درست که برای امروز هم الگوگیرنده است.

منبع: ایکنا