تفسیری از «حیّ علی الفلاح»؛ نمازگزار چگونه به رستگاری می‌رسد؟

اعمال و آداب نماز مجموعه‌ای برای بهره‌مندی مؤمنان جهت عبودیت خداوند، تزکیه و پالایش روح از گناهان و یا در درجات بالاتر، رسیدن به قرب خداوند متعال است.  این آداب و اعمال از طهارت آغاز شده، با سلام نماز خاتمه می‌یابد. اذان و اقامه نیز یکی از این آداب شمرده می‌شود که خواندن آن از جهت شرعی مستحب است.

یکی از اذکار اذان و اقامه نماز، عبارت «حَیّ عَلَی الفَلاح» است به این معنا که بشتابید به سوی فلاح و رستگاری. اما سؤال اینجاست که نمازگزار چگونه به فلاح می‌رسد؟ شاید از آیاتی که به این پرسش پاسخ می‌دهد، آیات 14 و 15 سوره مؤمنون باشد که مقدمه رسیدن به فلاح در نماز را تزکیه و بعد حس محضریت در پیشگاه پروردگار معرفی می‌کند. در این آیات می‌خوانیم «قَدْ أَفْلَحَ مَنْ تَزَکَّى‏»، «وَ ذَکَرَ اسْمَ رَبِّهِ فَصَلَّى‏» قطعاً  فلاح و رستگاری یافت آن کسی که تزکیه نفس کرد و در پیشگاه پروردگار قرار گرفت و در این حالت اقامه نماز کرد.»

اولین نکته اینکه از عبارت «تَزَکَّى» بر می‌آید «تزکیه» خود به خود حاصل نمى‌شود بلکه باید به سراغ آن رفت و این مسئله ملازم محضریت خدا و نماز است.

نکته بعد اینکه تزکیه و محضریت پروردگار عالم از مقدمات نماز شمرده شده است؛ در واقع پس از دعوت به تزکیه و محضریت پرودگار، می‌فرماید چنین افرادی در این حالت نماز را اقامه می‌کنند. بنابراین بهره کسی که در این دو حالت نماز خود را اقامه می‌کند با کسی که این مقدمات را رعایت نمی‌کند، باید بسیار بیشتر و با کیفیت‌تر باشد. این بهره‌ی اهل تزکیه از نماز را خداوند با عنوان «فلاح» یاد می‌کند.

نکته آخر اینکه قرآن در پایان برخى آیات مى‌فرماید: امید است رستگار شوید؛ «لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ»، اما درباره آن دست از تزکیه‌شدگان که در محضرت پروردگار نماز را اقامه می‌کنند، می‌فرماید چنین افرادی قطعاً رستگارند؛ «قَدْ أَفْلَحَ مَنْ تَزَکَّى.»

منبع: تسنیم