عید قربان؛ روز قربانی کردن نفس اماره/ خداوند چه زمانی ابراهیم (ع) را به مقام امامت رساند؟

وارث: 

حجت الاسلام سید احمد حسینی مدرس و پژوهشگر دینی، درباره  فلسفه تکریم روز عید قربان بیان کرد: قربان، عید نزدیک شدن به خداوند است و از تقرب الی الله می‌آید. پیامبر (ص) در حدیثی می‌فرمایند: «الصَّلاةُ قُربانُ کُلِّ تَقِیٍّ»؛ نماز عید قربان باعث تقرب انسان متقی به خداوند متعال است.

وی افزود: حجاج کیلومتر‌ها از کعبه فاصله می‌گیرند و به سرزمین عرفات قدم می‌گذارند؛ عرفاتی که آدم و حوا در آن قدم گذاشتند و همدیگر را شناختند. حاجیان در آنجا به عرفان و معرفت می‌رسند؛ سپس از عرفات به مشعر می‌روند و در آنجا به شعور می‌رسند. پس تا معرفت نباشد، انسان به شعور نمی‌رسد.

حقیقت عید قربان، قربانی کردن نفس است
این کارشناس مذهبی درباره کسب معرفت و قربانی کردن نفس اماره بیان کرد: حجاج در روز عید قربان به سرزمین آرزو‌ها یعنی «منا» می‌رسند؛ هنگامی که در سرزمین منا به قربانگاه می‌روند و حیوانی را برای قربانی ذبح می‌کنند، در حقیقت حیوان نفس خود را سر می‌برند. در حدیث داریم که «أَعْدَى عَدُوِّکَ نَفْسُکَ الَّتِی بَیْنَ جَنْبَیْک»؛ دشمن‏‌ترین دشمنانت همان نفس توست که با خود دارى‏. همه انسان‌های آزاده آرزویشان این است که روزی شیطان وجود نداشته باشد و بتوانند از تمام شهوات و تعلقات دنیایی دور شوند.

حجت الاسلام حسینی درباره اینکه چرا دهم ذی الحجه را عید قربان می دانند، اظهار کرد: در این روز حجاج به شیطان غلبه می‌کنند. «لیس العید لمن لبس الجدید انما العید لمن امن الوعید»؛ عید، به سرور و لباس نو پوشیدن نیست، بلکه عید روزی است که انسان (به جهت دوری از گناهان) از عذاب‌های الهی در امان باشد. عید برای کسی است که از عذاب الهی بترسد؛ آن روزی برای ما عید است که گناه نکنیم و از اشتباه خود بترسیم. در نتیجه مناسک حج، حاجی بر نفس خود غلبه کرده؛ سرتراشیده، بر شیطان بیرون غلبه کرده؛ به او سنگ زده و بر حیوان درون خود چیره شده و شهوات خود را سر بریده است؛ لذا به چنین روزی عید می‌گویند.

وی در ادامه افزود: وقتی بنا شد که حضرت ابراهیم (ع)، اسماعیل را به قربانگاه ببرد از آسمان ندا آمد: «و فدیناه بذبح عظیم»؛ و ما قربانی بزرگی را فدای او ساختیم. با مراجعه به تفاسیر و برخی روایات می‌بینیم که ذبح حضرت اسماعیل، ذبح عظیم نبوده است بلکه شهادت امام حسین علیه السلام ذبح عظیم است. اگر ابراهیم (ع) فرزندش را از قربانگاه بازگرداند و گوسفند را قربانی کرد، امام حسین (ع) اهل بیتش را در کربلا فدا و قربانی درگاه الهی کرد و ذبح عظیم شکل گرفت.

امامت لیاقت کسی است که از امتحانات سربلند خارج شود
حجت الاسلام حسینی در ادامه با اشاره به آغاز دهه ولایت، درباره ویژگی‌های امام گفت: مقام امامت به کسی داده می‌شود که از امتحان‌های بسیار سخت سربلند بیرون بیاید. خداوند در قرآن کریم سوره بقره آیه ۱۲۴ می فرماید: «وَإِذِ ابْتَلَىٰ إِبْرَاهِیمَ رَبُّهُ بِکَلِمَاتٍ فَأَتَمَّهُنَّ ۖ قَالَ إِنِّی جَاعِلُکَ لِلنَّاسِ إِمَامًا ۖ قَالَ وَمِنْ ذُرِّیَّتِی ۖ قَالَ لَا یَنَالُ عَهْدِی الظَّالِمِینَ»؛ هنگامی که خداوند، ابراهیم را با وسایل گوناگونی آزمود و او به خوبی از عهده این آزمایش‌ها برآمد، خداوند به او فرمود: «من تو را امام و پیشوای مردم قرار دادم!» ابراهیم عرض کرد: «از دودمان من (نیز امامانی قرار بده!)» خداوند فرمود: «پیمان من، به ستمکاران نمی‌رسد! (و تنها آن دسته از فرزندان تو که پاک و معصوم باشند، شایسته این مقامند). در نتیجه هنگامی که حضرت ابراهیم (ع) مورد امتحان الهی قرار گرفت، خدا به او فرمود من تو را برای مردم امام قرار دادم.

مقام امامت با نصب صورت می‌گیرد
وی افزود: مقام امامت باید توسط خداوند به کسی داده شود؛ به دلیل نقصی که آدمی دارد، در تصمیم‌گیری‌ها درست عمل نمی‌کند. پس اگر پیامبر (ص) با معجزات می‌آید و مردم او را قبول می‌کنند، مقام امامت هم باید از طرف خداوند ابلاغ و نصب شود، تا مورد قبول مردم باشد.

 

مقام امامت مانند جایگاه پیامبری والاست
این مدرس و کارشناس مذهبی به ویژگی دیگر امام اشاره کرد و گفت: امام به معنای زمامدار است؛ یعنی مردم زمام امور خود را به دست کسی داده اند که از طرف خدا منصوب شده و امر الهی را اطاعت می‌کند. امام رضا (ع) درباره جایگاه امامت می‌فرمایند «خداوند عزّوجلّ پس از پیامبری و دوستی، امامت را در مرتبه سوم به ابراهیم خلیل اختصاص داد و این را فضیلتی قرار داد که او را بدان مشرّف گردانید و با آن ستودش و فرمود: من تو را پیشوای مردم گردانیدم. ابراهیم خلیل (ع) از سرِ شادی عرض کرد: «فرزندانم را هم»؟ خداوند در پاسخ او فرمود: «پیمان من ستمکاران را در بر نگیرد». بدین ترتیب خداوند با این آیه، امامت هر ستمگری را تا روز رستاخیز باطل گرداند و امامت، تنها در برگزیدگان خواهد بود. سپس خداوند او را چنین گرامی داشت و امامت را در نسل او که اهل طهارت و برگزیدگی بودند، قرار داد و فرمود: «و به او اسحاق و فرزند زاده‌ای، چون یعقوب را بخشیدیم و همه را از شایستگان گردانیدیم و همه را پیشوایانی ساختیم که به امر ما هدایت می‌کردند و انجام دادن کار‌های نیک و بر پای داشتن نماز و دادن زکات را به آن‌ها وحی کردیم و همه پرستنده ما بودند»؛ در نتیجه امامت همان جایگاه پیامبری است، ولی مقام نبوت را ندارد.

 

ولایت تکوینی و اداره عالم هستی؛ ویژگی امامان
وی ادامه داد: عقل انسان‌های عادی نمی‌تواند مقام امامت را درک کند. امامت علاوه بر ولایت ظاهری یک ولایت تکوینی هم دارد؛ یعنی امام با یک کلام می‌تواند یک فرد را زیر و رو کند و در مسیر حق قرار دهد. خداوند عالم را اینگونه آفریده است که همه چیز به اراده امام بستگی داشته باشد؛ به عنوان مثال قلب انسان نقش مدیریت بدن را دارد؛ جایگاه امام نیز در عالم هستی مانند قلب در بدن است. البته باید به این نکته توجه کرد که امام بدون اذن خداوند کاری انجام نمی‌دهد.

 

حجت الاسلام حسینی در ادامه به آیه‌ای از قرآن اشاره کرد و گفت: خداوند در آیه ۵۵ سوره مائده درباره ویژگی امام می‌فرماید «سرپرست و ولیّ شما، تنها خداست و پیامبر او و آن‌ها که ایمان آورده‌اند؛ همان‌ها که نماز را برپا می‌دارند و در حال رکوع، زکات می‌دهند». تا هنگامی که از امام معصوم (ع) تبعیت کنیم، مضرر نمی‌شویم. امام علی (ع) ۵ سال در کوفه حکومت کردند و در تاریخ آمده است زمان امامت امیرالمومنین (ع) مردم فقیری پیدا نمی‌کردند که به او زکات بدهند.

وی در پایان گفت: در زمان غیبت امام زمان (عج) به ما دستور دادند تا به مراجع جامع الشرایط که همان جایگاه امام را دارند، رجوع کنیم. شاهد هستیم زمانی که به حرف ولایت فقیه گوش داده ایم، امورمان اصلاح شده و در جا‌یی که برعکس عمل کرده ایم، گره به کارمان افتاده است.

منبع: باشگاه خبرنگاران جوان