آیا هرچه لذت بخش است از نگاه اسلام مردود است؟!!

وارث: 

انسان به واسطه ی انسان بودنش خواه ناخواه گرایش های متعددی دارد. یکی از گرایش هایی که در وجود انسان بسیار مشهود است میل او به لذت است.

تمایل به لذت و راحتی و فرار از سختی و مشقت به شکل تکوینی در انسان وجود دارد.

آنچه در این بین، ایجاد اشکال می کند این است که انسان در تشخیص نوع لذتی که برای او مفید است دچار اشتباه می شود و به جای توجه به لذت های ابدی به گزینش لذت های آنی تن می دهد.

قرآن می فرماید:

«وَفیها ما تَشْتَهیهِ الأَنْفُسُ وَتَلَّذُ الاْعْیُنُ.»(۱) [و در بهشت هر آنچه که انسانها بخواهید و چشمها لذّت برند وجود دارد].

در واقع خداوند به واسطه ی اینگونه آیات، توجه انسان را معطوف به لذت های اخروی نموده و از این میل درونی انسان در جهت تربیت دینی او بهره می برد.

درست است که میل به لذت خواهی در انسان فطری است اما این امر بدان معنی نیست که انسان باید این میل را رها نموده و در هر شرایطی آزاد بگذارد.

 خداوند در آیه ی دیگری می فرماید:

«مَنْ عَمِلَ صالِحاً مِنْ ذَکَر اَوْ اُنْثی وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْیِیَنَّهُ حَیاةً طَیِّبَةً.»(۲)

[هر آن کس از مرد و زن که رفتار شایسته کند و مؤمن باشد زندگی خوشی به او می دهیم].

در این آیه نیز خداوند میل به لذت در انسان را جهت دهی می نماید. اینکه انسان به واسطه ی لذت گرایی دوست دارد زندگی راحتی را تجربه نماید امری طبیعیست و خداوند در این آیه متذکر می شود که تجربه ی یک زندگی راحت و حیات طیب تنها در سایه ی ایمان و عمل صالح نصیب انسان می گردد.

بنابراین اصل ویژگی لذت طلبی در انسان ویژگی مذمومی نیست منتها وقتی انسان غرق در لذت های مادی شود  لذت های حقیقی را فراموش می نماید.

نکته ی دیگری که در باب لذت می توان به آن اشاره کرد این است که رسیدن به لذت ها طبیعتا همراه با تحمل رنج هاست؛ یعنی وقتی انسان بخواهد لذتی را تجربه کند برای کسب آن لذت مجبور است موانعی را رفع نموده و تلاش کند.

یکی از دلایلی که انسان تن به لذت های آنی و زودگذر می دهد و از درک لذت های عالی باز می ماند این است که انسان به دلیل راحت طلبی به لذت های سهل الوصول تر راضی می شود و ترجیح می دهد کمتر تلاش کند و زودتر به لذت برسد.

لذت های دنیوی را می توان با تلاش کم هم بدست آورد به همین دلیل انسان راحت طلب به آن راضی می شود اما لذت های معنوی و عالی را با تلاش مختصر نمی توان صاحب شد و نیازمند همت والا و سعی بیشمار است لذا انسانِ اهل آسایش تاب تحمل این سختی ها را ندارد و از خیر اصل لذت هم می گذرد.

آنچه می تواند معیاری برای تشخیص لذت های زودگذر از لذت های عالی باشد توجه به دو معیار مهم کیفیت لذت و دوام لذت است.

هر لذتی که از حیث کیفیت، برتر باشد و از لحاظ دوام، پایدارتر، مطلوب تر خواهد بود.

به همین دلیل است که خداوند در قرآن می فرماید: «وَالاخِرَةُ خَیْرٌ وَابْقی.»  [و جهان دیگر بهتر و پایدارتر است]. یعنی آن لذت هایی که در آخرت نصیب شما می شود از حیث کیفیت بهتر و از لحاظ دوام پایدارتر است.

عده ای همواره چنین شبهه ایجاد می کنند که چرا هرآنچه لذت بخش است از نگاه دین اسلام مردود است؟ در پاسخ به این سؤال باید گفت اولا لذت بردن در نگاه اسلام امر مذمومی نیست؛ چراکه میل به لذت امری فطریست و ثانیا اسلام در جایی با لذت ها مخالف است که آن لذت های مادی در تزاحم با لذایذ ابدی بوده و مانع ازوصول انسان به لذایذ بلند اخروی گردند.  

پی نوشت ها:

۱. زخرف/ ۷۱.

۲.  نحل/ ۹۷.

منبع:حوزه