مرحوم حاج میرزا علی آهی، شاعر و مداح اهل بیت(ع) برای صنف مداح کشور، کارهای بسیاری کرد؛ اعم از تلاش برای تأسیس بنیاد دعبل خزاعی به منظور حمایت و امور رفاهی مداحان و دیگری هم تأسیس خانه مداحان برای رسیدگی به امور علمی این قشر و اتحادشان.
خانه مداحان یک تشکل خصوصی است
خانه مداحان اهل بیت(ع) در ۱۵ آبان‌ماه سال ۸۸ به عنوان یک NGO (تشکل مردم‌نهاد خصوصی) توسط حاج علی آهی در تهران ایجاد شد و در استان‌ها نیز از طریق رابطان خود پیگیر امور بود. محل و پاتوق این خانه نیز عمارت میراثی فخرالدوله شد که در اختیار انجمن تهران‌شناسی منطقه ۱۲ بود. در تابلوی نصب شده بر در ورودی این عمارت نوشته شده است: «خانه مداحان اهل بیت (ع) مرکز برنامه‌ریزی‌های کلان مداحی کشور».
این ساختمان با پیگیری‌های مصطفی خورسندی در زمان شهرداری محمدباقر قالیباف در اختیار این مجموعه قرار گرفت. آن زمان، خورسندی مشاور قالیباف در امور ایثارگران بود. فضای ساختمانی این عمارت، خانه مداحان شد و فضای بیرونی‌اش هم برای مردم به پارک تبدیل شد. قالیباف حتی در آن زمان، کمک‌های مالی و حمایتی نیز برای این مجموعه اختصاص داد.
استاد آهی در بدو تأسیس به عنوان موسس، افرادی را به عنوان هیأت موسس یا هیأت امنا انتخاب کرد؛ افرادی که هم از جامعه مداح بودند و هم خارج از این دایره.
اصلاً خانه مداحان برای چی تأسیس شد؟
حمیدرضا بهاری، مداح و عضو هیأت امنای این خانه می‌گوید: «استاد آهی با راه‌اندازی این خانه چشم‌اندازی را مدنظر داشت و می‌خواست رشد و ارتقای کیفی مداحان با صحیح‌خوانی شعر و مقتل، افزایش سواد قرآنی، تربیت نسل جوان مداح، آموزش بهداشت حنجره، آداب روابط خانوادگی، ارتباط با نهادهای دیگر به منظور دریافت خدمات برای این قشر و بستری برای همگرایی و اتحاد مداحان ایجاد کند.»
هیأت مدیره خانه مداحان چه کسانی بوده‌اند؟
هیأت موسس برای سه سال از میان خود هیأت مدیره‌ای انتخاب می‌کردند که این هیأت مدیره، ابتدا ۵ نفر بود و بعدها به ۶ نفر افزایش یافت. مصطفی خورسندی، مدیرعامل خانه مداحان ـ که روزهای آخر مسؤولیتش را می‌گذراند ـ می‌گوید: «در اولین دوره هیأت مدیره، مرحوم آهی، بنده، محمد بازوبند، ابراهیم صدیق و حسن آهی با انتخاب امنا، عضو شدند و این جمع، حاج محسن طاهری را به عنوان مدیرعامل انتخاب کردند. مرحوم آهی نیز رئیس هیأت مدیره شد. این ترکیب در دوره دوم هم رأی آورد، اما با نظر هیأت امنا، اعضاء به ۶ نفر افزایش یافت و حاج داوود نورصالحی نیز وارد هیأت مدیره شد که بازهم هیأت مدیره آقای طاهری را به مدیرعاملی انتخاب کرد. در دوره سوم که همزمان با درگذشت استاد آهی بود، هیأت امنا به استاد سازگار، سیدعلی سادات رضوی، یدالله بهتاش، حسن آهی، مهدی آصفی و بنده رأی داد که با نظر هیأت مدیره، استاد سازگار رئیس هیأت مدیره شد و بنده هم مدیرعامل شدم. این دوره برخلاف دوره‌های گذشته چهار سال و نیم طول کشید؛ زیرا بنا بود در اساسنامه تغییری ایجاد شود.»
دودستگی ایجاد شده بعد از درگذشت استاد آهی
خانه مداحان بعد از درگذشت استاد آهی، شاهد یک دودستگی در اعضای هیأت امنا شد که این دودستگی همواره وارد هیأت مدیره هم شده و از میان اعضای ۶ نفره چندنفری در یک طیف و دیگران در طیف دیگری بودند؛ دودستگی‌ای که همواره حول و حوش این نهاد خصوصی و بی‌ناظر وجود داشته است. انتخابات دوره جدید هیأت مدیره خانه مداحان بالاخره بعد از کش و قوس‌های فراوان برگزار شد و اکبر بازوبند، مرتضی و محسن طاهری، مصطفی خورسندی و سیداحمد صالحی خوانساری، اعضای هیأت مدیره جدید شدند و بناست شنبه هفته آینده ۲۴ آبان‌ماه رئیس هیأت مدیره، مدیرعامل و نایب رئیس را انتخاب کنند. این انتخابات هم شاهد کش مکش‌ها و درگیری‌هایی در روند برگزاری بود که نشان داد گویا این دودستگی‌ها تمامی ندارد.
خورسندی از عملکرد خود گزارش می‌دهد
از عمر خانه مداحان بیش از ۱۰ سال گذشته است و کارنامه‌ای از عملکرد آن‌ها باقی مانده است؛ کارنامه‌ای که همگان درباره عملکرد همه این سال‌ها به ویژه در خصوص نیمه دوم این دوره حرف‌های زیادی دارند. مصطفی خورسندی مدیرعامل سابق خانه مداحان که با انتشار فتوکلیپ‌هایی در کانال خانه مداحان سعی می‌کند عملکرد خود را به طور خلاصه در معرض قضاوت عمومی قرار دهد در تشریح عملکرد خود می‌گوید: «این هیأت مدیره آبان‌ماه سال ۹۴ در ساختمان مستقر شد که در بدو ورود با تهیه بودجه‌هایی از شهرداری تهران و دیگر نهادها و افراد، فعالیت عمرانی برای بازسازی این خانه را البته با رعایت میراثی بودن آغاز کردیم. برای این منظور فضای حسینیه حدود ۴ برابر شد. در ورودی تغییر کرد تا در گرما و سرما مشکل‌ساز نباشد و کتابخانه افزوده شد. محیط بیرونی خانه نیز مرمت و بازسازی شد تا مردمی که حضور پیدا می‌کنند، از این فضا لذت ببرند. سوییت کاملی نیز برای اسکان مداحان شهرستانی که به تهران می‌آیند تعبیه شد. سرویس‌های بهداشتی مجموعه نیز که در گذشته به صورت سیار بود، بازسازی و افزایش پیدا کرد. در بُعد آموزشی و علمی نیز کلاس‌های هفتگی برادران با حضور ۱۵۰ نفر و کلاس خواهران با حضور ۴۰۰ نفر برگزار می‌شد.»
خورسندی ادامه می‌دهد: «در دوره‌ای که من مدیرعامل بودم، ۲۰۰ نفر از مداحان پیشکسوت تجلیل شدند و با اتحاد و همدلی با مداحان آذری‌زبان جلسات هفتگی با حضور هزار نفر در روزهای چهارشنبه برگزار شد. یک هزار بلندگوی سیار برای روضه‌های خانگی میان مداحان توزیع کردیم و هرسال مراسم سیاه‌پوشانی با حضور ۳ هزار نفر برگزار کردیم. در زمانی که همزمان مسئولیت خانه مداحان، بسیح مداحان و کانون مداحان را برعهده داشتم، توزیع کتب مورد نیاز مداحان را صورت دادیم. همچنین برنامه تجدید بیعت با امام راحل در دهه فجر، برپایی ایستگاه صلواتی در ۲۲ بهمن و برپایی دسته عزاداری در ایام مسلمیه از برنامه هرساله ما بود که با شکوه بسیار برگزار می‌شد.»
او همچنین می‌گوید: «توزیع هرساله ۴۵۰ بسته ارزاق در ماه رمضان و عید نوروز، ایجاد بستر مشاوره حقوقی به صورت هفتگی برای مداحان به صورت رایگان و پیگیری روند درمان مداحان مبتلا به کرونا از دیگر برنامه‌های ما بود.»
خانه در سال‌های اخیر از اهداف مرحوم آهی فاصله گرفت
در خصوص این کارنامه بسیاری نقد دارند. داوود نورصالحی از اعضای هیأت مدیره سابق و عضو هیأت موسس در خصوص سال‌های اخیر خانه مداحان می‌گوید: «عملکرد خانه به خصوص در چهار سال و نیم اخیر متفاوت از اهداف و منویات استاد آهی شده است. خانه مداحان بنا بود به سمت ارتقای عموم مداحان پیش رود، اما کاری نشده است و افرادی در این سال‌ها تنها به دنبال معرفی خود بودند.»
دفاع سادات‌رضوی از هیأت مدیره قبلی
سیدعلی سادات رضوی از اعضای هیأت مدیره سابق می‌گوید: «در زمان هیأت مدیره اسبق، فعالیت خاصی صورت نگرفت و تنها یک جلسه هفتگی چهارشنبه‌ها بود، اما در دوره ما تغییرات بسیاری در خانه رخ داد که یکی از آن‌ها در بُعد عمرانی و ظاهری بود. حسینیه خانه مداحان، امروز متفاوت از سال‌های قبل است. کلاس‌های متعدد آموزشی هم برای آقایان و هم خواهران داریم و جلسات صبح‌های چهارشنبه بسیار پرشور و پرجمعیت است. در زمینه اهداف مطرح شده در اساسنامه هم که شامل ارتقای کیفیت مداحان و ارتقای وضعیت امور اجتماعی آنان بود، برنامه‌های بسیاری اجرایی شد که یکی از آن‌ها تجلیل از پیشکسوتان بود که بسیاری درگذشتند و اگر در خانه از آن‌ها یادی نمی‌شد، در گمنامی فوت می‌کردند. در ایام کرونا نیز به بسیاری از مداحان و پیرغلامان خانه‌نشین بسته‌های ارزاق و کارت هدیه اهدا شد تا کمک زندگی آنان باشد. این‌ها همه با پیگیری‌های آقای خورسندی و دیگر اعضای هیأت مدیره بود؛ زیرا خانه مداحان بودجه خاصی ندارد و با ارتباطات، مبالغی دریافت و هزینه می‌شود.»
با آش و عدسی، جمعیت جمع می‌شد!
حمیدرضا بهاری اما در خصوص فعالیت‌های این خانه می‌گوید: «احترام پیشکسوتان به جای خود، اما معتقدم بزرگ‌تر باید بزرگ‌تری کند. آن‌ها توان اجرایی ندارند. پیشکسوتان بزرگواری که در هیأت مدیره قبلی بودند، احترامشان واجب است، اما به دلیل ناتوانی جسمانی و همچنین ناآشنایی با کار اداری، کارآیی لازم را نداشتند. در دوره گذشته برنامه فرهنگی خانه مداحان شامل نشریه و ... حذف شد و تمام برنامه‌ها را در حد یک برنامه هفتگی تقلیل دادند که آن هم با آش و عدسی جمعیت جمع می‌شد. چه تعداد از هزار نفری که آمار داده می‌شود در جلسات هفتگی حضور داشتند، مداح بودند؟ در این چند سال کدام مداح تربیت شده است که جایی اگر خواند، بگوییم تربیت شده خانه مداحان است؟»
چرا جوان‌ها به خانه مداحان نمی‌آیند؟
یکی از انتقاداتی که به فعالیت خانه مداحان می‌شود، این است که جوانان در این خانه جایی ندارند و بیشتر پاتوق هفتگی پیرغلامان شده است. خورسندی در خصوص علت این بحث می‌گوید: «جلسات هفتگی خانه مداحان صبح‌ها در زمانی بسیار زود است که مداحان جوان عمدتا سرکار هستند و یا خوابند؛ بنابراین کمتر حضور پیدا می‌کنند و مداحان پیرغلام به خاطر فراغت، حاضر می‌شوند. البته مداحان جوان به خانه رفت و آمد دارند و با آنان جلساتی داریم و یا دوره آموزشی هفتگی ما کلا با حضور ۱۵۰ مداح جوان است.»
جوان‌ها از ترس انتقاد نمی‌آیند
یدالله بهتاش از اعضای هیأت مدیره سابق نیز در این خصوص می‌گوید: «در دوره قبل از ما، حضور جوانان بسیار کمتر بود، اما با اتحاد ایجاد شده میان مداحان این حضور بیشتر شده بود. البته این انتقاد را قبول دارم. کار ما دیکته بی‌غلط نیست. نکته‌ای وجود دارد که مداحان جوان، زمانی که در این جمع‌ها حاضر می‌شوند به این دلیل که سبک خاص خود را در خواندن دارند، مورد عتاب و سرزنش قرار می‌گیرند. بنابراین کمتر حاضرند شرکت کنند و باید این مسائل را حل کردند»
جوانان را بازی نمی‌دهند
امیر عباسی از مداحان جوان کشور که خودش در برنامه‌های مختلف خانه مداحان حضور داشته است نیز در این خصوص می‌گوید: «مهم‌ترین مشکل که شاید موجب بی‌اقبالی جوانان به خانه مداحان است، حضور نیافتن این قشر در میان هیأت مدیره و دخالت ندادن این قشر در برنامه‌ها باشد. از اعضای هیأت مدیره می‌توان سهمیه‌ای را برای جوانان قرار داد تا آنان هم در تصمیم‌گیری‌ها سهیم باشند که قطعا موجب اقبال خواهد شد.»
بسیاری از جوانان مداح، حتی نسبت به عملکرد خانه مداحان و از آن بالاتر کانون مداحان آشنایی ندارند و حتی فواید عملکرد و یا شرح وظایف آن را هم نمی‌دانند که چگونه باید در آن مشارکت داشته باشند.
برخی مداحان در هیچ جمعی حاضر نمی‌شوند
سیدعلی سادات رضوی از اعضای هیأت مدیره سابق و منتخب علی‌البدل هیأت مدیره جدید نیز می‌گوید: «مداحان چند مدل هستند؛ یکی رسانه‌ای‌ها هستند که در مجامع عمومی شرکت نمی‌کنند. نه در خانه مداحان، در دیگر محافل هم نمی‌روند و مستقل هستند، اما عامه مداحان چه جوان و چه پیرغلام که در مجالس عمومی و روضه‌های خانگی می‌خوانند در این خانه حضور پیدا می‌کنند و در جلسات مختلف به خصوص چهارشنبه‌ها حاضر می‌شوند.»
داوود علیزاده نیز در این خصوص می‌گوید: «بعضی جوانان، بی‌پروا، بی‌ادب و خودرأی شده‌اند و احساس می‌کنند پیرغلامان، به‌روز نیستند. از آنان گله‌مند هستیم و باید در این مجامع حاضر شوند.»
دفاتر حسابرسی مالی قبلی‌ها نیست
خانه مداحان در ابتدای فعالیت خود از شهرداری بودجه دریافت می‌کرد، اما بعدها با تغییرات شهردار تهران، این بودجه به مرور قطع شد و این روزها برای فعالیت خود جز با ارتباطات شخصی، پولی ندارد. خورسندی می‌گوید: «در این چهار سال و نیم، دکتر حسن غفوری‌فرد، نماینده سابق مجلس به عنوان بازرس هرساله دفتر حساب مالی خانه را بررسی می‌کردند و برای این امر بازرس و حسابرس ویژه قرار می‌دادند که هیچ مشکلی در این خصوص نداشتیم. روندی که در گذشته اصلا سابقه نداشت و هیچ دفتر مالی از ابتدای فعالیت تا دوره اخیر وجود ندارد.»
برخی اعضای هیأت امنا سنخیتی با مداحی ندارند
انتقاد دیگری که خانه مداحان وارد است در خصوص اعضای هیأت امنای آن است. انتقادی توسط سادات رضوی در جریان انتخابات اخیر هم مطرح شد. او می‌گوید: «اعضای هیأت امنا با نظر مرحوم آهی انتخاب شدند که مورد وثوق و نظر همه این جامعه نیستند و حتی افرادی در آن عضو هستند که با جامعه مداح سنخیتی ندارند. باید با نظرخواهی از همه مداحان، این هیأت امنا دوباره تعیین شود تا از میان آن هیأت مدیره بیرون بیاید و مورد نظر و موافقت همه باشد.»
در هر شرکتی موسس، هیأت امنا را انتخاب می‌کند
نورصالحی از اعضای هیأت امنا اما نظر دیگری دارد و می‌گوید: «در هر شرکت و موسسه خصوصی، هیأت موسس یا فرد موسس، هیأت امنا را می‌چیند و این حق اوست و این روندی قانونی است».
بهاری هم در این خصوص می‌گوید: «حق استاد آهی بود که انتخاب کند، اما در همان زمان نیز افرادی، اسامی را وارد لیست کردند که ارتباطی به مداحان ندارد. مثلا باید از شهرداری یک نماینده باشد، نه فرد خاصی که اگر عزل شد باز هم در هیأت امنای ما باشد. اگر از این اعضا فردی مرحوم شود یا به هر دلیلی از لیست خارج شود با نظر و موافقت اعضای دیگر، فردی جایگزین خواهد شد.»
امید همه به هیأت مدیره جدید
بسیاری به این هیأت مدیره جدید خانه مداحان دل بسته‌اند و ترکیب آن را یک دست‌تر و از همه مهم‌تر جوان‌تر می‌دانند. ترکیبی که بناست روز شنبه ۲۴ آبان‌ماه مدیرعامل، رئیس هیأت مدیره و نایب رئیس را انتخاب کنند. هیأت مدیره‌ای که باید در اولین گام برای بودجه این خانه فکری کند. روزی از شهرداری بودجه دریافت می‌کرد، اما امروز به قول نورصالحی نمی‌دانند از کجا باید پول تهیه کنند! این هیأت مدیره باید برای بهبود عملکرد این خانه و حضور بیشتر جوانان تلاش کند. براساس اساسنامه، ارتقای سطح علمی مداحان از لحاظ شعر و مقتل، توجه به جایگاه اجتماعی آنان کارهایی است که روی زمین مانده است و باید به آنان پرداخت که با برگزاری کلاس‌های بی‌برنامه و بی‌هدف و دورهمی‌های هفتگی تأمین نخواهد شد.
Links:
[1] https://vareth.ir/tag/keyword/70185/%D9%85%D8%B1%D8%AD%D9%88%D9%85-%D8%AD%D8%A7%D8%AC-%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%B2%D8%A7-%D8%B9%D9%84%DB%8C-%D8%A2%D9%87%DB%8C
[2] https://vareth.ir/tag/keyword/9849/%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%85%D8%AF%D8%A7%D8%AD%D8%A7%D9%86
[3] https://vareth.ir/tag/keyword/27807/%D9%85%D8%AF%D8%A7%D8%AD%D8%A7%D9%86-%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1