آثار غذاهای حلال در تربیت فرزند،چرا قرآن بر تغذیه حلال تأکید کرده است؟

وارث: 

یکی از نکات بسیار مهم و سرنوشت‌ساز در ترتبی فرزند و داشتن نسل صالح، توجه پدران و مادران به رزق و روزی حلال و مطهر و خوراندن غذای پاک و حلال به فرزندان است. طبق آموزه‌های قرآن کریم و اهل بیت علیهم السلام، اهمیت غذای حلال به اندازه‌ای است که اثر مستقیم و انکارنشدنی در سعادت و خوشبختی و یا شقاوت و بدبختی هر انسان و نسل او دارد. این گونه است که باید در تهیه و استفاده از خوراک حلال و پرهیز از مال حرام و حتی شبهه‌ناک دقت زیادی شود تا نه تنها خود ما در امان و صحت دنیایی و اخروی باشیم، بلکه فرزندان و نسلی را پرورش دهیم که از آسیب‌های شیطانی در امان بمانند.

در گفت‌وگویی که با حجت‌الاسلام ابراهیم داستانی، استاد حوزه و دانشگاه و کارشناس اسلامی انجام گرفت، به بررسی اهمیت غذای حلال در تربیت فرزند و داشتن نسل مؤمن و صالح پرداخته شد. آن طور که این محقق اسلامی توضیح می‌دهد، تأثیر غذا در ساخته شدن شخصیت انسان، حتی در دوران قبل از تولد او در این دنیا، امری حتمی و غیر قابل انکار است که در طول دوران زندگی او هم باید مورد توجه باشد. به همین علت است که یک شخص مسلمان برای داشتن نسل مؤمن و مسلمان باید تا حد امکان از خوردن غذاهای حرام و شبهه‌ناک پرهیز کند. بنابراین هر اندازه که غذاهای موجود بر سفره یک خانواده مسلمان ساده و کم باشد، حلال و پاک بودن آن‌ها در ساخته شدن شخصیت مسلمانی فرزندان کفایت خواهد کرد. چراکه غذاهای حلال زمینه را برای رشد فضیلت‌های اخلاقی و صفات پسندیده فراهم می‌کند. همان طور که در روایت‌های بسیاری از ائمه اطهار علیهم السلام تأکید شده است که غذایی که مادر در دوران بارداری و یا شیردهی می‌خورد علاوه بر آثاری که بر جسم و ظاهر فرزند او می‌گذارد، تأثیراتی هم بر اخلاق و صفات هم دارد.

غذای حلال و تربیت دینی

در اسلام تأکید زیادی بر کسب حلال شده است. می‌خواهیم بدانیم غذای حلال و مطهر چه تأثیری بر تربیت فرزند دارد؟

برای آنکه اهمیت غذای حلال و مطهر را بدانیم باید به روایت‌های مستند مراجعه کنیم. نمونه‌ای از این روایت‌ها به ماجرایی در رابطه با بیان گهربار رسول گرامی اسلام صلوات‌الله‌علیه مربوط است. مسلمان‌ها در مجلسی دورتادور پیغمبر اکرم صلی‌الله علیه و آله نشسته بودند و آن حضرت نکات مهمی را درباره تربیت فرزندان به آن‌ها آموزش می‌دادند. تا اینکه در حین سخن‌های خود فرمودند: «فرزندان خود را در رحم مادرانشان تربیت کنید.»

مسلمان‌ها که از شنیدن این سخن تعجب کرده بودند و مفهوم آن را نمی‌دانستند، پرسیدند: «ای رسول خدا! چگونه فرزند به دنیا نیامده خود را تربیت کنیم؟» پیغمبر صلی‌الله علیه و آله در جواب فرمود: «با خوراندن غذای حلال و پاک به مادرانشان.»

تربیت فرزند از دوران بارداری مادران شروع می‌شود

از این روایت مشخص می‌شود که تربیت فرزند از همان دوران جنینی شروع می‌شود. درست است؟

همین طور است. در همین مورد خداوند متعال در آیه 51 سوره مبارکه مؤمنون می‌فرماید: «یَا أَیُّهَا الرُّسُلُ کُلُوا مِنَ الطَّیِّبَاتِ وَاعْمَلُوا صَالِحًا إِنِّی بِمَا تَعْمَلُونَ عَلِیمٌ؛ ای رسولان! از غذاهای پاکیزه و حلال تناول کنید و به نیکوکاری و اعمال صالح بپردازید که من به هر آنچه انجام می‏دهید آگاهم.»

از این آیه می‌توان اهمیت استفاده از خوراکی‌های حلال و دوری کردن از حرام را درک کرد. البته خوب است بدانیم خوردن غذاهای پاک و حلال تنها به زمان بعد از تولد انسان مربوط نمی‌شود. بلکه خوراکی‌هایی که مادر در دوران بارداری و شیردهی از آن‌ها تغذیه می‌کند، نقش بسیار مهمی در تربیت دینی فرزند او دارد.

به همین دلیل است که پدر وظیفه دارد با فراهم کردن غذای حلال برای همسر و فرزند خود، علاوه بر تأمین نیازهای جسمی آن‌ها، غذای روحشان را هم تأمین کند تا زمینه برای رشد سالم و صحیح جسمی و معنوی فرزندش فراهم شود.

 

شخصیت و اخلاق از دوران جنینی شکل می‌گیرد

به این صورت آیا درست است که نتیجه بگیریم شخصیت انسان از همان دوران جنینی او شکل گرفته و ساخته می‌شود؟

بله. همان طور که می‌دانیم تأثیر غذا در ساخته شدن شخصیت انسان، حتی در دوران قبل از تولد او در این دنیا، امری حتمی و غیر قابل انکار است که در طول دوران زندگی او هم باید مورد توجه باشد. به همین علت است که یک شخص مسلمان برای داشتن نسل مؤمن و مسلمان باید تا حد امکان از خوردن غذاهای حرام و شبهه‌ناک پرهیز کند.

بنابراین هر اندازه که غذاهای موجود بر سفره یک خانواده مسلمان ساده و کم باشد، حلال و پاک بودن آن‌ها در ساخته شدن شخصیت مسلمانی فرزندان کفایت خواهد کرد. چراکه غذاهای حلال زمینه را برای رشد فضیلت‌های اخلاقی و صفات پسندیده فراهم می‌کند.

همان طور که در روایت‌های بسیاری از ائمه اطهار علیهم السلام تأکید شده است که غذایی که مادر در دوران بارداری و یا شیردهی می‌خورد علاوه بر آثاری که بر جسم و ظاهر فرزند او می‌گذارد، تأثیراتی هم بر اخلاق و صفات هم دارد.

غذای پاک، نسل پاک

با این توضیحات باید تربیت فرزند صالح و مؤمن را باید از دوران جنینی او شروع کرد.

اولین و مهم‌ترین شرط برای داشتن نسل پاک و صالح، تغذیه خود و فرزندان با مال حلال است. درواقع لقمه حرام در عین حال که بر شخصیت هر انسانی اثر منفی می‌گذارد و زمینه ارتکاب گناه را در او فراهم می‌کند، بر فرزندان و نسل او هم مؤثر است.

به همین دلیل است که برای داشتن نسل پاک، تربیت را نه از دوران کودکی، بلکه از زمان پیش از بچه‌دار شدن و سپس بارداری و شیردهی آغاز کرد.

کسی که می‌خواهد فرزندان و نسل او صالح و پاک باشند، باید تا حد امکان زمینه ارتکاب هر گونه گناه را در نسل خود از بین ببرد که مهم‌ترین روش برای تحقق این آرزو، دوری از خوردن غذاهایی است که از راه حرام و یا شبهه‌ناک تهیه شده است.

به غذا و خوراک حرام اشاره کردید. حکم غذای شبهه‌ناک در این میان چیست؟

باید دانست مال شبهه‌ناک به مالی گفته می‌شود که نمی‌دانیم از راه حلال به دست آمده و یا از راه حرام، با این وجود احتمال می‌دهیم که حرام باشد. چنین مالی هرچند که حرام نیست اما بهتر است که از آن استفاده نشود تا مفسده‌هایی که مربوط به حرام است گریبانگیر ما نشود.

آثار مال حرام در زندگی

در عین حال خوب است بدانیم که خوردن غذای حرام مفسده‌هایی را برای انسان و فرزندان او به همراه دارد، مانند مستجاب نشدن دعاها، قبول نشدن اعمال صالح، ضعیف شدن ایمان، کم شدن رزق حلال، سنگدلی، تشخیص ندادن حق از باطل و... همان طور که اشاره شد تمام این مفسده‌ها، نه تنها خورنده مال حرام را درگیر می‌کند بلکه شامل فرزندانی که از او متولد می‌شوند هم خواهد شد و نسلش را ناصالح خواهد کرد.

خوشبختی و بدبختی قبل از تولد

شاید تعجب کنید اگر بگوییم خوشبختی یا بدبختی هر انسانی تا اندازه‌ای در دوران قبل از تولد او تعیین می‌شود و پدر و مادر در این مورد نقش تعیین‌کننده‌ای دارند. به این دلیل که تغذیه خانم باردار از غذاهای حلال یا حرام، یکی از مهم‌ترین عوامل در تعیین سعادت یا بدبختی و شقاوت فرزند او است.

آیا این مطلب در میان روایات و آیات قرآن کریم هم مورد توجه قرار گرفته است؟

بله. شاهد این نکته بسیار مهم در روایتی که در کتاب بحارالانوار نوشته شده، آمده است، با این مضمون که پیغمبر اسلام صلی‌الله علیه و آله در این باره فرمودند: «سعادتمند و خوشبخت کسی است که سعادت او در شکم مادرش پایه‌گذاری شده باشد.»

آن حضرت در حدیث دیگری فرمودند: «بدبخت کسی است که اساس شقاوتش در بطن مادرش پایه‌گذاری شده باشد.» طبق این روایت می‌توان نتیجه گرفت که غذاهایی که انسان در دوران جنینی از مادر خود دریافت می‌کند و همچنین پای بندی مادر در رعایت حلال و حرام، تا اندازه زیادی در رقم خوردن سعادت یا شقاوت کودک تأثیر دارد.

البته به طور کلی حلال و پاک بودن غذایی که هر انسانی می‌خورد، از دوران کودکی تا وقتی که پدر یا مادر می‌شود، اثر زیادی بر خلق و خو و سرنوشت فرزند او دارد. به این ترتیب غذاهای ناپاک و حرام موجب می‌شود که فرزند ناپاک و ناباب شود و در دوران زندگی خود علاوه بر اینکه دچار گناهان و خطاهای زیادی می‌شود، سرنوشت خوبی هم نداشته باشد.

نکته قابل توجه در این مورد، آن است که شیطان اصولاً لشکر خودش را از میان انسان‌هایی که نطفه ناپاک دارند و با غذای حرام پرورش پیدا کرده‌اند، تشکیل می‌دهد. به این دلیل است که وقتی انسانی لقمه حرام می‌خورد، دیگر نمی‌تواند به درستی حق را از باطل تشخیص بدهد و حتی امکان دارد که حق را به صورت باطل و باطل را در قالب حق درک کند.

طبق همین روند بوده که امام حسین علیه السلام در روز عاشورا خطاب به لشکر یزید و عمر سعد که با ایجاد سروصدا مانع از سخن گفتن آن حضرت می‌شدند، یادآوری فرمودند که: «حرامی که در وجود خودتان فروبرده‌اید مانع می‌شود که کلام حق را بشنوید و آن را درک کنید.»

پدرها بخوانند!

در این میان نقش و جایگاه پدران به عنوان نان‌آور خانواده بیشتر مشخص می‌شود. به هر حال اصولاً آقایان به عنوان تأمین‌کننده مایحتاج و خوراک همسر و فرزندان شناخته می‌شوند.

بله. این موارد نکاتی است که اتفاقاً پدران باید به آن توجه زیادی داشته باشند. در کتاب وسائل الشیعه نوشته شده که امام صادق علیه السلام فرمودند: «بعضی از روزی‌ها پوست را بر استخوان می‌خشکاند.» این روایت به سختی و مشقت کسب روزی حلال اشاره دارد و از آنجایی که مردها مسئول فراهم کردن روزی برای خانواده هستند، اهمیت نقش آن‌ها در تهیه روزی حلال مشخص می‌شود.

در این مورد باید توجه داشت که درست است روزی دهنده خداست، اما تلاش کردن برای دریافت روزی حلال و به دنبال کسب‌وکار رفتن، نکته‌ای است که نباید نسبت به آن کم‌توجهی کرد. زیرا تمام دستوراتی که در مورد مراقبت در مصرف مال حلال در دوران بارداری و شیردهی مطرح می‌شود، شامل پدر کودک هم خواهد بود.

نکته مهم دیگر آن است که مادرانی که دوست دارند فرزندان مسلمان و مؤمنی داشته باشند، باید در زمان انتخاب همسر به دغدغه او برای کسب روزی حلال توجه داشته باشند و شخصی را به همسری انتخاب کنند که از خانواده‌ای مؤمن بوده و از خوراک پاک پرورش پیدا کرده باشد. همچنین در دوران بارداری هم خانم باید توجه داشته باشد که همسرش برای تهیه مایحتاج و خوراکی‌های مورد علاقه او، به سمت حرام و یا مال شبهه‌ناک نزدیک نشود. چراکه مسئولیت و تعهد پدر در انجام واجبات و رعایت حلال و حرام، به ویژه دغدغه او برای آوردن لقمه حلال بر سر سفره خانواده، در دین‌دار کردن فرزندان او و تربیت دینی آن‌ها نقش بسیار مهمی را ایفا می‌کند.

به این ترتیب می‌توان نتیجه گرفت کودکی که در دوران جنینی‌اش با غذای حلالی که پدر تهیه کرده، تغذیه شده و با آرامش خاطر و رفتارهای خداپسندانه مادر، ذکرهای قرآنی و اهل بیت علیهم السلام را درک کرده، در زندگی خود انسان سربه‌راه‌تر و صالح‌تری نسبت به دیگران خواهد شد.

هر غذایی را نخورید

مادر در طول بارداری باید نکات مهمی را از لحاظ غذا خوردن در نظر داشته باشد تا مبادا خوراکی حرام وارد بدنش شده و فرزندش از آن تغذیه کند. یکی از موارد بسیار مهم در این مورد آن است که مادر در زمان بارداری و شیردهی تا حد امکان به مال مشتبه که حرام یا حلال بودن آن مشخص نیست، نزدیک نشود. چه‌بسا که آن خوراکی حرام باشد و او را به وسوسه بیندازد.

در عین حال پدر و مادر باید مراقب باشند تا بر سر هر سفره ننشینند و از هر غذایی نخورند. هم‌سفره شدن با افراد نااهل که اهمیتی به رعایت مسائل دینی نمی‌دهند، امکان حرام خوردن را در فرد افزایش می‌دهد. بنابراین مادر باردار هم باید مراقب باشد تا از دست هر کسی که نمی‌شناسد و یا در حلال بودن مالش شک دارد، لقمه‌ای نخورد.

در همین مورد یکی از شاگردان حاج آقا مجتبی تهرانی پرسید که چه نکاتی باید در زمان تولد فرزند رعایت شود و ایشان جواب داد: «به حلال بودن لقمه‌های مادر باردار بسیار توجه کنید. اگر شک دارید خمس آن را بپردازید.»

از طرف دیگر خوب است که از مادر باردار و شیرده از خیراتی که به نام ائمه اطهار علیهم السلام و به‌خصوص امام حسین علیه السلام داده می‌شود، بخورد تا خیر و برکت‌های موجود در آن به فرزندش هم برسد.
منبع: تسنیم