حجت‌الاسلام سیداحسان دهسار استاد حوزه علمیه قم؛ بهترین دانشجو از منظر اسلام

دانشجوی امروزی برای حفظ انگیزه و شور و اشتیاق آموختن، باید قبل از هر چیز ارزش دانایی و دانشجویی را بداند. علم و دانش بهترین چراغ راه انسان در تمامی عرصه‌های زندگی است که او را از گرفتاری‌ها و کج‌فکری‌ها نجات داده و به سمت روشنایی و موفقیت هدایت خواهد کرد. در دین مبین اسلام به کسب علم و دانش توصیه‌های فراوانی شده است، به گونه‌ای که پیامبر(ص) طلب علم و دانش را بر مسلمانان لازم دانسته و فرموده است: «اُطلُبوا العِلمَ و لَو بِالصِّینِ؛ فإنَ طَلَبَ العِلمِ فَریضَةٌ عَلى کُلِّ مُسلِمٍ؛ [1] دانش را فرا گیرید، گرچه در چین باشد؛ زیرا طلب دانش بر هر مسلمانى واجب است.»

آن حضرت در حدیث دیگری، علم و حکمت را گمشده‌ی مؤمن دانسته و فرموده‌اند: «کلمةُ الحکمةِ ضالّةُ المؤمنِ، فحیثُ وجدَها فهُو أحقُّ بها؛ [2] سخن حکیمانه، گمشده مؤمن است، پس هرجا آن را بیابد به آن سزاوارتر است.» پس طلب علم امری ضروری است که محدودیت زمانی و مکانی ندارد و چه خوب است انسان با کسب علم و دانش خود را از گرفتاری‌ها و بلاهای پیش رو نجات دهد.

علم، گنجی فناناپذیر
نکته اساسی دیگری که دانشجو باید از همان ابتدا متوجه آن باشد این است که علم همانند یک گنج پربها، تنها در صورتی مفید خواهد بود که از آن استفاده شود و دیگران را نیز بتوان از آن بهره‌مند کرد. علم و دانش انسان دارایی عظیمی است که برخلاف ثروت‌های مادی هر چه از آن استفاده شود به اتمام نخواهد رسید؛ چنان‌که امام علی علیه‌السلام فرمودند: «اَلعِلمُ کَنزٌ عَظیمٌ لایَفنی؛ [3] علم گنج بزرگی است که با خرج کردن از بین نمی‌رود.»

علم نیز مانند هر نعمت خدادادی دیگری شایسته شکرگزاری است که یکی از مصادیق مهم شکرگزاری بخشش خداپسندانه قسمتی از آن به مستحقش است. این نوع شکرگزاری در اسلام با عنوان زکات علم یاد شده است؛ امام صادق علیه‌السلام در این باره می‌فرمایند: «إنَّ لِکُلِّ شَیءٍ زَکاةً، و زَکاةُ العِلمِ أن یُعَلِّمَهُ أهلَهُ؛ [4] هر چیزى ‏زکاتى دارد و زکات دانش، آموختن آن به اهلش است.» پس علم و دانش، با انتشار و انتقال آن به دیگر افراد، نه تنها چیزی از آن کم نخواهد شد بلکه باعث گسترش بصیرت و دانایی در سطح اجتماع خواهد بود.

دانشجوی دوست‌داشتنی
راز دوست‌داشتنی شدن دانشجو آن است که همیشه می‌خواهد از دانسته‌های خود به سود مردم و برای آبادانی جامعه، بدون هیچ چشم‌داشتی استفاده کند؛ این‌گونه است که محبت او در دل همه جای می‌گیرد. عالمان در هر علمی به دو دسته تقسیم می‌شوند؛ دسته اول کسانی‌اند که از علم خود بهره‌ی چندانی نمی‌برند و آن را به دیگران آموزش نمی‌دهند؛ چنان‌که رسول خدا حضرت محمد صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم می‌فرمایند: «مَثَلُ الّذی یَتَعلّمُ العِلمَ ثُمّ لا یُحدِّثُ بهِ کمَثَلِ الّذی یَکنِزُ الکَنزَ فلا یُنفِقُ مِنهُ؛ [5] مَثَل کسى که علم مى‌آموزد اما آن را آموزش نمى‌دهد، همچون مَثَل کسى است که گنج مى‌اندوزد و از آن خرج نمى‌کند.» دسته دوم کسانی‌اند که از علمشان استفاده می‌کنند؛ این دسته از دو گروه متفاوت تشکیل می‌شود؛ گروهی از علم خود در راه نیک و گروه دیگر از آن در راه تباهی استفاده می‌کنند، اما سؤال مهم این است که ملاک استفاده بهتر از علم چیست؟

در این زمینه باید دانست که دانشجویی بهترین فرصت برای نزدیک شدن به خدا است! دانشجو می‌تواند انگیزه، رشته درسی و آرمان‌های دانشجویی‌اش را در جهت رضایت خدا به کار گیرد و باید دانست که بهترین علم‌ها آن است که ما را به رضایت و قرب الهی نزدیک کند. همان‌گونه که رهبر معظم انقلاب فرمودند: «هر علمى که انسان را متخلق به اخلاق الهى کند، فیزیک باشد یا ریاضى، طب باشد یا فقه، اگر آن خاصیت اصلى را داشت ارزش پیدا مى‌کند، اما اگر انسان را به خدا نزدیک نکرد هر چه باشد ولو علم دین، فایده ندارد.» [6] پس امروزه بعضی‌ها که علم را برای قتل‌ عام انسان‌های بی‌گناه به کار می‌برند نه تنها سودی برایشان نخواهد داشت، بلکه آنها را به شقاوت و بدبختی خواهد کشاند. بهترین علم‌ها آن است که با آن خودمان و دیگران را به رضایت و قرب الهی نزدیک کنیم.

بنابراین دانشجو می‌تواند انگیزه خود از دانشجویی را با توجه به ارزش ذاتی علم ارتقاء بخشد. او باید بداند تنها علمی ماندگار است که به دیگران هدیه شود تا موجب محبوبیت او بین مردم و همچنین قرب الهی شود.

منبع: تسنیم

[1] تفصیل وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، ج 27، ص 27.
[2] بحارالانوار الجامعه لدرر اخبار الائمه الاطهار علیهم السلام، ج 2، ص 99.
[3] غررالحکم و دررالحکم، ج 1، ص 66.
[4] بحارالانوار الجامعه لدرر اخبار الائمه الاطهار علیهم السلام، ج 75، ص 247.
[5] کنز العمّال، ح 28995.
[6] لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها