مشکلات، سختی‌ها و فشارهای دستگاه غاصب خلافت، هیچ کدام مانع از آن نشد که حضرت زهرا سلام‌الله علیها حتی در فراق پدر بزرگوار خود، پیغمبر اسلام صلی‌الله علیه و آله، ذره‌ای در مسئولیت‌های خانوادگی و اجتماعی خود غفلت کند. بلکه آن حضرت در تمام مدت زندگی خود، دقیق و بی کم‌وکاست به مسئولیت‌های همسری، مادری و وظایف و نقش اجتماعی خود می‌پرداختند؛ هرچند که در روزهای آخر عمر شریفشان در فراق پدر بزرگوار خود می‌سوختند و فشارها بر همسر گران‌قدرشان هم مزید بر غم آن بانوی باکرامت شده بود.
شناخت این شخصیت کامل و این بانوی بزرگوار نیازمند تأمل، مطالعه و بررسی گسترده‌ای است تا سبک زندگی صحیح را از ایشان بیاموزیم. زندگی کردن با آرزوها، نیازها و مشکلات در دنیایی که هر روز نقش و طرح جدیدی از خود نشان می‌دهد، نیاز به مهارتی دارد که ما را به سعادت برساند. این مهارت در مکتب حضرت زهرا سلام‌الله علیها به خوبی قابل آموختن و اجراست. چه بهتر که ایام شهادت آن بانوی بزرگوار، فرصتی برای تأمل در سیره فاطمی باشد.
در گفتگویی که با حجت‌الاسلام کاظم ارفع، کارشناس دینی و پژوهشگر تاریخ اسلام انجام شده است، به جستجو در سیره و سبک زندگی حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله علیها پرداخته است. این کارشناس دینی، شرکت در هیئت‌ها و مراسم عزاداری را یکی از وظایف شیعیان و دوستداران حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله علیها عنوان کرده و تصریح می‌کند که: «برای این‌که شریک در غم حضرت بقیه‌الله علیه السلام باشیم، باید تلاش کنیم که پیش برنده در اهداف الهی آن حضرت باشیم. نه آنکه در اثر غفلت یا تغافل، نه‌تنها کاری در جامعه اسلامی پیش نبریم، بلکه گاه خودمان سد راه ظهور شویم و مسیری را برویم که در راستای اهداف فاطمی نباشد.» او همچنین یادآوری می‌کند که: «طبق حدیثی از امام محمدباقر علیه السلام، خداوند به حضرت فاطمه سلام‌الله علیها فرمود که من به وسیله دانش و بینش، تو را از دیگر بندگانم جدا کرده و بر همه آنان برتری بخشیدم و تو را پاک و پاکیزه ساختم. همچنین امام باقر علیه السلام فرمودند که: به خداوند سوگند، خداوند این بانوی گران‌مایه را به وسیله دانش و بینش از دیگران ممتاز کرده و از همان عالم ذر او را پاک و پاکیزه قرار داد.»
ضرورت حرکت در مسیر فاطمی
در ایام حزن‌انگیز شهادت حضرت زهرا سلام‌الله علیها، راه‌های گوناگونی برای عزاداری در این ایام و بلکه در تمام روزها که رنگ و عطر فاطمی‌دارد، وجود دارد. به اعتقاد شما بهترین شیوه برای عرض ارادت به محضر حضرت زهرا سلام‌الله علیها چیست و اظهار ادب در محضر آن حضرت چگونه باید انجام شود؟
همان طور که در پرسش اشاره کردید، عزاداری و اظهار ادب در محضر حضرت صدیقه طاهره سلام‌الله علیها تنها به ایام فاطمیه و روزهای شهادت آن حضرت اختصاص ندارد. بلکه دوستداران اهل بیت علیهم‌السلام هر روز و هر لحظه باید در اندیشه اظهار ادب به محضر ایشان باشند.
شیوه‌های مختلفی برای اظهار ادب و عزاداری در سوگ حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله علیها وجود دارد که نمونه بارز و متداول آن شرکت در هیئت‌ها و مراسم عزاداری است که به لطف خداوند متعال در تمام شهرها و روستاهای کشور ما و حتی در کشورهای دیگر برپا می شود امام امسال با توجه به شیوع بیماری کرونا، بیشتر به صوت مجازی این مراسم برپا می شود که محبان اهل بیت علیهم‌السلام می‌توانند در آن‌ها شرکت کرده و خود را در صف دوستداران و محبان بانوی بزرگ اسلام قرار دهند.
در عین حال برای این‌که شریک در غم حضرت بقیه‌الله علیه السلام باشیم، باید تلاش کنیم که پیش برنده در اهداف الهی آن حضرت باشیم. نه آنکه در اثر غفلت یا تغافل، نه‌تنها کاری در جامعه اسلامی پیش نبریم، بلکه گاه خودمان سد راه ظهور شویم و مسیری را برویم که در راستای اهداف فاطمی نباشد.
بررسی نقش الگویی حضرت زهرا (س)/ فیض خداوند از طریق حضرت زهرا(س) چگونه به عالم می‌رسد؟
شناخت حضرت زهرا سلام‌الله علیها از مسیر خطبه فدکیه
یکی از نکات مهم در خطبه فدکیه، کاربردی بودن آن برای انسان‌ها در طول تاریخ است. این خطبه تاریخی برای انسان امروز چه درس‌هایی دارد؟
حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله علیها به گونه‌ای خطبه فدکیه را طرح‌ریزی و بیان فرموده‌اند که در عین آنکه قرار است برای مردم آن دوران و مخاطبان آن حضرت اتمام حجت شود، بناست آن محتوای معارفی برای همه انسان‌های تاریخ ابلاغ شود.
از سوی دیگر حضرت زهرا سلام‌الله علیها با بیانی شیوا و محکم یک نکته را بیان می‌فرمایند و اشاره می‌کنند به نسبت‌های ناروایی که نسبت به خاندان وحی و رسالت زده شده و از آن نسبت‌های ناشایست تبری می‌جویند. البته این داغی برای ما و محبان آن حضرت است که باید پیوسته متوجه آن باشیم و به هر نحو ممکن با آن مبارزه کنیم. تا اگر سوء برداشتی وجود دارد اصلاح شود و اگر مطلبی به ناروا به آن خاندان پاک و مطهر نسبت داده می‌شود، اعلام فاصله با انحراف شود.
به این ترتیب حضرت زهرا سلام‌الله علیها بزرگ‌ترین شخصیتی است که ولایت را در راستای توحید و نبوت درک کرده است و علم دارد که خداوند تنها کسی است که ذکر و ستایش مخصوص اوست. تأمل در مطالب خطبه فدکیه برای هر انسان آزاده‌ای واجب و ضروری است تا هم معنای دقیق خطبه را درک کنیم و هم شناخت درستی از حضرت فاطمه سلام‌الله علیها به دست بیاوریم و در نتیجه مسیر درست زندگی کردن که منجر به سعادت دنیا و آخرت می‌شود را پیدا کنیم.
صفات و اسماء فاطمی
در عین حال که خطبه فدکیه مسیری برای شناخت حضرت زهرا سلام‌الله علیها محسوب می‌شود، صفات و خصلت‌های آن حضرت نیز ما را با سیره و سبک زندگی الهی ایشان آشنا می‌کند. در این میان، کدام اسماء و صفات می‌توانند الگویی برای زندگی ما باشند و سبک زندگی صحیح را به ما بیاموزند؟
اسماء و صفات حضرت زهرا سلام‌الله علیها تجلی سبک زندگی آن حضرت است که سیره، روش و منش ایشان را به ما معرفی کرده و می‌آموزد. یکی از نام‌های مشهور نام «فاطمه» است که روایت شده پیغمبر اکرم صلی‌الله علیه و آله این نام را برای ایشان انتخاب کرده و ایشان را به این نام خوانده‌اند.
درباره نام‌گذاری حضرت به این نام مبارک، نقل‌های گوناگونی وجود دارد. اما ریشه نام «فاطمه» از «فطم» گرفته شده که به معنای بریدن و جدا کردن است. چنانکه وقتی گفته می‌شود «فطمت الام طفلها» یعنی مادری کودک خود را از شیر گرفت و رشته شیر دادن بریده شد. در روایت معتبر و مستندی نقل شده است که رسول خدا صلی‌الله علیه و آله دلیل نام‌گذاری آن حضرت به این نام را چنین توضیح داده‌اند که: «دلیل آن است که خداوند متعال، فاطمه و شیعیان و دوستداران او را از آتش روز قیامت بریده و دور نگه داشته است.»
همچنین در کتاب بحار الانوار، روایتی از امام محمدباقر علیه السلام نقل شده با این مضمون که آن حضرت فرموده‌اند: «در روز رستاخیز، فاطمه سلام‌الله علیها در نزدیکی در دوزخ می‌ایستد و در حال نیایش به خداوند متعال عرضه می‌دارد که: خدای من و اله من! نام من را فاطمه برگزیدی و با مهر خودت، من را و دوستدارانم و دوستداران فرزندانم را از آتش در امان داشتی. خدایا! وعده تو حق است و تویی که در وعده‌هایت تخلف نمی‌کنی.» این گونه است که شیعیان و دوستداران حضرت زهرا سلام‌الله علیها و فرزندان آن حضرت از آتش جهنم رها می‌شوند.
در عین حال امام صادق علیه السلام در تفسیر نام «فاطمه» بر حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله علیها فرموده‌اند: «آن حضرت از هر گونه زشتی و ناپسندی جدا شده بود و اگر حضرت امیرالمؤمنین امام علی علیه السلام با ایشان ازدواج نمی‌کرد، در تمام زمین و از میان تمام انسان‌ها کسی هم‌شأن او نبوده و صلاحیت ازدواج با او را نداشت.» باید توجه شود که این روایت هم از علما و دانشمندان اسلامی شیعه روایت شده و هم دانشمندان اهل سنت آن را از امام صادق علیه السلام نقل کرده‌اند.
امتیاز حضرت فاطمه سلام‌الله علیها بر دیگر انسان‌ها
یکی دیگر از معانی نام «فاطمه» امتیاز آن حضرت بر سایر انسان‌هاست. چنانکه خداوند متعال در زمان تولد ایشان، نام «فاطمه» را بر زبان پیغمبر اسلام صلی‌الله علیه و آله جاری کرد تا امتیاز و برتری ایشان بر سایر مردم در اسم ایشان نیز مشخص باشد. در این باره امام محمدباقر علیه السلام این نکته را یادآوری فرموده و تأکید کرده‌اند: «خداوند به حضرت فاطمه سلام‌الله علیها فرمودند که من به وسیله دانش و بینش، تو را از دیگر بندگانم جدا کرده و بر همه آنان برتری بخشیدم و تو را پاک و پاکیزه ساختم.»
همچنین امام باقر علیه السلام فرمودند که: «به خداوند سوگند، خداوند این بانوی گران‌مایه را به وسیله دانش و بینش از دیگران ممتاز کرده و از همان عالم ذر او را پاک و پاکیزه گردانید.»
هانیه بودن بانوی بزرگوار اسلام
یکی دیگر از اسماء حضرت زهرا سلام‌الله علیها که کمتر به آن پرداخته شده، نام «هانیه» است. چرا حضرت زهرا سلام‌الله علیها به این نام نامیده و شناخته شدند و این نام چه معنی و مفهومی دارد؟
برای شناختن اسم هانیه باید ابتدا معنای آن را بدانیم. «هانیه» در لغت به معنی کسی است که نسبت به همسر خود بسیار محبت دارد و نشان از محبتی گسترده در خانواده دارد. از آنجایی که حضرت زهرا سلام‌الله علیها الگوی رفتارهای خانوادگی هستند و آموزه‌های مهم سبک زندگی همسرداری و تربیت فرزند را باید از آن حضرت یاد بگیریم، ایشان را با عنوان و صفت هانیه یاد می‌کنیم.
درواقع حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله علیها ظرفیت بروز و ظهور محبت نسبت به فرزند و همسر را در خود داشته‌اند و هانیه‌ای بودند که نظیری در تاریخ برای ایشان وجود ندارد. از شخصیت بزرگوار ایشان می‌توانیم مصادیقی مانند رازداری برای همسر، امانت‌داری در زندگی زناشویی، حفظ حرمت همسر، تبعیت از همسر، تربیت صحیح فرزندان، دلسوزی و فداکاری برای خانواده و سایر صفت‌های برجسته انسانی که زنان باید به آن آراسته باشند را بیاموزیم.
مشخص است که در قبال این الگوی کامل همسر و مادر بودن، شخصیتی جز شخصیت کامل حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام نمی‌توانست قرار گرفته و همسر ایشان باشد تا الگوی مردانگی و شوهر بودن برای زن کامل را به گونه‌ای ایفا کند که به اوج خوشبختی رسیده و الگوی کامل زندگی زناشویی باشند.
محبت راهبردی در همسرداری حضرت زهرا سلام‌الله علیها
تجلی دیگری از اسم هانیه در مشقت‌ها و مشکلاتی است که در زندگی حضرت فاطمه سلام‌الله علیها روی داد.
درست است. روبرو شدن با آن مشکلات و مشقت‌ها نیازمند صبر، تحمل و بردباری گسترده‌ای بود که باید با دانش و بینش الهی همراه می‌شد. شخصیت بزرگوار و کامل حضرت زهرا سلام‌الله علیها در این موقعیت‌ها نیز هانیه وار در میان انبوه مشکلات و سختی‌های زندگی، ایستاده و مقاومت کردند و این ظرفیت عظیم بندگی را به جا آوردند.
در حقیقت حضرت زهرا سلام‌الله علیها در طول زندگی ظرفیت‌هایی در خود ایجاد کرده بودند تا بهترین و کامل‌ترین همسر برای حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام باشند. محبتی راهبردی که ایشان در میان خود و همسر بزرگوارشان ایجاد کردند، سرمنشأ بزرگ‌ترین آموزه‌ها و درس‌های تاریخی شد که انسان گمشده در میان انبوه مشکلات و آرزوهای دنیایی می‌تواند از طریق آن به خوشبختی برسد.
منبع: تسنیم
Links:
[1] https://vareth.ir/tag/keyword/63082/%D8%AD%D8%AC%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D8%B1%D9%81%D8%B9
[2] https://vareth.ir/tag/keyword/6248/%D8%B3%D8%A8%DA%A9-%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C
[3] https://vareth.ir/tag/keyword/11148/%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA-%D8%B2%D9%87%D8%B1%D8%A7-%D8%B3