ایمان به غیب، عبادت و انفاق مثلث خوشبختی انسان‌هاست

وارث: 

 یکی از دعاهایی که به خواندن آن بعد از هر نماز واجب در ماه مبارک رمضان سفارش شده است، دعایی است که با جمله «اللَّهُمَّ أَدْخِلْ عَلَی أَهْلِ الْقُبُورِ السُّرُورَ» آغاز می‌شود. از پیامبر اکرم (ص) روایت شده هر که این دعا را در ماه رمضان بعد از هر نماز واجب بخواند، گناهان او تا روز قیامت آمرزیده شود.

این دعا توسط حجت الاسلام والمسلمین سید محمدباقر علم الهدی استاد حوزه علمیه تهران شرح داده شده است و امروز در ششمین روز از ماه مبارک رمضان با اشاره به فرازی از این دعا که می‌فرماید «اَللّهُمَّ اَشْبِعْ کُلَّ جائعٍ»، که درباره اهمیت توجه انسان به هم‌نوعان و ضرورت کمک به دیگران مطالبی تقدیم مهمانان ماه ضیافت الهی می‌شود:

دعاهایی که در ماه مبارک رمضان توصیه شده قرائت شود غیر از اینکه این دعاها رابطه انسان‌ها را با عالم ملکوت برقرار می‌کند به آنها نیز آموزش می‌دهد که به پدیده‌های اجتماعی نگاهی جامع داشته باشند. در حقیقت دعا تمام ابعاد انسانی انسان‌ها را مورد ملاحظه و دقت قرار دهد و انسان را در ابعاد مختلف می‌بیند.

اصولاً ادبیات دین برای مدیریت انسان‌ها و زندگی آنان به صورت جزیره‌ای عمل نمی‌کند، دین و گزاره‌های دینی همواره انسان‌ها را در جمع می‌بیند برای همین مهمترین و پرثواب ترین عبادت‌ها در ادبیات دینی اسلام عبادت‌هایی است که به صورت دسته جمعی برگزار می‌شود. برای مثال در دین مبین اسلام خواندن نماز فرادا ثواب دارد اما نماز جماعت ثوابش ده برابر حتی بیشتر بیان می‌شود و بالاتر از این گفته شده نمازی که در مسجد محل به جماعت خوانده شود ثوابش بیشتر است و حتی بیان شده که ثواب نماز جماعت در مسجد جامع چندین برابر بیش از مسجد محل است.

گزاره‌های دینی می‌خواهد انسان‌ها در جامعه کمک حال و پشتیبان یکدیگر باشند برای همین نماز جمعه را قرار می‌دهد و یا در عمل واجبی با عنوان حج فراخوان می‌دهد بر همین اساس اسلام در کمک رسانی به یکدیگر واجبات مالی مانند خمس، زکات و کفاره را بر عهده انسان‌ها قرار داده و در کنار آن توصیه به پرداخت صدقات مستحبی نیز می‌کند.

وقتی آهنگ ادبیات دینی اسلام این است که مسلمانان نگاه جامع پیدا کنند و به تمام ابعاد انسانی انسان توجه داشته باشند حال اگر در جامعه اسلامی شاهد باشیم که مردم به خاطر ابتدایی‌ترین نیازمندی‌های خودشان مجبور می‌شوند دست نیاز به سوی دیگران دراز کنند و راضی شوند تا کیان، شخصیت و هیمنه خودشان را در قبال تکه نانی از دست بدهند این امر برای جامعه متدینین قابل تحمل نیست به همین جهت در سخنان اهل بیت (ع) کمک رسانی به مردم به صورت مداوم و به طور ناشناس و مخفیانه یکی از توصیه‌های بسیار مهم و مؤکد است که در سخنان اهل بیت (ع) وجود دارد.

از نگاه اسلام، قرآن و اهل بیت (ع) توجه به نیازهای مادی و جسمی انسان‌ها به اندازه توجه به نیازهای معنوی آنها مهم است همانگونه که اگر احتمال باشد که روزه برای بدن ضرر داشته باشد در این صورت تکلیف از انسان برداشته می‌شود و یا روزه گرفتن حرام خواهد شد، همچنان تلاش برای به دست آوردن مایحتاج زندگی و اداره زندگی بر سرپرست خانواده واجب و ضروری است به همین جهت همواره توصیه شده است آن کسی که تلاش برای رفاه زندگی و مایحتاج خانواده اش می‌کند مانند کسی است که در راه خدا جهاد می‌کند.

در قرآن کریم خداوند متعال می‌فرمایند نماز به پادارید و انفاق کنید؛ خداوند در آیات ابتدایی سوره بقره ایمان به غیب، عبادت و انفاق را به عنوان مثلث خوشبختی انسان‌ها معرفی می‌کند. این سه مقوله سه رکن دین را تشکیل می‌دهد که غیر قابل انفکاک بوده و ممکن نیست از یکدیگر جدا شوند. ایمان و عبادت رابطه انسان و خدا را نشان می‌دهد اما این کافی نیست و رابطه انسان با انسان از رهگذر انفاق نیز باید اتفاق بیافتد.

اگر ما رابطه انسان با خدا را در دستور کار خود قرار دادیم قطعاً دینمان کامل نیست و همانگونه که رابطه انسان با خدا در نظر گرفته می‌شود رابطه انسان با انسان نیز بخشی از دین است که باید مورد توجه قرار گیرد. در ماه مبارک رمضان تجلی این دو ارتباط است که روزه داران می‌توانند هر دو ارتباط را تجربه و تمرین کنند. برای همین روزه داران در ماه مبارک رمضان تنها مأمور به انجام تکالیف عبادی نیستند بلکه در کنار دعا و عبادت ارتباط بین انسان‌ها را نیز باید ببیند. بخصوص در شرایط کنونی که مردم با سختی‌های اقتصادی و بیماری فزاینده کرونا و بی کفایتی مدیریتی بخشی از مدیران روبرو هستند. بنابراین در کنار دعاهایی که در ماه مبارک رمضان انجام می‌دهند باید راهکارهای برون رفت از مشکلات و معضلات اجتماعی را پیش پای یکدیگر قرار دهند.

منبع: مهر