نگاه رضوی به جایگاه محرومان در جامعه اسلامی

وارث: 

حجت الاسلام و المسلمین مصطفی راهی پژوهشگر مذهبی  گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان، به مقوله عدالت در جامعه اشاره کرد و گفت: محرومیت‌زدایی یکی از آرمان‌های اسلام و بالتبع آن انقلاب اسلامی است. رفع فقر، تبعیض و گسترش عدالت اجتماعی از شعار‌هایی است که در لسان امامان معصوم (ع) به‌دفعات تکرار شده و در سیره نورانیشان مورد توجه ویژه قرار گرفته است، بی‌شک مقوله عدالت با گستره وسیعی که دارد از جمله مهم‌ترین آرمان‌های انقلاب اسلامی است که قرار است در امتداد مسیر ظهور امام عصر (عج) حرکت کند تا به دست ایشان برسد.

 

وی افزود: این شعار که اسلام در مسیر تحقق عدالت دنبال می‌کند، آرمانی جهانی است و به سرزمین خاصی محصور نخواهد شد. ابو محمد ابن مسعود در کتاب «المصابیح» به سند خود روایت کرده است که از پیامبر اکرم (ص) فرمودند «أَنَّهُ ذَکَرَ بَلَاءً یُصِیبُ هَذِهِ الْأُمَّةَ حَتَّى لَا یَجِدَ الرَّجُلُ مَلْجَأً یَلْجَأُ إِلَیْهِ مِنَ الظُّلْمِ فَیَبْعَثُ اللَّهُ رَجُلًا مِنْ عِتْرَتِی أَهْلِ بَیْتِی فَیَمْلَأُ الْأَرْضَ قِسْطاً وَ عَدْلًا بَعْدَ مَا مُلِئَتْ ظُلْماً وَ جَوْراً»؛ پیامبر از بلائى سخن گفت که در آینده دامن‌گیر این امت (امت اسلامى) خواهد شد به‌طوری‌که کسى براى خود پناهگاهى پیدا نمی کند که از ظلم و ستم به آن پناه ببرد. در این زمان خداوند مردى را از عترت من برمی‌انگیزد، زمین را از عدل و داد پر می ‏کند بعد از آن که از ظلم و ستم پرشده باشد.

این کارشناس مذهبی مطرح کرد: اهل بیت عصمت و طهارت برای تحقق این رسالت بزرگ از هیچ تلاشی فروگذاری نکرده است؛ سیره و تعالیم حضرت رضا (ع) که خود زمانی ولایت‌عهدی خلیفه جور، مأمون عباسی را با تهدید پذیرفتند این‌گونه موارد را می‌توان مشاهده کرد به عنوان مثال امام رضا (ع) دیگران را به کارى که خدمت در دربار‌ها را جبران می کرد و عمل نامشروع کمک به ستمگران را محو می ساخت مانند یاری‌رساندن به مردم و گره‏گشایى از کار آنان توصیه می‌کردند.

 

حجت الاسلام راهی در ادامه به روایتی اشاره کرد و گفت: در نقلی حسین انبارى می گوید: «مدت چهارده سال به امام رضا (ع) نامه نوشتم و از کار در دربار پادشاه اجازه خواستم، امام در جوابم نوشت، نامه‏‌ات را خواندم و از هراسى که در این شغل دارى آگاه شدم. اگر می دانى که هرگاه کارى (در دربارها) کردى، طبق دستورات رسول اکرم (ص) عمل می کنى و دستیاران و کاتبان تو از هم‌کیشان تو خواهند بود و هنگامی‌که مالى به دستت رسید بخشى از آن را به بینوایان مؤمن می دهى تا بدان اندازه که خود مانند یکى از آنان باشى، اگر این‌گونه عمل کنى، کار تو در دربار سلاطین با خدمت به برادران دینى ترمیم می گردد و گرنه (خدمت در دربارها) جایز نمی باشد».

 

وی توضیح داد: با توجه به پاسخ امام رضا (ع)، نگاه ایشان آنقدر به مسئله رفع محرومیت، تبعیض و برقراری عدالت اهمیت دارد که این کار می‌تواند در حکم مجوز برای خدمت در دربار سلاطین جائر نیز باشد. در کلام امام رضا (ع) خدمت به محرومان جامعه مختص به ابعاد مالی نمی‌شود بلکه گستره آن همه ابعاد و شئون زندگی انسان را در برمی‌گیرد. هر جا که ظلم و بی‌عدالتی باشد باید برای رفع آن تلاش کرد؛ خواه این بی‌عدالتی، ظلم و محرومیت در جنبه‌های اقتصادی باشد و خواه در جنبه‌های فرهنگی، آموزشی و هر مسئله دیگر باشد.

 

این پژوهشگر مذهبی ادامه داد: به همین جهت است که امام رضا (ع) در روایتی می‌فرمایند، «عَوْنُکَ لِلضَّعیفِ مِنْ اَفْضَلِ الصَّدَقَةِ»؛ از بهـترین نـوع صـدقـه، یاری‌کردن تو نسبت به ناتوان است. درسی که از این حدیث می‌توان گرفت این است که رفع محرومیت چه افضل صدقات باشد که به نحو تام و تمام از هر نوع صدقه‌ای فضیلتش بیشتر باشد، از جمله اموری است که بر هر مسلمان فرض و مسلم است و باید نسبت به آن بی‌تفاوت نباشد، این سخن برای امروز ما می‌تواند سرلوحه کار قرار بگیرد و ما را به مسیری وارد نماید که غیر از آبادانی آخرت، آبادانی دنیای انسان‌هایی را به همراه داشته باشد که گاه در آرزوی کمترین امکانات عمری را سپری کرده‌اند.

 

حجت ااسلام راهی در پایان گفت: اگر ثروت‌های زمین از آن خداوند باشد، همان خدا از لسان امامان معصوم (ع) از ما می‌خواهد که تقسیم این ثروت‌ها و امکانات خدادادی را به نحوی عادلانه در جامعه دنبال نماییم. برگ زرین این عملکرد را از سیره امام رضا (ع) مشاهده می‌کنیم، به عنوان مثال در روایات نقل شده است هنگامی‌که امام رضا (ع) غذا می خوردند، سینى می آوردند و نزدیک سفره می گذاشتند، آن حضرت به بهترین غذایى که برایش می ‏آوردند ، می ‏نگریست و از هر خوراکى مقدارى را برداشته و در آن سینى می نهادند، سپس دستور می دادند آن سینى غذا را براى بینوایان ببرند ، زیرا امام نمی تواند غذایى را میل کند که محرومان از آن نخورده ‏اند، این شیوه در راستاى همان محورهاى اصولى در تعالیم الهى امام است که انسان‏ ها ارزشى همانند دارند و باید نیازهاى آنان برآورده شود».

 منبع: باشگاه خبرنگاران جوان