علمی که به آتش ختم می شود

رسول خدا (صلی الله علیه و آله) می فرمایند: یکی از وصیت های ذوالقرنین این است: علم را از کسی که از دانش خود بهره نبرده است یاد مگیر، زیرا کسی که علمش برای خودش سود نداشته به تو سود نرساند.(2)

امیرمومنان(علیه‌السلام) می‌فرمایند: ای مردم! دانش نزد اهلش اندوخته است و شما مأمورید که آن را از اهلش بجویید.(3)

صبوری: پیامبر (صلی الله علیه و آله) می فرمایند: هر که ساعتی بر خضوع یادگیری شکیبایی نورزد، همواره در خواری جهل بماند.(4)

 

شرم نکردن: امام رضا(علیه السلام) می فرمایند: کسی که علم ندارد نباید از یادگیری شرم کند.(5)

جواز تملق در تعلم: رسول خدا(صلی الله علیه و آله) می فرمایند: تملق از اخلاق مومنان نیست، مگر در یادگیری دانش.(6)

دوری از انگیزه های دنیایی: رسول خدا(صلی الله علیه و آله) می فرمایند: علم را با انگیزه مباهات بر دانشمندان و جدال با بی خردان و ریا در مجالس و جلب توجه مردم به سوی خود جهت ریاست طلبی نیاموزید، چون هر کس چنین کند در آتش است و روز قیامت علم او حجتی بر ضد او خواهد بود؛ لیکن آن را فرا گیرید و به دیگران یاد بدهید.(7)

راوی می گوید: از امام صادق(علیه السلام) شنیدم که می فرمودند: هر کس جیره خوار علمش باشد تهیدست شود. به آن حضرت عرض کردم: فدایت شوم! در میان شیعیان و دوستان شما گروهی هستند که علوم شما را فرا می گیرند و در میان شیعیان تان ترویج می کنند و مردم هم نسبت به آنان اهدا و اکرام دارند.

آن حضرت(علیه السلام) فرمودند: اینان جیره خوار علم نیستند، بلکه جیره خوار علم کسی است که بدون علم و هدایت الهی به طمع کالای بی بها و زودگذر دنیا فتوا دهد تا حقوق دیگران را زیر پا نهد.(8)

 

یادداشت کردن: امام حسن(علیه السلام) پسران خود و پسران برادرش را خواست و به آنان فرمودند: شما اکنون نوباوگان خانواده هستید و روزی فرا رسد که بزرگسالان خانواده های دیگر باشید، پس علم بیاموزید و هر یک از شما نمی تواند علم را حفظ کند، آن را بنویسد و در منزل نگه دارد تا موقع لزوم از آن بهره مند شود.(9)

 

پرسشگری: امام باقر(علیه السلام) می فرمایند: دانش گنجینه هایی است و کلیدهای آن پرسش است، پس بپرسید- خدایتان رحمت کند-، چرا که درباره دانش به چهار نفر پاداش داده می شود: پرسنده، پاسخ دهنده، شنونده و دوستدار آنان.(10)

 

آموزش به دیگران: رسول خدا(صلی الله علیه و آله) می فرمایند: بهترین صدقه این است که مرد دانشی را بداند و آن را به برادرش یاد دهد.(11)

امام باقر(علیه السلام) می فرمایند: زکات دان این است که آن را به بندگان خدا بیاموزی.(12)

 

یکسان نگری در تعلیم: امام صادق(علیه السلام) به حسان آموزگار فرمودند: برای تعلیم پاداش مگیر و دانش آموزان در آموزش نزد تو مساوی باشند و برخی را به برخی دیگر برتری و ترجیح نده.(13)

 

آسان آموزی: رسول خدا (صلی الله علیه و آله) می فرمایند: خدای متعالی مرا آموزگار آسانگیر مبعوث فرموده است.(14)

پاداش تعلیم: عبدالرحمن سُلمی به فرزند امام حسین(علیه السلام) حمد را آموخت. وقتی کودک برای پدرش خواند، آن حضرت هزار دینار و هزار لباس زینتی به او داد و دهانش را پر از مروارید کرد. در این مورد به آن حضرت (علیه السلام) اعتراض کردند. او فرمود: این در برابر عطای او(تعلیم) چیزی نیست.(15)

 

پی نوشت ها:

1. (رجال الکشی، ص401)، درباره اشعار عبدیر.ک: الغدیر: ص429

2.الدعوات،ص63

3.الکافی،ج1،ص30

4.عوالی اللئالی،ج1،ص285

5.عیون الاخبار امام رضا،ج2،ص44

6.عدة الداعی،ص81

7.ارشاد القلوب، ص16

8.معانی الاخبار،ص181

9.منیة المرید،ص340

10.کتال الخصال، ص245

11.منیة المرید، ص105

12.الکافی، ج1،ص41

13.الکافی،ج5،ص121

14.الجامع الصغیر،ج1،ص273

15.مناقب آل ابی طالب، ابن شهر آشوب، ج4،ص66