ماه رجب «شهراللَّه اعظم» است؛ هیچ ماهی به منزلت و فضیلت این ماه نمی رسد

وارث: 

ماه رجب، شعبان و رمضان از ماه های متوالی می باشند که دارای شرف و فضیلت بسیاری هستند. رسول خدا (ص) فرمود: «اِنَّ رجب شهراللَّه العظیم لا یقاربه شهرٌ مِن الشهور حُرْمَةً وَ فَضْلاً وَ القتالُ مَعَ الکفار فیه حرام...» ماه رجب شهراللَّه اعظم است. هیچ ماهی به منزلت و فضیلت  این ماه نمی رسد حتی جنگ با کفّار در این ماه حرام است. آگاه باشید رجب ماه خدا و شعبان ماه من و رمضان ماه امتم است. کسی یک روز در رجب روزه بگیرد موجبات رضایت خدا را فراهم کرده از خشم و غضب او دور می شود. و دری از درهای جهنم به رویش بسته می شود. لذا در این خصوص حجت الاسلام «ابراهیم بهاری» ، استاد اخلاق گفتگویی انجام دادیم که در ادامه مشروح آن تقدیم حضورتان می شود.

 

فضیلت ماه رجب در روایات؟

رسول خدا (ص) فرمود: «اِنَّ رجب شهراللَّه العظیم لا یقاربه شهرٌ مِن الشهور حُرْمَةً وَ فَضْلاً وَ القتالُ مَعَ الکفار فیه حرام...» ماه رجب شهراللَّه اعظم است. هیچ ماهی به منزلت و فضیلت  این ماه نمی رسد حتی جنگ با کفّار در این ماه حرام است. آگاه باشید رجب ماه خدا و شعبان ماه من و رمضان ماه امتم است. کسی یک روز در رجب روزه بگیرد موجبات رضایت خدا را فراهم کرده از خشم و غضب او دور می شود. و دری از درهای جهنم به رویش بسته می شود.

 

موسی بن جعفر (ع) فرمود: رجب نهری در بهشت است، که آب آن از شیر سفیدتر و از عسل شیرین تر است. کسی یک روز از ماه رجب روزه بگیرد. خداوند او را از این نهر می نوشاند.امام صادق (ع) از پیامبر (ص) نقل کرد: رجب ماه استغفار برای امت من است. پس بسیار طلب مغفرت و آمرزش کنید و خداوند رحیم و غفور است.اعمال این ماه به دو دسته تقسیم می شود: الف- اعمال و عبادات مشترک بین تمام روزها و شب های این ماه ب_ اعمال ویژه که مختص روزها و شب های خاص این ماه است.

 

اعمال مشترک ماه رجب؟

1_روزه داشتن. از پیامبر اکرم (ص) نقل شده است هر کس یک روز از این ماه را روزه بدارد، از ناراحتی قیامت ایمن خواهد بود. و در روایت دیگری چنین آمده است: «روزه یک روز از ماه رجب برای رضای خداوند، در بردارنده رضوان الهی، خاموش کننده خشم خدا و مسدود کننده دری از درهای آتش است. و هر چه تعداد روزه ها بیشتر شود، عظمت و پاداش آن نیز افزون تر می گردد.»

 

2.زیارت حضرت رضا(ع)

 

3.بجا آوردن حج عُمره. روایت شده انجام یک عمره مفرده در رجب برابر است با ثواب انجام حج تمتع در موسم حج.

 

4.دعای مخصوص این ماه در هر روز.

 

5.ذکر گفتن. گفتن این ذکرها در این ماه توصیه شده: الف) هزار بار «لا اِلهَ اِلاَّاللَّهُ» ب) صد بار «اَسْتَغْفِرُ اللَّهَ الَّذی لا اِلهَ اِلاَّ هُوَ وَحْدَهُ لا شَریکَ لَهُ وَاَتُوبُ اِلَیْهِ». ج) هزار بار «اَسْتَغْفِرُ اللَّهَ ذَاالْجَلالِ وَالْأِکْرامِ مِنْ جَمیعِ الذُّنُوبِ وَالآثامِ». 6.نمازگزاردن. در هر شب از ماه رجب، دو رکعت نماز به ترتیب زیر خوانده شود: الف) در هر رکعت، سه مرتبه سوره کافرون و یک بار سوره اخلاص. ب) پس از نماز، این دعا خوانده شود: لا اِلهَ اِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لا شَریکَ لَهُ لَهُ الْمُلْکُ وَلَهُ الْحَمْدُ یُحْیی وَیُمیتُ وَهُوَ حَیٌّ لا یَمُوتُ بِیَدِهِ الْخَیْرُ وَهُوَ عَلی کُلِّشَیْءٍ قَدیرٌ وَاِلَیْهِ الْمَصیرُ وَلا حَوْلَ وَلا قُوَّةَ اِلاَّ بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظیمِ اَللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ النَّبِیِّ الْأُمِّیِّ وَ آلِهِ. نیست معبودی جز خدای یگانه. شریک ندارد. از آنِ اوست مُلْک. سپاس از آنِ اوست، زنده کند و بمیراند، و او زنده ای است که نمیرد. به دست اوست خیر، و او بر هر چیز تواناست، و به سوی اوست بازگشت و نیست برایش جنبش و توانی، جز از خدای والا و بزرگ. بار خدایا! رحمت فرست بر محمّد، پیغمبر امّی و خاندانش. و سپس خواسته های خود را از خداوند، طلب کنیم.

 

7.عمل «لیلة الرغائب». اوّلین شب جمعه این ماه، «لیلة الرغائب» نام دارد که دارای فضیلت بسیاری است. دستور انجامش چنین است: شخص، روز پنج شنبه را روزه بگیرد و بین نماز مغرب و عشا، دوازده رکعت نماز به صورت شش نماز دو رکعتی، به ترتیب زیر بخواند. الف) در هر رکعت بعد از حمد، سه مرتبه سوره قدر و دوازده مرتبه سوره اخلاص را بخواند. ب) بعد از نمازها بگوید: اَللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ النَّبِیِّ الْأُمِّیِّ وَ عَلی آلِهِ. خدایا! رحمت فرست بر محمّد پیغمبر امّی و بر خاندانش. ج) آن گاه بر سجده رود و هفتاد مرتبه بگوید: سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ الْمَلائِکَةِ وَالرُّوحِ! منزّه و مقدّس است پروردگار فرشتگان و روح! سپس از سجده برخیزد و بگوید: رَبِّ اغْفِرْ وَارْحَمْ وَتَجاوَزْ عَمَّا تَعْلَمُ اِنَّکَ اَنْتَ العَلِیُّ الْعَظیمُ! پروردگار! بیامرز و رحم کن و بگذر از آنچه می دانی؛ زیرا تو والا وبزرگی. د) بار دیگر به سجده رود و هفتاد مرتبه بگوید: سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ الْمَلائِکَةِ وَالرُّوحِ! منزّه و مقدّس است پروردگار فرشتگان و روح! در خاتمه، حاجات و نیازمندی های خودش را از خداوند، طلب نماید.

 

دعاهای وارده در هر روز از ماه رجب؟

الف - امام صادق (ع) به شخصی تعلیم داد که در هر صبح و شام و بعد از هر نماز، این دعا را بخواند:

 

یا مَنْ اَرْجُوهُ لِکُلِّ خَیْرٍ وَآمَنُ سَخَطَهُ عِنْدَ کُلِّ شَرٍّ یا مَنْ یُعْطِی الْکَثیرَ بِالْقَلیلِ یا مَنْ یُعْطی مَنْ سَئَلَهُ یا مَنْ یُعْطی مَنْ لَمْ یَسْئَلْهُ وَمَنْ لَمْ یَعْرِفْهُ تَحَنُّناً مِنْهُ وَرَحْمَةً اَعْطِنی بِمَسْئَلَتی اِیَّاکَ جَمیعَ خَیْرِ الدُّنْیا وَجَمیعَ خَیْرِ الْأخِرَةِ وَاصْرِفْ عَنّی بِمَسْئَلَتی اِیّاکَ جَمیعَ شَرِّ الدُّنْیا وَشَرِّ الْأخِرَةِ فَاِنَّهُ غَیْرُ مَنْقُوصٍ ما اَعْطَیْتَ وَزِدْنی مِنْ فَضْلِکَ یا کَریمُ یا ذَاالْجَلالِ وَالْأِکْرامِ یا ذَاالنَّعْمآءِ وَالْجُودِ یا ذَاالْمَنِّ وَالطَّوْلِ حَرِّمْ شَیْبَتی عَلَی النَّارِ!

 

ب - امام سجاد(ع) در هر روز ماه رجب این دعا را می خواندند:

 

یا مَنْ یَمْلِکُ حَوآئِجَ السَّآئِلینَ ویَعْلَمُ ضَمیرَ الصَّامِتینَ لِکُلِّ مَسْئَلَةٍ مِنْکَ سَمْعٌ حاضِرٌ وَجَوابٌ عَتیدٌ اَللّهُمَّ وَمَواعیدُکَ الصَّادِقَةُ واَیادیکَ الفاضِلَةُ ورَحْمَتُکَ الواسِعَةُ فَاَسْئَلُکَ اَنْ تُصَلِّیَ عَلی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ واَنْ تَقْضِیَ حَوائِجی لِلدُّنْیا وَالْأخِرَةِ اِنَّکَ عَلی کُلِّشَیْ ءٍ قَدیرٌ. ج - امام صادق(ع) در هر روز ماه رجب این دعا را می خواند: خابَ الوافِدُونَ عَلی غَیْرِکَ وَخَسِرَ المُتَعَرِّضُونَ اِلاَّ لَکَ وَضاعَ المُلِمُّونَ اِلاَّ بِکَ وَاَجْدَبَ الْمُنْتَجِعُونَ اِلاَّ مَنِ انْتَجَعَ فَضْلَکَ بابُکَ مَفْتُوحٌ لِلرَّاغِبینَ وَخَیْرُکَ مَبْذُولٌ لِلطَّالِبینَ وَفَضْلُکَ مُباحٌ لِلسَّآئِلینَ وَنَیْلُکَ مُتاحٌ لِلأمِلینَ وَرِزْقُکَ مَبْسُوطٌ لِمَنْ عَصاکَ وَحِلْمُکَ مُعْتَرِضٌ لِمَنْ ناواکَ عادَتُکَ الْإِحْسانُ اِلَی الْمُسیئینَ وَسَبیلُکَ الإِبْقآءُ عَلَی الْمُعْتَدینَ اَللّهُمَّ فَاهْدِنی هُدَی الْمُهْتَدینَ وَارْزُقْنیِ اجْتِهادَ الْمُجْتَهِدینَ وَلاتَجْعَلْنی مِنَ الْغافِلینَ الْمُبْعَدینَ واغْفِرْلی یَوْمَ الدّینِ. د - امام صادق(ع) در هر روز این ماه این دعا را می خواندند. اَللّهُمَّ اِنّی اَسْئَلُکَ صَبْرَ الشَّاکِرینَ لَکَ وَعَمَلَ الْخائِفینَ مِنْکَ وَیَقینَ الْعابِدینَ لَکَ اَللّهُمَّ اَنْتَ الْعَلِیُّ الْعَظیمُ وَاَنَا عَبْدُکَ الْبآئِسُ الْفَقیرُ اَنْتَ الْغَنِیُّ الْحَمیدُ وَاَنَا الْعَبْدُ الذَّلیلُ اَللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَآلِهِ وَاْمْنُنْ بِغِناکَ عَلی فَقْری وَبِحِلْمِکَ عَلی جَهْلی وَبِقُوَّتِکَ عَلی ضَعْفی یا قَوِیُّ یا عَزیزُ اَللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَآلِهِ الْأَوصیآءِ الْمَرْضیِّینَ وَاکْفِنی ما اَهَمَّنی مِنْ اَمْرِ الدُّنْیا وَالآخِرَةِ یا اَرْحَمَ الرَّاحِمینَ. ه - دعای زیر که خواندن آن، از ناحیه مقدسه سفارش شده: اَللّهُمَّ اِنّی اَسئَلُکَ بِالْمَوْلُودَیْنِ فی رَجَبٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلیٍّ الثانی وَابْنِهِ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ الْمُنْتَجَبِ وَاَتَقَرَّبُ بِهِما اِلَیْکَ خَیْرَ الْقُرَبِ یا مَنْ اِلَیْهِ الْمَعْرُوفُ طُلِبَ وَفیما لَدَیْهِ رُغِبَ اَسئَلُکَ سُؤالَ مُقْتَرِفٍ مُذْنِبٍ قَدْ اَوْبَقَتْهُ ذُنُوبُهُ وَاَوْثَقَتْهُ عُیُوبُهُ فَطالَ عَلَی الْخَطایا دُؤُبُهُ وَمِنَ الرَّزایا خُطُوبُهُ یَسْئَلُکَ التَّوْبَةَ وَحُسْنَ الْأَوْبَةِ وَالنُّزُوعَ عَنِ الْحَوْبَةِ وَمِنَ النَّارِ فَکاکَ رَقَبَتِهِ وَالْعَفْوَ عَمَّا فی رِبْقَتِهِ فَاَنْتَ مَوْلایَ اَعْظَمُ اَمَلِهِ وَثِقَتِهُ اَللّهُمَّ واَسئَلُکَ بِمَسآئِلِکَ الشَّریفَةِ وَ وَسآئِلِکَ الْمُنیفَةِ اَنْ تَتَغَمَّدَنی فی هذَا الشَّهْرِ بِرَحْمَةٍ مِنْکَ واسِعَةٍ وَنِعْمَةٍ وازِعَةٍ وَنَفْسٍ بِما رَزَقْتَها قانِعَةٍ اِلی نُزُولِ الحافِرَةِ وَمَحَلِّ الْأخِرَةِ وَما هِیَ اِلَیْهِ صآئِرَةٌ.

 

اعمال اختصاصی و وقایع ماه رجب؟

وقایع روز اول ماه رجب: ولادت امام باقر (ع) در سال 57 ه.ق. اعمال شب اول ماه رجب:

 

1.دعای هنگام رؤیت هلال ماه رجب در روایات آمده است که پیامبر (ص) با دیدن هلال ماه رجب این دعا را می خواند: «اَللّهُمَّ بارِکْ لَنا فی رَجَبٍ وَشَعْبانَ وَبَلِّغْنا شَهْرَ رَمَضانَ وَاَعِنَّا عَلَی الصِّیامِ وَالْقِیامِ وَحِفْظِ اللِّسانِ وَغَضِّ الْبَصَرِ وَلا تَجْعَلْ حَظَّنا مِنْهُ الْجُوعَ وَالْعَطَشَ».

 

2.غسل مستحبی شب اول رجب

 

3.شب زنده داری با دعا و قرآن

 

4.نماز گزاردن: بعد از نماز عشا، دو رکعت نماز به صورت زیر خوانده شود: الف) در رکعت اوّل، بعد از حمد، یک بار سوره انشراح و سه بار سوره اخلاص خوانده می شود. ب) در رکعت دوم، بعد از حمد، سوره های انشراح، اخلاص، فلق و ناس خوانده شود. ج) پس از نماز، سی مرتبه «لا اِلهَ اِلاَّاللَّهُ» گفته شود و سی مرتبه صلوات فرستاده شود.

 

5.دعای امام جواد (ع)

 

6.زیارت امام حسین (ع)

 

اعمال اختصاصی روز اول ماه رجب: 1. غسل مستحبی روز اول ماه 2. روزه گرفتن: روایت شده؛ هر کس این روز را روزه بدارد، بهشت بر او واجب می شود. 3. زیارت امام حسین (ع) 4. زیارت حضرت رضا (ع) 5. نماز حضرت سلمان: این نماز، ده رکعت است که به صورت پنج نماز دو رکعتی به شرح زیر خوانده می شود: الف) در هر رکعت بعد از حمد، یک بار سوره اخلاص و سه بار سوره کافرون خوانده شود. ب) بعد از هر دو رکعت، دست ها را بالا آورده و این دعا را بخواند: لا اِلهَ اِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لا شَریکَ لَهُ لَهُ الْمُلْکُ وَلَهُ الْحَمْدُ یُحْیی وَیُمیتُ وَیُمیتُ وَیُحیی وَهُوَ حَیٌّ لا یَمُوتُ بِیَدِهِ الْخَیْرُ وَهُوَ عَلی کُلِّ شَیْ ءٍ قَدیرٌ. ج) سپس بگوید: اَللّهُمَّ لا مانِعَ لِما اَعْطَیْتَ وَلا مُعْطِیَ لِما مَنَعْتَ وَلا یَنْفَعُ ذَاالْجَدِّ مِنْکَ الْجَدُّ. معبودا! مانعی نیست در آنچه بخشی، و بخشنده ای نیست در آنچه تو منع کنی، و سود ندهد تلاشِ صاحب تلاش به جای تو. وقایع روز سوم شهادت امام هادی (ع) در سال 254 ه.ق

 

وقایع روز دهم ماه ولادت امام جواد (ع) در سال 195 ه. ق وقایع روز دوازدهم ماه وفات عباس بن عبدالمطلّب در سال 32 ه.ق

 

وقایع روز سیزدهم ماه ولادت حضرت علی (ع) در سال 23 قبل از هجرت شب های بیض شب های سیزدهم، چهاردهم و پانزدهم ماههای رجب و شعبان و رمضان، به علت نورافشانی مهتاب از اول شب تا انتهای آن به لیالی بِیض معروف است. انجام اعمال در شب های بیض از ماه رجب و شعبان و رمضان مانند هم است. و آن اعمال بدین شرح است: 1- دو رکعت نماز که در هر رکعت بعد از قرائت حمد، سوره یاسین و تبارک و ملک و توحید یک بار خوانده می شود. در شب چهاردهم نیز دو نماز دو رکعتی مانند نماز شب سیزدهم مستحب است. و در شب پانزدهم هم سه نماز دو رکعتی مانند شب سیزدهم سفارش شده است.

 

اعمال روز سیزدهم رجب 1. روزه داشتن روزه داری در این روز مستحب است و هر کس بخواهد اعمال ام داود را انجام دهد. باید سه روز ایام بیض را روزه بگیرد. و در روز پانزدهم رجب، اعمال ام داود را انجام دهد. 2. اعتکاف در این روز مستحب است. ولی هر کس این روز را در اعتکاف باشد باید دو روز بعدی را نیز اعتکاف نماید. اعمال شب چهاردهم ماه رجب 1. خواندن چهار رکعت نماز دو رکعتی (مطابق دستور شب سیزدهم). اعمال روز چهاردهم 1. روزه داشتن. 2. اعتکاف وقایع روز پانزدهم ماه وفات حضرت زینب (س) در سال 62 ه.ق

 

اعمال شب پانزدهم: این شب از شب های شریف و پرفضیلت است و اعمال زیر در این شب سفارش شد. 1. غسل نیمه رجب 2.شب زنده داری با دعا و تلاوت قرآن 3. نماز گزاردن، شش رکعت نماز، به صورت سه نماز دو رکعتی (مطابق دستور شب سیزدهم). 4. خواندن زیارت امام حسین (ع)

 

اعمال نیمه رجب: 1. غسل  2. روزه داشتن 3. نماز حضرت سلمان(مطابق دستور روز اوّل ماه رجب). 4. زیارت امام حسین (ع) از حضرت رضا (ع) سؤال شد: «چه زمانی زیارت امام حسین (ع) فضیلت بیشتری دارد؟». فرمود: «نیمه رجب و نیمه شعبان».

 

وقایع روز بیست و چهارم ماه فتح خیبر در سال 7 ه.ق وقایع روز بیست و پنجم ماه شهادت امام کاظم (ع) در سال 183 ه.ق وقایع روز بیست و ششم ماه وقایع ابوطالب در سال سوم قبل از هجرت.

 

وقایع بیست و هفتم ماه این روز مصادف است با بعثت پیامبر اکرم (ص) در سال سیزدهم قبل از هجرت و این روز از اعیاد بزرگ اسلامی است.

 

اعمال شب بیست و هفتم رجب 1. زیارت حضرت علی (ع): این زیارت از افضل اعمال این شب است. 2.خواندن دعای مخصوص این شب 3. نماز گزاردن: دوازده رکعت به صورت شش نماز دو رکعتی به شرح زیر: الف) بعد از نمازها، هفت بار، سوره های حمد، ناس، اخلاص، کافرون، قدر و آیة الکرسی خوانده شود. ب) آن گاه دعای زیر خوانده شود: «الْحَمْدُ للَّهِ الَّذی لَمْ یَتَّخِذْ وَلَداً وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ شَریکٌ فِی الْمُلْکِ وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ وَلِیٌّ مِنَ الذُّلِّ وَ کَبِّرْهُ تَکْبیراً. اَللّهُمَّ اِنّی اَسْئَلُکَ بِمَعاقِدِ عِزِّکَ عَلَی اَرْکانِ عَرْشِکَ وَمُنْتَهَی الرَّحْمَةِ مِنْ کِتابِکَ وَبِاسْمِکَ الْأَعْظَمِ الْأَعْظَمِ الْأَعْظَمِ وَذِکْرِکَ الْأَعْلیَ الْأَعْلیَ الْأَعْلی وَبِکَلِماتِکَ التَّامَّاتِ اَنْ تُصَلِّیَ عَلی مُحَمَّدٍ وَآلِهِ وَاَنْ تَفْعَلَ بی ما اَنْتَ اَهْلُهُ». سپاس از آنِ خدایی است که فرزندی نگیرد، و شریک در مُلک نپذیرد، و یاوری که بر بزرگی او بیفزاید، ندارد، و بزرکش شمار، بی اندازه. بار خدایا! به راستی از تو خواهم به بست و بندهای عزّت بر پایه های عرشت و نهایت رحمتت از قرآبت، و به نام تو که اعظم است... و ذکر تو که اعلی است... و به کلمات تمام تو، که رحمت فرستی بر محمّد و خاندانش، و بکنی با من آنچه اهلش هستی. اعمال روز بیست و هفتم رجب 1. غسل مستحبی 2. روزه داشتن از امام رضا (ع) نقل شده است که روزه این روز، برابر هفتاد سال روزه ارزش و ثواب دارد. 3.زیاد صلوات فرستادن 4. خواندن زیارت حضرت رسول (ص) و حضرت علی (ع) اعمال روز سی ام ماه اعمال زیر به عنوان روز آخر ماه وارد شده است. لذا اگر ماه بیست و نه روز بود، در آن روز انجام پذیرد. 1. غسل 2. روزه داشتن 3. خواندن نماز حضرت سلمان.
منبع: شبستان