رسالت امام سجاد(ع) در ماجرای عاشورا

مراسم ولادت امام سجاد(ع) شب گذشته شانزدهم اسفندماه با سخنرانی حجت‎‌الاسلام والمسلمین مجید رضایی دوانی در کانون توحید برگزار شد.

گزیده متن جلسه را در ادامه می‌خوانید؛

زندگی حضرت سجاد(ع) یکی از پرفراز و نشیب‌ترین زندگی‌هایی است که ائمه(ع) به خود دیدند و این امام بزرگوار از کودکی تا زمان شهادت فراز و نشیب‌های زیادی داشتند. درباره برخی مسائلی که در مورد زندگی امام مطرح است ممکن است از نظر تاریخی تردیدهایی باشد مثلا اینکه تولد ایشان در چه زمانی رخ داده است. این‌طور بحث‌ها که در تاریخ ضبط شده قابل بررسی است ولی مهمترین مسئله این است که رفتار و حرکات و باورهای امام چگونه بوده است. در مورد امام سجاد(ع) انباشته‌های زیادی در تاریخ به جا مانده است که یک نمونه آن صحیفه سجادیه است که کتاب بسیار مهم و اساسی است. علاوه بر اینها شیوه و روش امام بر جای مانده که پاره‌ای از آنها را بررسی می‌کنیم.

مشهور است مادر ایشان دختر یکی از بزرگان ایرانی است. وقتی درگیری میان حکومت حجاز و ساسانیان بالا گرفت و دولت ساسانی به دلیل ضعف درونی و قطع ارتباط حکومت و مردم شکست خورد برخی دختران یزدگرد یا صاحب منصبان در برخی لشکرکشی‌ها اسیر شدند و به مدینه آورده شدند. در اینکه اینها چه زمانی به مدینه آمدند آیا در زمان خلیفه دوم بوده یا خلیفه سوم بوده یا در زمان حکومت امیرالمومنین(ع) بوده است اختلاف وجود دارد. به همین خاطر در مورد اینکه ایشان چه زمانی به نکاح امام حسین(ع) درآمده نقل‌های مختلفی وجود دارد. در عین حال مشهور است شهربانو در سال ۳۸ یعنی دو سال قبل از شهادت حضرت امیر(ع)، در مدینه امام سجاد(ع) را به دنیا آوردند. نکته جالب اینکه امام علی(ع) از سال ۳۶ تا ۴۰ در کوفه بوده است و امام حسن(ع) و امام حسین(ع) هم در کنار حضرت بودند. با این توصیف، اینکه به دنیا آمدن امام سجاد(ع) در مدینه گزارش شده است از مباحث مهم است؛ یعنی چطور امام حسین(ع) در کوفه بوده است و همسرشان همراه ایشان نیامده بود. این از مواردی است که در تاریخ به درستی ثبت نشده است.

برای امام حسین(ع) فرزندانی در تاریخ ذکر شده است از جمله حضرت سجاد(ع) که مسلم و قطعی است، علی اکبر(ع) که قطعی است، فرزند شیرخواره که قطعی است، دو دختر به نام فاطمه و سکینه هم نقل شده است. در مورد علی اکبر(ع) گفتند در سال ۳۳ به دنیا آمده است، در مورد حضرت سجاد(ع) هم سال ۳۸ نقل شده است. دو دختر در کربلا هم نه ساله، ده ساله بودند. در این میان فاصله زمانی فرزندان قابل توجه است. اگر حضرت حسین(ع) با شهربانو در زمان خلیفه دوم ازدواج کرده باشد مدت طولاتی بعد از آن امام سجاد(ع) به دنیا آمدند. دکتر شهیدی هم در کتابشان به این مسئله توجه کردند. این مسئله از ابهامات تاریخی است.

حفاظت از خون شهدا توسط امام سجاد(ع)
در سال‌هایی که امام حسن(ع) در مدینه بودند، امام سجاد(ع) در کنار پدر و عمویش بود. ایشان تا سال ۶۱ در خدمت پدر بودند و در ماجرای کربلا حضور جدی داشتند گرچه در روز جنگ چیزی جز بیماری ایشان نقل نشده است ولی وقتی وارد مرحله حفاظت از خون شهدا می‌شوند رفتارهای امام خیلی شجاعانه و جزء مهمترین رفتارهایی است که یک فرد می‌تواند انجام دهد.

من به نقلی از تاریخ می‌پردازم که برای خودم جالب بود. در کتاب امالی طوسی از امام صادق(ع) به نقل از امام سجاد(ع) نقل شده است که امام سجاد(ع) فرمودند پشت سر پدر و عمویم از کوچه‌های مدینه رد می‌شدیم و من هنوز نوجوان بودم. داشتیم در کوچه می‌رفتیم که با جابر بن عبدالله انصاری و انس بن مالک مواجه شدیم. ایشان می‌گوید وقتی جابر پدر و عمویم را دید به دست و پای آنها افتاد. یکی از قریش به جابر گفت تو از صحابه بزرگ پیامبر هستی چرا این کار را می‌کنی. جابر بن عبدالله به این فرد گفت از من دور شو، اگر می‌دانستی این دو نفر چه فضیلتی دارند این حرف‌ها را نمی‌زدی و خاک پایشان را احترام می‌کردی. جابر به انس گفت: اباحمزه پیامبر(ص) از چیزی به من خبر داده است که فکر می‌کنم کسی خبر نداشته باشد. در این هنگام حسینین رفتند ولی امام سجاد(ع) ایستاد تا ببینید اینها چه می‌گویند. جابر می‌گوید روزی در مسجد بودیم پیامبر(ص) به من گفت برو حسن(ع) و حسین(ع) را صدا کن بیایند. من رفتم به آنها خبر دادم و هر دو را روی دوشم قرار دادم. وقتی آمدم پیامبر(ص) گفت جابر اینها را دوست داری؟ گفتم آری. بعد پیامبر(ص) فضائل آنها را بازگو کرد.

در مورد حضرت سجاد(ع) شرایط به نحوی بود که در دوره‌های خاص شیوه‌های خاصی را در پیش گرفتند. در کربلا تقریبا تمام اهل بیت(ع) شهید شدند و باقی‌مانده اصلی، امام سجاد(ع) است. امام سجاد(ع) آن صحنه‌ها را دید و از روزی که وارد کوفه شد همراه حضرت زینب(س) کارشان این بود مراقب باشند آن خون‌ها از بین نرود و تحریفی صورت نگیرد لذا یکی از کارهای مهمی که امام انجام می‌دهد این است و در این راستا هیچ کوتاه نمی‌آید.
منبع: ایکنا