خانه تکاني دل هم مثل خانه تکاني گل ابزار دارد

وارث: 

حداقل یک ماه قبل از سال نو، خانواده‌ها نظافت کامل بهاری یا همان خانه تکانی را شروع می‌کنند که معمولا باید قبل از آغاز سال جدید به پایان برسد. مبلمان باید جابجا شوند، سطوح تمیز و صیقلی شوند، کمد‌ها تمیز و مرتب و پرده‌ها شسته شوند. به طور خلاصه، همه چیز در خانه باید تمیز و درخشان شده و تمام چیزهای بلا استفاده دور ریخته شوند. با ورود به سال جدید، ایرانیان در کنار خانه تکانی و خرید پوشاک نو سعی می‌کنند ارتباطات خانوادگی خود را نیز تجدید کنند و تمام کدورت‌های سال گذشته را کنار بگذارند و اختلافاتشان را حل و فصل کنند.

یادمان باشد خانه‌ای زیبا و دوست‌داشتنی‌ست که صاحب‌خانه‌اش دلی پاک، مهربان، آرام و خالی از تمامی بدی‌ها داشته باشد. هیچ‌گاه نباید از یاد برد نوبتی هم اگر باشد، امسال نوبت خانه‌تکانی دل‌هاست! خانه هرچند زیبا، خانه هرچند خوش آب‌ورنگ و خانه هرچند شیک و مجلل، وقتی زندگی در آن لطف دارد که ساکنانی داشته باشد با دل‌هایی مهربان و خالی از تمامی بدی‌ها. برای بررسی ابعاد این رسم دیرین خبرنگار گروه قرآن و معارف خبرگزاری شبستان با حجت الاسلام ابراهيم بهاري کارشناس مذهبي به گفت  و گو نشسته است که در ادامه می خوانید:

 

آيا مقایسه اي ميان خانه دل با خانه گِل وجود دارد ؟

 

 یکی از رسم هایی که نزدیک عید مرسوم است نظافت و پاکیزگی است به گونه ای که نزدیک سال جدید و نوروز، همه در پی خانه تکانی می شوند. همه،  حسگرهاي  تمیزی و نظافتشان فعّال می شود تا هرچه کثیفی و آلودگی هست را از خانه های گلی و آجری و سنگی خود از بین ببرند.

خانه ها را رنگ می کنند، در و پنجره و ... را می شویند که سال نو را با آلودگی و کثیفی آغاز نکنند. نظافت روزانه، هفتگی و سالانه در امور مادی و معنوی در بحث نظافت یک سری کارهای روزانه است؛ مثل شستن ظرف ها و گردگیری یک سری کارهای هفتگی؛ مثل آب دادن به گياهان یک سری هم نظافت های سالانه است مثل شستن قالی و دیوار و پنجره.

 پس چه خوب است همین طور که به نظافت مادی (روزانه، هفتگی، ماهانه و سالانه) توجه می شود، به نظافت معنوی و خانه تکانی دل هم توجه کنیم. یك عبادت روزانه داریم؛ نمازهاي پنجگانه. یك عبادت هفتگی داریم نماز جمعه و یك عبادت سالانه داریم شب قدر. در نظافت هم ميشوییم و هم می‌چینیم. اول فرش و پتو و هرچه آلوده هست را ميشوییم و بعد از شستن چیدن است.

 

در امور معنوی هم علمای اخلاق گفته اند: اول خودت را از عیب خالی كن بعد تخلیه! یعنی هم باید عیب را برطرف كرد و هم باید صفات انسانی را در خود زینت داد. در امور مادي كسی فرش خانه اش را می‌شوید كه متوجه شده فرشش كثیف است؛  در امور معنوي هم كسی به فكر خودسازی می‌افتد كه احساس كند عیبي دارد، اما بعضی ها به راحتی دروغ می گویند، غیبت می کنند،زبان نیش دار دارند و در آخر هم می گویند من که عیبی ندارم!

كسانی به فكر تقوا و تعلیم و تربیت و خودسازی خودشان هستند؛ كه عیب هایشان را بفهمند؛ توجه به عیب‌های خود، زمینه اصلاح عیوب است.

 

 روایت داریم هرکس را خدا دوست دارد، به او می فهماند که چه عیب هایی دارد تا در رفع آنها تلاش کند؛ علامت اینكه خدا یك نفر را دوست دارد، این است كه به او میفهماند: تو این عیب‌ها را داری، سعی كن عیب‌هایت برطرف شود. این جا است که متوجه می شویم خانه تکانی دل چقدر مهم است و اهمیت دارد؛ متأسفانه عیب و کثیفی های فرش و پنجره و مبل و دیوار و لباس را متوجه می شویم؛اما به عیب های درونی خودمان، مثل دروغ و تهمت و غیبت و حسادت و تکبر و...کمتر توجه مي کنيم وگاه اصلا توجه نمی کنیم و خودمان را بی عیب عالم می دانیم.

 خانه تکانی دل، مایه آرامش خود انسان و دیگران ميشود؛ مثل نظافت خانه، وقتي خانه‌ تكانی تمام و خستگیها برطرف می‌شود؛ فرد هم خودش لذت می برد و هم کسی که وارد خانه می شود لذت می برد. پس اگر عیب های خود را پاک کنیم و خود را تطهیر کرده و وجودمان را به زیبایی ها تزیین کنیم هم خودمان خوشحال می شویم وآرامش پيدا ميکنيم و هم هر کسی با ما برخورد می کند؛ می گوید: چه آدم خوبي است.

 

بعد از نظافت خانه باید در و پنجره‌ها را بست؛ چون گرد و خاك از این پنجره‌ها دوباره داخل می‌شود. پنجره‌ی دل ما هم گوشمان است؛بايد مراقب باشیم هر حرفی مثلا غیبت و تهمت نشنويم. دروازه‌ی اتاق، در و پنجره های آن است؛ می‌بندیم تا خاك داخل نیاید.

 دروازه‌ی دل هم چشم و گوش انسان است، باید توجه کنیم که هرچیزی را نبینیم و نشنویم تا از آلودگی ها به دور بوده و مصون بمانیم. نکته قابل توجه اين است که خانه تكانی ربطی به مساحت خانه ندارد؛ اگر خانه‌اي كوچك و يا  بزرگ باشد خانه تكانی می‌خواهد، پس خودسازی هم كاری ندارد كه جوان  یا بزرگ هستي، پدربزرگ یا مادر بزرگ هستي

 

آيا همانطور که خانه تکاني ابزار دارد خانه تکاني دل هم ابزاري دارد؟

 

هر چیزی با یک ابزار خاصی پاک می شود، هر عیبی هم دوایی دارد اما یک دوایی است که می تواند دوای خیلی از بیماری ها باشد و آن چيزي نيست جز،  ترک معاشرت با دوست بد. تلویزیون را یك طور باید پاك كرد. قالی را طور دیگری. قالی را باید با دسته بیل پاك كرد. حالا با دسته بیل سراغ تلویزیون بروی، طبيعتا می‌شكند. همینطور كه هر غباری و هر آلودگی را به نحوی بايد پاک کرد، پس آلودگي هاي دل هم هرکدام يک ابزار دارد.

 

كسی كه گناهكار است، دوای گناهكار این است كه سجده‌هایش را طول بدهد. کینه ها را پاک کنیم همین طور که خانه های گلی را خانه تکانی می کنیم. گذشت داشته باشيم و کینه ی دیگران را از دل پاک کنیم. در قرآن سه تا قلب داریم: یك قلب سلیم «إِلَّا مَنْ أَتىَ اللَّهَ بِقَلْبٍ سَلِیمٍ» (شعرا/89) قلب سالم یعنی قلب پاك، نه كینه دارند. نه عقده دارند. نه تكبر دارد. نه حسود است. نه بخیل است. یك قلب را می‌گوید منیب: «وَ جاءَ بِقَلْبٍ مُنیبٍ» (ق/33)

و یک قلب هم قلب مریض است: فِی قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ فَزَادَهُمُ اللَّهُ مَرَضًا وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِیمٌ به ما کَانُوا یَکْذِبُونَ در دلِ آنان بیماریِ [سختی از نفاق] است، پس خدا به کیفرِ نفاقشان بر بیماریشان افزود، و آنان را به خاطر آنکه همواره دروغ می‌ گفتند، عذابی دردناک است.(بقره/10) خداوند به صراحت در این آیه می‌ فرماید که قلب غیر مومن مریض می‌ باشد. برای هر مریضی درمان و شفایی است و برای قلب مریض درمانی جز قرآن وجود ندارد. خواندن قرآن و عمل و تدبر به آیات آن ذره ذره نور و سلامتی را به قلب باز می ‌گرداند و بیماری دل را برطرف می ‌کند. قلب مومن، رئوف و مهربان و قلب غیر مومن، سخت بعضی انسان‌ ها بسیار مهربانند و زود بدی ‌ها را فراموش می ‌کنند و هیچ گاه به دنبال انتقام نمی ‌روند و با همه مهربان و رئوفند.

به پدر و مادرشان محبت می ‌کنند، به اطرافیان و همسر و فرزندانشان نیکی می‌ کنند، ذره ای گرد کینه و بدی و نفرت در آنان نیست و ایمان در خانه دلشان میهمان شده و اکنون دیگر صاحب خانه است و این صاحب خانه اکنون فرمان می ‌دهد. وَجَعَلْنَا فِی قُلُوبِ الَّذِینَ اتَّبَعُوهُ رَأْفَةً وَرَحْمَةً و در قلب کسانی که از او پیروی می ‌کردند رأفت و رحمت نهادیم.(حدید/27) خداوند هم به خاطر ایمانشان رأفت و مهربانی را هدیه و پاداششان قرار داده. اما عده ای قلب‌ های سختی دارند اینان به واسطه گناهان و عدم ایمان قلبی به خدا قلبشان چون سنگ سخت است و مهربان نیستند. در حق بندگان خدا خوبی نمی ‌کنند دائماً به دنبال انتقام و خشونت هستند، آجر روحشان با سنگدلی و کینه ساخته شده است. در حق همه ستم می کنند و حق همسر و فرزند و پدر و مادر را ادا نمی کنند و روحشان مانند سنگ سخت است .
منبع: شبستان