یادی از شخصیت‌های حوزوی که سال ۱۴۰۰ به دیدار حق شتافتند

وارث: 

كُلُّ مَنْ عَلَيْهَا فَانٍ وَيَبْقَى وَجْهُ رَبِّكَ ذُو الْجَلَالِ وَالْإِكْرَامِ (۲۶ و ۲۷ الرحمن)؛ زمین خداوند یکبار دیگر گردش خود به دور خورشید را کامل کرد تا یک سال دیگر بر پرونده ۱۴۰۰ ساله هجری خورشیدی افزوده گردد، در این گردش یک ساله هم براساس سنت الهی که همه فانی هستند جز وجه خداوند تبارک و تعالی، کسانی از بزرگان و استادان و فضلای حوزه علمیه از میان ما رفتند، افرادی که وجود برخی از آنها نه تنها برکت برای محله و شهر خود بلکه برکت دینی و علمی برای سرزمینمان بود. اکنون در آستانه سال ۱۴۰۱ یادی می‌کنیم از بزرگانی که دیروز در میان ما نفس می‌کشیدند و امروز در آرامگاه خود در عالم برزخ آرمیده‌اند تا با نفخه صور الهی به جایگاه ابدی سفر کنند. 

 

آیت‌الله‌العظمی صافی گلپایگانی

ماه‌های پایانی سال ۱۴۰۰ مصادف بود با درگذشت دو تن از مراجع عظام تقلید؛ آیت‌الله صافی گلپایگانی، شیخ الفقهاء، ساعت یک و بیست دقیقه بامداد ۱۲ بهمن ماه در پی ایست قلبی و موفق نبودن عملیات احیا در سن ۱۰۳ سالگی به دیار ابدی رحلت کردند. وی متولد  ۳۰ بهمن ۱۲۹۷ در گلپایگان و از مراجع تقلید بود.

شیخ المراجع، سالیان متمادی در حوزه علمیه قم به تدریس و تحقیق و تألیف آثار گوناگون فقهی، کلامی و حدیثی پرداخت. این فقیه از شاگردان برجسته آیات عظام؛ بروجردی، حجت، خوانساری و گلپایگانی بود و مدتی نیز در نجف اشرف از آیات عظام؛ محمدکاظم شیرازی و محمدعلی کاظمی بهره برده بود. عضویت در مجلس خبرگان قانون اساسی و عضویت در شورای نگهبان و دبیری آن با حکم امام خمینی(ره)، از جمله فعالیت های سیاسی آیت الله صافی گلپایگانی بوده است.

از این مرجع فقید تقلید بیش از ۸۰ عنوان کتاب برجای مانده که برخی از آنها جایزه کتاب سال ولایت و کتاب سال مهدویت را به دست آورده‌اند، منتخب الاثر، اوقات الصلوات، بیان الاصول و ثلاث رسائل فقهیه از جمله آثار مرحوم آیت الله صافی گلپایگانی است.

 

آیت‌الله العظمی علوی گرگانی

آیت‌الله سید محمدعلی علوی حسینی گرگانی در خرداد ۱۳۱۸ش، در نجف اشرف به دنیا آمد. در هفت سالگی همراه پدرش، از نجف به ایران آمد و نزد ایشان قرآن و حساب و ادبیات و مغنی و مطول و شرح لمعه را آموخت. ایشان در دوران تحصیل خود از محضر آیات عظام؛ بروجردی، امام خمینی، سید محمد محقق داماد، مرتضی حائری یزدی، سید محمد رضا موسوی گلپایگانی و... بهره‌ها برد. ایشان از همان سال‌های نخستین تحصیل علوم دینی، به تدریس آموخته‌های خود پرداخته است. در حوزه تألیف نیز آیت‌الله علوی حدود ۶۰ جلد اثر از خود به یادگار گذاشته‌اند.

 

علامه حسن‌زاده آملی

آیت‌الله حسن حسن‌‌زاده آملی از نوادر عرفان، فلسفه و نجوم قرن اخیر هم چهارم مهرماه سال ۱۴۰۰وفات کرد. او  در اواخر سال ۱۳۰۷ هجری شمسی در آمل متولد شد؛ در حالی که شش ساله بود به مکتبخانه در محضر معلمی روحانی رفت و در خردسالی تمام قرآن را به خوبی یاد گرفت. پس از آن وارد دوره ابتدایی شد. تاریخ ورود وی به حوزه علمیه مهرماه سال ۱۳۲۳ هجری شمسی بود.

در شهریور ۱۳۲۹ شمسی به تهران آمد و با راهنمایی آیت الله حاج شیخ محمد تقی آملی به محضر علامه حاج میرزا ابوالحسن شعرانی طهرانی رسید و همزمان به تدریس چهار دوره اشارات با شرح خواجه که در هر دوره‌ای با تصحیح دقیق و تعلیقات وشرحی محققانه همراه بوده است، پرداخت. تدریس مصباح الانس به مدت هشت سال در حوزه علمیه قم، پرورش شاگردان متعدد و چاپ ده‌ها جلد کتاب در علوم مختلف از جمله خدمات علمی آن مرحوم بود.

 

آیت‌الله‌ حکیم

آیت‌الله سید محمدتقی حکیم، امام جماعت مسجد حصار بوعلی شمیران به دلیل کهولت سن و بعد از چند روز بستری در بیمارستان مسیح دانشوری، در روز پنج‎شنبه ۵ اسفند دار فانی را وداع گفت. آیت‌الله سید محمدتقی حکیم، در نهم آبان ۱۳۰۵ هجری شمسی در شوشتر به دنیا آمد. تحصیلات علوم شرعی را در اهواز از محضر شیخ میرزا محمدجعفر انصاری و آقا سید محمدتقی آل‌طیب، در نجف اشرف از محضر استادانی چون حاج میرزا حسن یزدی، آقا شیخ محمدتقی ایروانی، آقا شیخ مجتبی لنکرانی و آقا سید عبدالعلی سبزواری و همچنین در قم در محضر حجت‌الاسلام سید محمدکاظم آل‌طیب، شیخ مصطفی عاملی، شیخ ابوالقاسم نحوی، شیخ ابوالفضل قمی حمدیه، شیخ ابوالقاسم آشتیانی و آیت‌الله مرتضی مطهری پیگیری کرد.

محمدتقی حکیم همچنین در نجف اشرف از دروس خارج فقه آیات عظام سید محسن حکیم و سید ابوالقاسم خوئی بهره برد. او در سال ۱۳۳۲ نخستین اثر خود را که ترجمه کتاب «حقوق و حدود آزادی زن در دین اسلام» نوشته محمدعلی زهیری نجفی بود، به انجام رساند.

 

حجت‌الاسلام والمسلمین پیشوایی

حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی پیشوایی از مولفان و اساتید حوزه علمیه قم و مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) در تاریخ اسلام ۲۳ مردادماه دارفانی را وداع گفت. حجت‌الاسلام والمسلمين مهدی پيشوايی متولد سال ۱۳۲۱ شهرستان مشکين شهر بود.

او مديريت گروه پژوهشی تاريخ موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمينی و سردبيری فصلنامه علمی تخصصی «تاريخ در آينه پژوهش» را به عهده داشت. از کتاب‌های معروف و مهم او  می‌توان به کتاب سیره پیشوایان، نگرشی بر زندگانی اجتماعی، سیاسی و فرهنگی امامان معصوم اشاره کرد.

پيشوايی سال‌ها با شبکه راديو معارف، به عنوان کارشناس تاريخ و سيره، در ارتباط بود. مقتل جامع سید الشهداء؛ ارزيابی انقلاب حسين (ريشه‌های تاريخی و اجتماعی و نيز آثار و پيامدهای حادثه کربلا)؛ امام حسن(ع) پرچمدار صلح و آزادی بحث‌هايی از فقه تطبيقی از جمله آثار ایشان است.

 

آیت‌الله‌ شیرازی

آیت‌الله سید رضی شیرازی، مجتهد، فیلسوف و فقیه اندیشمند تهران، ۱۱ آذر درگذشت. سید رضی شیرازی از نوادگان مرحوم میرزای شیرازی بود و در محضر فقهای بنامی همچون مهدی الهی قمشه‌ای، ابوالحسن شعرانی، احمد آشتیانی و محمد علی حکیم شیرازی کسب علم کرد. به همت وی تعداد زیادی (حدود ۵۰۰ نفر از سال ۱۳۵۱ تا به امروز) از پیروان ادیان مختلف و با ملیت‌های متفاوت با بهره‌گیری از استدلال های کلامی و فلسفی به دین مبین اسلام و مذهب جعفری روی آوردند.

پیکر آن عالم وارسته در جوار مرقد ملکوتی امیرالمومنین(ع) در مقبره میرزای بزرگ شیرازی به خاک سپرده شد.

 

حجت‌الاسلام والمسلمین اسعدی

حجت‌الاسلام والمسلمین محمد اسعدی، دانشیار پژوهشگاه حوزه و دانشگاه اول شهریورماه دارفانی را وداع کرد. حجت‌الاسلام محمد اسعدی، دانشیار گروه قرآن‌پژوهی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و حافظ قرآن کریم و فاضلی متخلق به اخلاق اسلامی بود.

 

آیت‌الله‌ فقیه ایمانی

آیت‌الله سیدکمال فقیه ایمانی که به دلیل بیماری و ابتلا به کرونا، عصر جمعه ۲۹ مردادماه به دیدار حق شتافت. حاج آقا سید کمال فقیه ایمانی یار وفادار حضرت امام(ره) و مقام معظم رهبری از علمای انقلابی و تأثیرگذار برجسته و از مؤسسان خیریه‌های درمانی و فرهنگی اصفهان بود.

آیت‌الله فقیه ایمانی به سفارش امام خمینی، پدید آورنده اولین تفسیر قرآن به زبان انگلیسی و روسی با عنوان «نورالقرآن فی تفسیر القرآن» بود.

 

آیت‌الله‌ فیض گیلانی

آیت‌الله محمدعلی فیض گیلانی ۵ شهریور دار فانی را وداع گفت. فیض گیلانی در سالهای عمر پربرکت خود، خدمات فرهنگی بسیاری را به انجام رسانیده است‌، از جمله آن می‌توان به ساخت چند مسجد در مناطق محروم اشاره کرد که خود باعث تحولاتی در آن مناطق شد.

آیت‌الله فیض گیلانی متولد سال ۱۳۰۳ هجری شمسی بود. او که تحصیلات حوزوی خود را در سال ۱۳۲۲ آغاز کرده بود، در مدت کوتاهی دروس مقدمات را به پایان رسانید و در محضر استادان بزرگواری دروس دوره سطح را پی گرفت. با پایان یافتن دروس سطح و نیز اندکی پیش از آن‌، به درس خارج آیت الله بروجردی رفت و همزمان در دروس خارج امام خمینی(ره‌) نیز شرکت داشت‌. استاد اصلی او در دروس خارج امام(ره‌) بود؛ اما با تبعید ایشان، وی مجبور شد در دروس دیگر شرکت کند که از جمله آنان درس آیت الله محقق بود.

ریاست و قائم مقامی دیوان عدالت اداری در حدود ۸ سال‌؛ نمایندگی امام(ره‌) در دانشگاه الزهرا؛ عضویت در شورای گزینش قضات‌؛ عضویت در جامعه مدرسین حوزه علمیه قم‌ و عضویت در مجلس خبرگان رهبری در دوره‌های اول و دوم‌ از جمله مسئولیت‌های این عالم فاضل بوده است.

 

حجت‌الاسلام والمسلمین حکیمی

حجت‌الاسلام والمسلمین علی حکیمی، قرآن پژوه و از مولفان دائرةالمعارف الحیات، ۲۳ تیرماه، در سن ۷۸ سالگی در مشهد درگذشت. حکیمی متولد ۱۳۲۲ در مشهد بود. او پس از گذراندن دوران ابتدایی و در سن ۱۴ سالگی به منظور گذران علوم اسلامی به مدرسه عالی نواب رفت. علی حکیمی دوران تحصیل خود را نزد اساتیدی همچون ادیب نیشابوری، آیت‌الله حاج میرزا احمد مدرس، آیت‌الله حاج شیخ مجتبی قزوینی و آیت‌الله وحید خراسانی گذراند. او برادر علامه محمدرضا حکیمی و از شاگردان مرحوم آیت‌الله شیخ مجتبی قزوینی، عالم مکتب معارف خراسان، بود.

از جمله کارهای ماندگار این استاد حوزه علمیه می‌توان به مشارکت در تألیف دائرةالمعارف «الحیات» اشاره کرد. این دایرةالمعارف مجموعه‌ای ۱۲ جلدی به زبان عربی، نوشته محمدرضا، علی و محمد حکیمی است که نگارش آن از سال ۱۳۵۳ آغاز و آخرین جلد آن در سال ۱۳۹۴ منتشر شد.

 

آیت‌الله‌ شریعتمدار

 آیت‌الله محمدتقی شریعتمدار متولد ۱۳۱۳ بود و در ۱۶ خردادماه دار فانی را وادع گفت. دروس سطح را از آیات سید عباس آیت‌الله‌زادۀ اصفهانی و عبدالرزاق قائنی و فلسفه را از آیات مطهری، میرزا ابوالحسن شعرانی و رفیعی قزوینی بهره برد و سالیانی در جلسات خارج فقه و اصول آیات عظام محمدتقی آملی و سید احمد خوانساری حاضر شد.

این عالم فقید سال‌ها در مدرسه مروی تهران به تدریس سطوح عالی و خارج اشتغال داشت و  در مسجد دباغ‌خانه به اقامه جماعت می‌پرداخت. شرح خطبه فدکیه، تعلیقات علی شرح الصحیفة السجادیة، تعلیقات علی تقریرات شرح المنظومة (شهید مطهری) از جمله تالیفات آیت الله شریعتمدار است.

 

آیت‌الله‌ مغیثی مرندی

آیت‌الله شیخ عباس مغیثی مرندی، تولیت و امام‌جماعت مسجد امیرالمومنین(ع) دزاشیب روز شنبه ۲۴ مهرماه به لقاء معبود شتافت. آیت‌الله عباس مرندی از اساتید حوزه علمیه تهران و از نمایندگان مراجع تقلید بود. این عالم جلیل القدر بیش از ۶۵ سال امامت جماعت این مسجد را بر عهده داشت. ایشان از شاگردان حضرات آیات شیخ محمد تقی آملی، سید احمد خوانساری و شعرانی بود.

 

حجت‌الاسلام والمسلمین شیخ الاسلامی

حجت‌الاسلام والمسلمین علی شیخ‌الاسلامی؛ استاد دانشگاه، پژوهشگر ادبیات و مترجم بود. او ۲۳ اردیبهشت ۱۴۰۰ بعد از چند هفته بیماری، در بیمارستانی در تهران درگذشت. شیخ‌الاسلامی سال ۱۳۱۵ در استهبان، استان فارس دیده به جهان گشود و ضمن تحصیلات کلاسیک و دروس حوزوی در سن ۱۶سالگی به لباس روحانیت مفتخر گردید. زندگی‌نامه خدیجه کبری و فاطمه زهرا(س) تألیف هاشم الحسنی توسط مرحوم شیخ الاسلامی ترجمه شده است.

 

حجت‌الاسلام والمسلمین غضبانی

حجت‌الاسلام والمسلمین یوسف غضبانی، عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان در ۲۳ مهرماه دار فانی را وداع گفت. حجت‌الاسلام یوسف غضبانی، متخلق به اخلاق نیکوی اسلامی بود و پرکاری، تلاش، تواضع، مهربانی، دلسوزی و دستگیری‌های پدرانه وی همواره در خاطر دانشجویان، کارکنان و همکاران او در دانشگاه ادیان باقی خواهد ماند.

 

حجت‌الاسلام والمسلمین ضمیری

حجت‌الاسلام والمسلمین محمدرضا ضمیری؛ رئیس انجمن مطالعات اجتماعی حوزه علمیه ۲۰ مرداد قم دارفانی را وداع گفت. وی متولد سال ۱۳۴۶ در شهرستان مسجد سلیمان بود که در سال ۱۳۶۱ به دلیل علاقه وافری که به علوم حوزوی داشت  وارد حوزه علمیه المهدی مسجدسلیمان گردید و سپس در قم از اساتید به نامی همچون حضرات آیات وحید خراسانی، تبریزی، مصباح،  معرفت، سبحانی و مکارم شیرازی بهره برد. 

این استاد فقید، علاوه بر مدرک سطح چهار دارای مدرک دکترای انقلاب اسلامی و  کارشناسی ارشد جامعه شناسی در سال ۱۳۸۱ از موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی بود و بیش از ۸۰ مقاله علمی پژوهشی و علمی ترویجی داشت.

منبع: ایکنا