عقاب گناه برای کدام افراد بیشتر است؟

وارث: 

آیت‌الله علیرضا اعرافی در جلسه درس اخلاق که در حسینیه امام خمینی (ره) قم برگزار شد با اشاره به اینکه بعضی امور با انضمام به گناه، ضریب عقاب و آثار زیان‌بار گناه را بالا می‌برند، عنوان کرد: اگر گناهی از عالم و صاحب دانش و بینش صادر شود، این خود عاملی می‌شود که درجات عقاب عمل او به‌تناسب درجه علم و دانش او افزایش پیدا کند.

وی ادامه داد: فرمان نعمت‌ها باید به دست انسان عاقل، مختار، آگاه و بصیر باشد و اگر فرمان از دست عقل بیرون رفت، نعمت به نغمت تبدیل می‌شود.

مدیر حوزه‌های علمیه با اشاره به کلام مرحوم فیض کاشانی در باب ششم کتاب الحقائق تصریح کرد: ششمین عاملی که موجب می‌شود گناهان عقاب سنگین‌تری داشته باشند، صدور گناه از سوی عالم است و این گناه او سرایت پیدا می‌کند و موج تسری دارد و برای همین عقاب گناه سنگین‌تر می‌شود.

وی با زنده نگه داشتن یاد و خاطره آیت‌الله ری‌شهری، بیان کرد: آن مرحوم، علم احیای حدیث، بازخوانی و باز پردازش حدیث، تویب و تنظیم جدید حدیث متناسب با جهان امروز را به دوش گرفت و ۴۰ سال عمر خود را در راه حدیث گذاشت و دستاوردهای یک کار سنگین حدیثی به نام میزان از وی، برجای مانده است و کار جدیدش «معارف الکتاب و السنه» است که کار جدیدی در تبویب روایات است و به بیش از ۸۰ جلد می رسد.

عضو شورای عالی حوزه‌های علمیه خطاب به مسئولین دارالحدیث، مرکز تحقیقات کامپیوتری نور و مجامعی که با روایات در ارتباطند،  اظهار کرد: نرم افزارهای روایی شیعه را از هر انحصاری خارج کنید؛ روایات شیعه که در مجامع روایی است را به نسخه‌های دیجیتال تبدیل کرده و از قید انحصار خارج کنیم و سپس روایات را در قالب نسخه‌های موبایلی ارائه دهیم و در این کار روایات عامه نیز به تناسب ذکر شود.

وی با اشاره به کتاب «العلم و الحکمة فی الکتاب و السنة» و «العقل و الجهل فی الکتاب و السنه» تألیف آیت الله ری شهری، تأکید کرد: این دو کتاب تقریبا همه روایات شیعه و مقداری از روایات عامه را در باب «عقل و جهل» جمع کرده است.

عضو فقهای شورای نگهبان با اشاره به بحث عالم و متعلم و نگاه اسلام به این دو، بیان کرد: کتاب منیة المرید شهید ثانی هنوز زنده و جامع‌ترین کتاب است؛ ایشان در طول ۵۵ سال زندگی از نوابغ روزگار بود و آثار ایشان بر حوزه ما همچنان سایه افکنده است؛ کتاب ایشان استدلالی کامل نیست اما نسبتا اجتهادی است و در مجموع ۳۰۰ اصل در نظام تعلیم و تربیت بیان شده است.

آیت‌الله اعرافی ادامه داد: ایشان در این کتاب می‌فرماید: «عالم به علم خود عمل کند؛ همه آنچه بعداً می‌گوییم به همین قانون برمی‌گردد.»

وی عالم مقصود روایات را عالمی دانست که نسبت به فلسفه احکام آگاهی دارد و بیان کرد: مقصود از عالم، عالم به علم اولیه نیست، این علم از شرایط عامه تنجز تکلیف و مفروض است.

مدیر حوزه‌های علمیه، مسئولیت انسان را تابع درجه هوش و استعداد انسان‌ها خواند و تصریح کرد: تکلیف انسان‌ها به قدر عقل و فهم انسان‌ها هستند و منظور از عقل، ضریب هوشی و درک انسان‌ها است؛ انسانی که فهم کمتری دارد مسئولیت کمتری دارد و خطای او نیز درجه معمولی از عقاب را دریافت می‌کند اما شخص دارای هوش بالاتر دارای مسئولیت بیشتر و عقاب بیشتر هستند؛ لذا نخبگان در خطرهای بیشتری قرار دارند.

وی جامعه نخبگان حوزوی و دانشگاهی را سرمایه‌ای بزرگ دانست و گفت: این سرمایه بزرگ باید مطابق نظام صحیح اخلاقی و نخبگی تربیت شوند.

عضو فقهای شورای نگهبان ادامه داد: درجه فهم و استعداد و امکاناتی که برای شناخت و فهم در اختیار انسان‌ها و اشخاص است، مؤثر در درجه مسئولیت و عقاب آن افراد است بنابراین مقصود از بیشتر بودن عقاب دانشمندان ضریب هوشی و دانش بالفعل آن‌ها است که مؤثر در مسئولیت و عقاب آن‌ها است.

وی علم را مطابق روایات دارای دو معنا دانست و گفت: علم در معنای عام به معنای علوم طبیعی و بشری است و علم در معنای دوم به معنای علم الهی است، علم در معنای اول، شامل همه عالمان و دانشمندان می‌شود اما علم به معنای الهی مسئولیت بیشتری می‌آورد و عقاب این افراد دارای علم الهی بیشتر است.

عضو شورای عالی حوزه‌های علمیه استعداد، ضریب هوشی و امکانات فهم دانش را از عوامل مسئولیت زا و بالا برنده درجه عقاب گناهان برشمرد و افزود: علم فعلیت یافته که شخصیت شخص را ارتقا می‌دهد مسئولیت او را افزایش می‌دهد و عقاب را بیشتر می‌کند و علوم الهی مسئولیت‌ها را به مراتب آکد اضافه می‌کنند و به تناسب مرتبه علم، گناهان هم دارای درجه متفاوتی هستند و نوع گناه نیز متفاوت است.

وی یادآور شد: مرحوم فیض کاشانی آخرین عامل از عوامل مضاعف کننده عقاب گناهان را علم آورد و فرمود عقاب عالمان بیشتر است؛ در عوامل قبل به دلیل حریم‌شکنی فرد در برابر خدا عقابش سنگین‌تر می‌شود و تخطی از مرض‌ها است و فلسفه دوم این افزایش عقاب انجام گناه در منظر دیگران بود که آن‌ها تأثیر می‌پذیرند.
منبع: ایسنا