نسبت‌دادن عقب‌ماندگی مسلمانان به دین اسلام جفاست

وارث: 

آیت‌الله مهدی هادوی تهرانی، استاد سطح خارج حوزه علمیه، ۲۰ اردیبهشت ماه در ادامه تفسیر سوره مبارکه مریم(س)، گفت: آیه ۶۶ این سوره، «وَيَقُولُ الْإِنْسَانُ أَإِذَا مَا مِتُّ لَسَوْفَ أُخْرَجُ حَيًّا» بر این نکته تاکید دارد که انسان‌ها نوعا در شک و تردید نسبت به قیامت و زنده شدن مجدد هستند؛ اما در آیه بعد «أَوَلَا يَذْكُرُ الْإِنْسَانُ أَنَّا خَلَقْنَاهُ مِنْ قَبْلُ وَلَمْ يَكُ شَيْئًا» خداوند با صراحت فرمود که آیا اینها خلقت نخستین خود را فراموش کرده‌اند آن هم در حالی که هیچ نبودند.

وی افزود: در آیه ۷۷ «أَفَرَأَيْتَ الَّذِي كَفَرَ بِآيَاتِنَا وَقَالَ لَأُوتَيَنَّ مَالًا وَوَلَدًا» هم خطاب به نبی اعظم به سرنوشت کافران اشاره کرده و فرموده است که آيا ديدى آن كسى را كه به آيات ما كفر ورزيد و گفت قطعا به من مال و فرزند [بسيار] داده خواهد شد و در آیه بعد هم جواب فرمود: أَطَّلَعَ الْغَيْبَ أَمِ اتَّخَذَ عِنْدَ الرَّحْمَنِ عَهْدًا؛ آيا بر غيب آگاه شده يا از [خداى] رحمان عهدى گرفته است. 

آیت‌الله هادوی تهرانی اضافه کرد: شیخ طوسی گفته است که این آیه در مورد شخصی به نام عاص بن وائل است و علامه طباطبایی هم قائل به این موضوع است؛ فرد مؤمنی از عاص بن وائل طلبی داشت و نزد او رفت و درخواست طلب خود را کرد، عاص به جای پرداخت بدهی او را به تسمخر گرفت و گفت آیا به قیامت معتقدی و او جواب مثبت داد و عاص به او گفت در آن دنیا مال و فرزند فراوانی به من خواهند داد و من به تو می‌دهم و حساب ما تسویه خواهد شد. 

وی اضافه کرد: شیخ طوسی همچنین نقل کرده که این ماجرا درباره ولیدبن مغیره بوده است؛ ایشان طبق معمول چند قول نقل کرده است و علامه درباره آیه ۷۷ معتقد است که روایت ذکر شده با محتوای آیه سازگاری ندارد؛ علامه مصر است که قرآن را بدون روایت تفسیر کند گرچه تلاش کرده تفسیر وی با روایات سازگار باشد. علامه معتقد است که عاص بن وائل نمی‌گوید در آخرت به من مال زیادی داده خواهد شد بلکه در همین دنیا به من مال فراوان اعطا می‌شود.

نقدی بر برداشت علامه طباطبایی از یک آیه
وی افزود: علامه در توجیه این نظر خود استدلال کرده است که عاص بن وائل و یا ولیدبن مغیره به قیامت باور و اعتقادی نداشتند و کافر بودند، جواب این است که عاص اعتقاد طرف مقابل به قیامت و آخرت را به مسخره گرفته است بنابراین استبعادی ندارد. داستانی که اهل سنت نقل کرده‌اند مضمونا همین است گرچه تفاوت‌هایی با روایات شیعه دارد. یعنی عاص به آن فرد مؤمن می‌گوید من طلب تو را نمی‌دهم مگر اینکه به پیامبر(ص) کافر شوی و وقتی دست رد به سینه او زده می‌شود، عاص می‌گوید وقتی من مُردم مال و ولد خواهم داشت و در قیامت به تو خواهم داد.

هادوی تهرانی بیان کرد: علامه همچنین استدلال کرده که آیه فرموده است: وَقَالَ لَأُوتَيَنَّ مَالًا وَوَلَدًا یعنی صرفا به مال اشاره نکرده است و فرزند هم هست؛ علامه به طرح این سؤال پرداخته که چرا ولد و فرزند در اینجا ذکر شده است؟ زیرا در هیچ جای قرآن نیامده که شما در بهشت بچه‌‌دار می‌شوید. این فرمایش علامه که انسان‌ها در آخرت بچه‌دار نمی‌شوند درست است ولی باز این فرمایش علامه برهان قوی محسوب نمی‌شود زیرا عاص بن وائل، کافر بوده و براساس نظام ارزشی خودش از اعطای فرزند در قیامت سخن می‌گوید.

وی ادامه داد: در این آیه خداوند با زبان عرب جاهلی حرف زده که فرزند و مال برای آنها بسیار حیاتی و مهم است و به همین دلیل براساس باورهای خودش قیامت را تصویر کرده و توهم دارد که خداوند در آخرت فرزندان زیادی به مسلمانان خواهد بخشید. تحلیلی وجود دارد که در دوره کشاورزی و دامداری، فرزند به عنوان نیروی انسانی خیلی مهم بود و خانواده‌ها هم خیلی بزرگ بودند ولی وقتی دنیا به سمت صنعتی شدن پیش رفت، اعضای خانواده کاهش یافت.

نظر تافلر درباره آینده خانواده
استاد حوزه علمیه اظهار کرد: آلوین تافلر، در کتاب موج سوم که تاثیر زیادی روی برخی از مسئولان ما گذاشت و به تعبیر عامیانه موجی شدند، گفته است که در دوره فراصنعت، خانواده باز کوچکتر خواهد شد و به سمت تک نفره شدن پیش می‌رود و حتی پیش‌بینی دارد که خانواده‌ اشکال مختلفی به خود خواهد گرفت. به هر حال در فرهنگ جاهلی، ولد خیلی با اهمیت بود البته اعراب عمدتا به فرزند پسر ولد می‌گفتند و دختر را جزء فرزند حساب نمی‌کردند. امروز هم گرچه دختران را تکریم می‌کنند ولی باز این واژه با این مفهوم به کار می‌رود.

استاد سطح خارج حوزه علمیه اظهار کرد: الان فهم این مسئله برای ما سخت است زیرا می‌گوییم مگر اینها خودشان خواهر و مادر نداشتند که اینقدر پذیرش فرزند دختر برای آنان سخت بود. در آن دوره ارزش‌گذاری براساس قدرت قبیله‌ای بود یعنی هرقدر مردان یک قبیله بیشتر بود قدرت نظامی آن هم بیشتر و برعکس اگر دختران بیشتر بودند، نقطه ضعف بیشتر می‌شد و به همین دلیل از دختر بدشان می‌آمد. 

آیت‌الله هادوی تهرانی گفت: یکی از عجایب فرمایشات علامه طباطبایی این است که اصرار دارد «لَأُوتَيَنَّ مَالًا وَوَلَدًا» مربوط به دنیاست و روایات شیعه و سنی هم حتما غلط است. بنده نمی‌گویم این داستان و روایت تاریخی حتما درست است گرچه در کتب شیعه و سنی آمده است و ولی می‌تواند مربوط به دنیا و یا آخرت باشد؛ همچنین علامه در مقام نقل اقوال از یکنفر(ابومسلم مفسر) آورده که او گفته آیه اختصاص به عاص بن وائل ندارد و مربوط به هر فردی مانند او است. 

دشمنان عقب‌ماندگی مسلمانان را به دین اسلام نسبت می‌دهند
وی اضافه کرد: علامه در اینجا هم اصرار دارد که ماجرای آیه «أَفَرَأَيْتَ الَّذِي كَفَرَ بِآيَاتِنَا وَقَالَ لَأُوتَيَنَّ مَالًا وَوَلَدًا»، مرتبط با عاص بن وائل است، ولی مگر کفار امروز از این سخنان بر زبان نمی‌آورند؟ مگر نمی‌گویند شما چون مسلمان هستید، پیشرفت نکرده و صنعتی نشده‌اید، نمی‌گویند اینها به خاطر تنبلی و تفرقه و بی عرضگی است بلکه به دین نسبت می‌دهند.

استاد سطح خارج حوزه علمیه گفت: بر خلاف نظر علامه، آیه به مورد خاص منحصر نیست بلکه خداوند فرموده است ای پیامبر(ص) آیا نمی‌بینی که کفار مدعی هستند که خداوند به آنها و مال و فرزند فراوان عطا می‌کند(چه در دنیا و چه در قیامت) و الان هم برخی این ادعا را دارند و خدا در جواب فرمود که اینها از غیب مطلع هستند یا از خدا پیمان گرفته‌اند که متنعم شوند و بعد در آیه ۷۹ فرمود: كَلَّا سَنَكْتُبُ مَا يَقُولُ وَنَمُدُّ لَهُ مِنَ الْعَذَابِ مَدًّا؛ هرگز این اتفاق رخ نخواهد داد و به زودى آنچه را مى‌‌گويد مى‌نويسيم و عذاب را براى او خواهيم افزود.

استاد تفسیر حوزه بیان کرد: در آیه بعد هم فرمود: وَنَرِثُهُ مَا يَقُولُ وَيَأْتِينَا فَرْدًا؛ اینها هرچه می‌گویند همان را ارث می‌برند و در روز قیامت تنها و فردی حاضر خواهند شد. امروز ممکن است کسی خودش را پشت حزب و جناح و والدین و فامیل پنهان کند ولی در قیامت از اینها خبری نیست.
منبع: ایکنا