حرم امام رضا(ع)، پایگاهی مطمئن برای وقف مردم سرزمین‏‌های مختلف

مهدی قیصری‌نیک در گفت‌وگویی درخصوص پیشینه وقف و اهمیت آن اظهار کرد: وقف و نذر در تاریخ تمدن بشری سابقه‏‌ای دیرینه و هم‌زمان با اندیشه معنوی بشر دارد. مطالعه تاریخ تمدن و فرهنگ سرزمین‏‌های مسلمان نشان می‏‌دهد پس از نفوذ و گسترش اندیشه پویای اسلامی سنّت حسنه وقف با عنوان «صدقه جاریه»، با هدف به اشتراک گذاشتن و استفاده از منابع مادی در خدمت فعالیت‏‌های اجتماعی ادامه یافت.

وی ادامه داد: یکی از مراکزی که به عنوان کانون وقف آثار نه‌ تنها در ایران و کشورهای اسلامی بلکه در جهان شناخته شده، حرم امام رضا(ع) است که در طول سده‏‌های گذشته تا عصر حاضر به عنوان پایگاهی مطمئن برای مردم، از سرزمین‏‌های مختلف با فرهنگ‏‌ها و عقاید دیگر نیز مطرح بوده و تنوع آثار وقفی و واقفان آن‏‌ها گواهی بر این موضوع است.

قیصری‌نیک خاطرنشان کرد: علاقه‌مندان به خانواده پیامبر(ص) با وقف جان و مال خویش نه‌ تنها نقش بسیار مهمی در توسعه اقتصادی منطقه داشته‏‌اند بلکه در توسعه فرهنگی و هنری نقش خود را به بهترین نحو ایفا کرده‏‌اند. آثار موجود در موزه و مخزن آثار تاریخی و فرهنگی آستان قدس رضوی نشان می‏‌دهد، آن‌ها با خدمات خیریه‏‌ای و نذر بهترین داشته‏‌های اموال خود، همچنین با سفارش آثار بسیار ارزشمند برای وقف و اهدا به ارض مقدس امام رضا(ع) و ثبت کتیبه‏‌های وقف که به آن‏‌ها تقدس بخشیده‏‌اند و در گذر تاریخ، میراثی به یادگار گذاشتند که امروزه میراث ماندگار ملموس و نشانه‏‌های میراث ناملموس رضوی به شمار می‌رود.

معاون موزه‌ها و ترویج میراث فرهنگی آستان قدس رضوی بیان کرد: از جمله این آثار تاریخی مهم وقفی موجود در مخزن آثار فرهنگی تاریخی آستان قدس رضوی انواع منسوجات مورد استفاده بر مضجع مطهر حضرت رضا(ع) مانند صندوق‌پوش‏‌ها و ضریح‏‌پوش‏‌ها هستند که به انواع شیوه‏‌ها بافته و به انواع هنرهای زیبای سنتی دوخته و مزین شده‏‌اند.

وی اضافه کرد: همچنین در این مجموعه آثار منحصر به‌فرد و بسیار زیبایی وجود دارد که در سایر قسمت‏‌ها و یا در مراسمات آیینی مورد استفاده بوده‏‌اند. نمونه ارزشمندی از این آثار شَدِّه‏‌پوش زری بافت نوشته‏‌دار وقفی شاه سلیمان صفوی است که در سال ۱۰۸۰ هجری بافته و وقف شده است.

قیصری‌نیک عنوان کرد: این پارچه نفیس که برای استفاده در مراسم مذهبی بر مضجع مطهر و سایر اشیاء آیینی مورد استفاده بوده از تاروپود ابریشم و گلابتون به رنگ‏‌های متنوع گیاهی و معدنی، بافته شده است. این شده‌پوش زری‌بافت شامل دو قطعه یکی بزرگ‌تر به ابعاد ۱۰۱ ×۳۱۴ سانتی‌متر و دیگری کوچکتر به ابعاد ۱۰۱ ×۱۲۷ سانتیمتر است.

وی خاطرنشان کرد: این شَدِّه‏‌پوش دارای طرح محرماتی با ۲ نوار عمودی نوشته‏‌دار در دو طرف و نوارهای افقی نقش‏‌دار، مزیّن به نقوش گیاهی و نوشته‏‌دار به خطوط ثلث، نسخ، نستعلیق و کوفی بنایی است. متن کتیبه‏‌های نقش شده بر این اثر عبارتند از آیات قرآنی (سوره فتح)، شعارهای شیعی اسلامی، متن وقف‌نامه، اشعار فارسی، نام واقف (شاه سلیمان صفوی) ونام بافنده (حاتم)، نام شاعر(مسعود) وخوشنویس (محمدرضا امامی).
معاون موزه‌ها و ترویج میراث فرهنگی آستان قدس رضوی گفت: قطعه‌‏ای که در اینجا رونمایی می‏‌شود با طرح محرماتی دارای  ۳۳ نوار افقی مزین به نقوش گیاهی و ادعیه به خط ثلث جلی، «علی ولی الله» به خط کوفی بنایی و اشعار به خط نستعلیق در قاب‏‌های قلمدانی و ۲ نوار عمودی در دو طرف مزین به کلام مقدس آیات و ادعیه ( آیةالکرسی و نادعلیاً مظهر العجائب) به خط ثلث است.
منبع: