حکمت قرائت قرآن در نماز

وارث: 

یازدهمین محفل از سلسله محافل منادی، شب گذشته، ۲۶ خرداد به همت مجمع قرآنیان اسلامشهر و با حضور جمعی از قاریان و حافظان بین‌المللی و ممتاز قرآن، از جمله احمد ابوالقاسمی، مهدی قره‌شیخلو، محسن قاسمی، محمد کاظمی و حسین فردی در شهرستان اسلامشهر برگزار شد.

قره‌شیخلو، قاری بین‌المللی قرآن در این مراسم طی سخنانی بیان کرد: جلسه بسیار خوبی را داشتیم. هم تلاوت‌ها لذت‌بخش بود و هم مستعمین علاقه نشان دادند. به جلسات اینچنینی در سطح کشور نیاز داریم و هر چقدر که این جلسات بیشتر شود تأثیرات بیشتری را هم شاهد خواهیم بود. بخشی از فاصله‌ای که ما با قرآن داریم به وسیله همین جلسات کمتر می‌شود و کمک می‌کند تا مردم انس بیشتری با قرآن داشته باشند.

وی تصریح کرد: همه این جلسات و برنامه‌ایی که به نام قرآن برگزار می‌کنیم، یک هدف بیشتر ندارد و آن هم اینکه انس خود ما و مردم را با قرآن بیشتر می‌کند. اینکه قرآن را زیبا تلاوت کنیم و مردم هم لذت ببرند کار بسیار پسندیده‌ای است، اما ارتباط با قرآن، باید یک ارتباط جامع باشد که راه این ارتباط در قرآن بازتاب یافته است.

مراحل سه‌گانه انس با قرآن
قره‌شیخلو گفت: اگر بخواهیم مدعی انس با قرآن باشیم باید یک بسته مرتبط با قرآن را داشته باشیم. این بسته سه مرحله دارد؛ مرحله نخست آن انس با ظاهر قرآن است؛ یعنی در ایام عمرمان باید یک وقتی برای قرآن خواندن بگذاریم. این امر به قدری مهم است که پیامبر اکرم (ص) هم مقید بودند و هر روز قرآن را می‌خواندند.

وی در ادامه افزود: البته برخی‌ها ممکن است برای قرآن خواندن نیاز به مجلس و محفلی داشته باشند، اما ما به عنوان یک فرد باید قرآن را به صورت روزانه تلاوت کنیم. روزی که به صورت تک‌تک نزد خدا حاضر می‌شویم باید به آمادگی رسیده باشیم و باید تلاش کنیم در کنار این جلسات انس با قرآن یک رابطه مستمر و منسجم در خلوت خودمان با قرآن داشته باشیم تا آن آمادگی هم کسب شده باشد. یکی از اشکالات ما این است که خیلی از کارهای خوب را شروع می‌کنیم، اما در میانه راه آن را رها می‌کنیم، اما رمز موفقیت در استمرار است. در قرآن هم فرمود: اگر کسی این حالت انس با قرآن را داشته باشد، خدا حداقل مصونیت را برایش قرار می‌دهد و در این زمینه می‌فرماید: «وَإِذَا قَرَأْتَ الْقُرْآنَ جَعَلْنَا بَيْنَكَ وَبَيْنَ الَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ حِجَابًا مَسْتُورًا». این مصونیت حداقلی است چون ارتباط ما حداقلی است.

تلاوت درست انسان را سیر می‌دهد
این قاری بین‌المللی قرآن بیان کرد: مرحله دوم، عبارت از تلاوت قرآن است. هر کجا که خدا پیامبر (ص) را در مورد مردم تکلیف کرده لفظ تلاوت را به کار برده است؛ یعنی وظیفه پیامبر (ص) تلاوت قرآن بر مردم بوده و تلاوت به معنای خواندن همراه با تدبر و فهم است؛ یعنی وقتی قرآن را می‌خوانیم در آن تدبر کنیم و ببینیم این آیات چقدر در زندگی ما جاری شده است. مرحوم آیت‌الله مرعشی نجفی به طلبه‌های جوان سفارش می‌کرد که روزی یک آیه از قرآن را بخوانید و در آن تدبر کنید و ببینید این آیه چه نقشی در زندگی شما دارد. در قرآن هم فرمود: «كِتَابٌ أَنْزَلْنَاهُ إِلَيْكَ مُبَارَكٌ لِيَدَّبَّرُوا آيَاتِهِ وَلِيَتَذَكَّرَ أُولُو الْأَلْبَابِ». اگر این تلاوت درست اتفاق بیفتد موجب می‌شود، انسان سیر صعودی پیدا کند.

وی تصریح کرد: مرحله سوم این است که تلاش کنیم فهم قرآنی خودمان را تبدیل به رفتار قرآنی کنیم. این می‌شود بسته انس با قرآن؛ یعنی خوب بخوانیم، خوب بفهمیم و فهم خود را تبدیل به رفتار قرآنی کنیم. ما باید روز به روز به صورت پررنگ‌تر به این بسته بپردازیم و اگر این مراحل به صورت کامل اجرا شوند، موجب تأثیرات و برکات بسیاری هم خواهد شد.

قره‌شیخلو بیان کرد: در سوره حدید آمده است: «يَوْمَ تَرَى الْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ يَسْعَى نُورُهُمْ بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَبِأَيْمَانِهِمْ بُشْرَاكُمُ الْيَوْمَ جَنَّاتٌ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا ذَلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ»؛ یعنی در روز قیامت وقتی صف مومنین از غیر مومنین جدا می‌شود، همه می‌بینند که مومنین نوری در مقابل و سمت راستشان دارند و دیگران از مومنین این نور را درخواست می‌کنند. پاسخ می‌آید که اینجا محل کسب نور نیست و اگر می‌توانید به دنیا برگردید و آنجا این نور را کسب کنید. نکته نخست اینکه، در قیامت آنهایی که نور دارند، اهل نجات هستند و دیگر اینکه منبع نور نیز در دنیا است.

انوار اخروی در همین دنیا کسب می‌شود
وی افزود: در دنیا با همه این گرفتاری‌ها باید این نور را کسب کنیم. این نور هم با قرآن به دست می‌آید؛ چنانکه خداوند فرمود: «كِتَابٌ أَنْزَلْنَاهُ إِلَيْكَ لِتُخْرِجَ النَّاسَ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ بِإِذْنِ رَبِّهِمْ إِلَى صِرَاطِ الْعَزِيزِ الْحَمِيدِ». در مورد وظیفه پیامبر (ص) هم می‌فرماید: «هُوَ الَّذِی يُنَزِّلُ عَلَى عَبْدِهِ آيَاتٍ بَيِّنَاتٍ لِيُخْرِجَكُمْ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ وَ إِنَّ اللَّهَ بِكُمْ لَرَءُوفٌ رَحِيمٌ». بنابر این کار پیامبر (ص) هم همین است؛ یعنی پیامبر (ص) می‌خواهد به وسیله این کتاب این نورانیت را در ما ایجاد کند.

قره‌شیخلو تصریح کرد: پس وقتی پای قرآن می‌نشینیم و بلند می‌شویم باید یک درجه از این نور را کسب کرده باشیم و اینطور نباشد که پای قرآن بنشینیم و موجب انحراف شود که در این زمینه فرمود: «... وَ لَا يَزِيدُ الظَّالِمِينَ إِلَّا خَسَارًا». درست به سراغ قرآن نرفتن این پیامد را دارد و برای ما که اهل قرائت قرآن هستیم این آفت قدری نسبت به دیگران خطرناک‌تر است؛ یعنی گاهی اوقات به قدری در این حوزه غرق می‌شویم که همه توانمان را در اینجا متمرکز می‌کنیم که این هم خطرناک است.

در بخش دیگری از این مراسم، احمد ابوالقاسمی به ایراد سخن پرداخت و گفت: در ابتدا باید نکته‌ای در مورد تجوید بگویم. مواظب باشید که تجوید خواندتان پایین نیاید؛ چراکه تجوید یک مسئله جهانی است و خیلی‌ها دارند از تجوید حفاظت می‌کنند و حتی برخی‌ها در این زمینه افراط هم می‌کنند.

وی در ادامه افزود: جمله‌ای از یک قاری مصری شنیدم که به یکی از قاریان ما گفته بود خیلی تلاش نکنید، شما هر چقدر هم که خوب بخوانید نمی‌توانید به مصری‌ها برسید. معلوم شد که مصری‌ها دوست ندارند که این هنر از دستشان خارج شود، اما این اتفاق افتاده و همه، فوت و فن تلاوت را یاد گرفته‌اند.

ابوالقاسمی تصریح کرد: نکته مهم دیگر این است که اسلام پر از موارد نمادین است. یکی از نمادها که خیلی اهمیت دارد نماز جماعت و بحث قرائت در نماز جماعت است. متاسفانه در کشور ما حتی اگر روحانی بخواهد یک نماز چند دقیقه‌ای بخواند به او اعتراض می‌کنند؛ چون گفته‌اند حمد را با سوره بخوانید. در حالی که می‌شود به جای سوره توحید از سوره‌های طولانی‌تر استفاده کرد. یکی از حافظان می‌گفت مرور حفظم را در نماز صبح انجام می‌دهم و مثلا به جای سوره توحید سوره بقره را می‌خوانم. هیچ کجا نگفته‌اند که حتی سوره‌های قصار را بخوانید اما ما آمده‌ایم و کوچک‌ترین سوره را انتخاب کرده‌ایم.

وی افزود: نماز جماعت خودش یک کار نمادین است و وقتی مردم هر روز در یک نقطه‌ای برای این کار جمع می‌شوند، یعنی آن جامعه به این سادگی قابل نفوذ نیست. شما تصور کنید اگر مساجد پر بود چه کسی جرئت می‌کرد که خلاف کند؟ جالب است که برای انتخاب امام جماعت گفته‌اند هرکس بهتر می‌خواند امام بایستد، اما در کشور ما می‌گویند آنکه عالم‌تر است، امام باشد. علت این است که قرائت هم کار نمادین است.

ابوالقاسمی با اشاره به روایتی از امام رضا(ع) بیان کرد: در این روایت آمده است دلیل اینکه امر شده‌ایم تا در نماز به قرائت قرآن بپردازیم، این است که قرائت قرآن مهجور واقع نشود، قرآن کهنه و مندرس نشود و دیگر اینکه قرآن محفوظ بماند. هر طور که این روایت را ترجمه کنید، از روایت برمی‌آید که امام(ع) مخاطبان را توصیه می‌کنند که در نماز بیشتر قرآن بخوانند.

وی تصریح کرد: قرآن، پیامبر (ص) و اهل بیت (ع) همه بر تلاوت قرآن توصیه کرده‌اند، اما باز هم برخی‌ها می‌گویند چرا باید قرآن را بخوانیم. متأسفانه اینکه قرآن خوانده نشود در کشور ما تبدیل به یک فرهنگ شده است. اما باید قرآن را خواند و جلسات قرآن هم نماد گسترش فرهنگ قرآن‌خوانی هستند. حتی اگر یک نفر معنای آیات را نفهمد و بخواند هم دارد بخشی از رسالت خودش را انجام می‌دهد.
منبع: ایکنا