راه چیرگی بر شیطان

وارث: 

حجت‌الاسلام تاتلاری - کارشناس مسائل دینی و مذهبی- در گفت‌وگویی درباره اهمیت واقعه عاشورا و زمینه‌سازی آن برای ظهور گفت: چه عواملی سبب عدم نفوذ شیطان بر اصحاب سیدالشهداء علیه السلام است؟ و ما منتظران ظهور حجت خدا عجل الله تعالی فرجه الشریف که آرزوی یاری او و حضور در کنارش را داریم، چگونه می توانیم به این خصلت دست پیدا کنیم؟ آیا می‌شود تا مرحله‌ای رشد کرد که دیگر شیطان و خدعه های او بر انسان، اثرگذار نباشد؟

وی ادامه داد: رئیس مذهب و مکتب شیعه، حضرت امام جعفرصادق علیه السلام می فرماید «شیطان می گوید همه‌ی انسانها را قادر به فریب و نفوذ بر قلب و دلشان هستم، غیر از کسانی که پنج ویژگی را دارا هستند و من تسلطی بر آنان ندارم.

1- نیت درست و توکل بر خدا در تمامی امور

این کارشناس مسائل دینی با ذکر آیه‌ای از قرآن کریم خاطرنشان کرد: «من اعتصم بالله عن نیته صادقه و اتکل علیه فی جمیع اموره» هرکس با نیت صادق و درست به خدا پناه برد و در همه جا کارهایش به او تکیه کند کسانی که در کارهایشان نیت نیک و خوب دارند، و مقصودشان در کارها دروغ و فریب و ریا نیست. یکی از مهمترین اموری که قرآن کریم و پیشوایان دینی ما به آن می‌پردازند، مسئله‌ی نیت و هدف از اعمالی است که از انسان سر می‌زند. پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم می فرماید «إنّما الاعمال بالنیات و لکل امریٍ ما نوی» اعمال مردم تابع نیت های آنان است و سهم هر فرد از عملی که انجام داده آن خیری است که در نظر داشته است.

حجت‌الاسلام تاتلاری بیان کرد: یعنی این که مهمتر از کاری که انجام می‌دهیم، نیتی است که برای انجام آن در نظر گرفته‌ایم. یک کسی از نیازمندان جامعه خود دستگیری می‌کند و در حد توانش به احوال آنان رسیدگی می‌کند و برای انجام این عمل هدفی جز رضایت و خشنودی خداوند ندارد و در مقابل هم فردی همین کار را انجام می‌دهد، بلکه بیشتر اما به این نیت که دیگران از او تعریف کنند و همه جا او را مورد مدح قرار دهند. کاری که صورت گرفته است یکی است، اما در نیت تفاوت دارد.

وی افزود: زمانی که امام رضا علیه السلام در خراسان بودند، دو نفر که با هم دوستی داشتند، به خراسان آمدند و به محضر امام هشتم علیه السلام وارد شدند. یکی از آنها عرض کرد: آقاجان حالا که ما از شهر و دیار خود به خدمت شما شرفیاب شدیم،‌ نمازمان را چگونه بخوانیم؟ شکسته یا کامل؟ امام رضا علیه السلام به یکی از آنان فرمود: به تو واجب هست که نمازت را شکسته بخوانی و به دیگری فرمود: اما تو باید نمازت را کامل بخوانی. این دو نفر با تعجب عرض کردند: یابن رسول‌الله ما هر دو، با هم، در یک روز، از یک جا، به سمت خراسان آمدیم. چطور می‌شود، یکی از ما نمازش شکسته و دیگری نمازش کامل باشد؟ علی بن موسی الرضا علیه السلام فرمود: تو نمازت شکسته است، چون به قصد دیدار من به مسافرت آمده‌ای، ولی دوستت به نیت دیدار مأمون به خراسان آمده و پیش خود گفته است، بعد هم به محضر امام می‌روم، چون هدف و نیتش از این سفر دیدار حاکم ستمگر است، لذا سفرش سفر معصیت و نمازش کامل است.

این کارشناس مسائل مذهبی یادآور شد: انسانی که در کارهایی که از او سر می‌زند؛ نیتی جز خدا و غیر از خیر و نیکی دارد، شیطان را در کنار خود می‌بیند. چون هدفی را که خواست شیطان است، دنبال می‌کند و در مقابل فردی که در همه امور، نیتی درست و خالصانه دارد، روزش و کارهایش را با یاد و نام خدا و با تکیه و امیدواری بر یاری و لطف او آغاز می‌کند، دیگر شیطان بر او تسلط نمی‌یابد.

حجت‌الاسلام تاتلاری تاکید کرد: در کربلا تقابل هدف‌ها و مقاصد است. گروهی که برای به دست آوردن دنیا و گرفتن پول و مقام و غنیمت به جنگ آمده‌اند و حتی به لباس تن سیدالشهدا علیه السلام به انگشتر دست امام رحم نمی‌کنند و عده‌ای که جان خود را در طبق اخلاص، برای مبارزه‌ با ظالم و رشد و بقای دین الهی قرار داده‌اند.

2- یاد خدا در هر حال

وی در ادامه با اشاره به آیه «من کثر تسبیحه فی اللیله و نهاره» کسی که شب و روز، بسیار تسبیح خدا گوید، گفت: ما یک ذکر عملی و یک ذکر زبانی داریم. ذکر عملی یعنی این که انسان در کارها و رفتارش خداوند را در نظر بگیرد و از او خصوصاً در مواقع گناه غافل نشود و بلکه از حرام و نافرمانی پروردگار دوری کند. در کنار این یاد عملی، یک یاد و ذکر زبانی نیز وجود دارد و آن این که انسان با زبانش ذکر و یاد خدا را زنده نگه دارد که این کار زمینه ساز پیدایش ذکر عملی می‌شود.

این کارشناس مسائل دینی تصریح کرد: زبانی که عادت به بردن نام و صفات خدا کرد، زبانی که مشغول به مدح و تسبیح پروردگار شد، به تدریج از دروغ و تهمت و ناسزا پرهیز می‌کند و به سوی خداوند گرایش پیدا خواهد کرد. زبانی که از یاد خدا غافل نشد، طبیعتاً به سوی خیر می‌رود نه این که باعث اذیت و آزار دیگران بشود. لذا رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم و اهل بیت عصمت علیهم السلام هم خود دائم مشغول ذکر و تسبیح بودند و هم دیگران را به این کار تشویق و ترغیب می‌کردند.

حجت‌الاسلام تاتلاری ادامه داد: یکی از ذکرهای مورد تأکید قرار گرفته، تسبیحات اربعه است که هر روز در نماز می‌خوانیم. ابوذر غفاری می‌گوید: پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله و سلم مرا به هفت چیز سفارش کرد که یکی از آن هفت چیز این بود، فرمود: بسیار بگو: «سبحان الله و الحمدالله و لا اله الله و الله اکبر و لا حول و لا قوه الا بالله»، که امام صادق علیه السلام می‌فرماید: هرکه پس از نماز واجبش قبل از این که از جا بلند شود چهل مرتبه این ذکر را بگوید، هرچه از خداوند بخواهد، به او عطا می‌کند.

وی افزود: رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم می فرماید: شب معراج در بهشت، گروهی از فرشتگان را دیدم که قصری می سازند یک خشت از طلا و یک خشت از نقره،‌ اما گاهی اوقات دست از کار می‌کشند. گفتم: چرا گاهی دست از کار می‌کشید عرض کردند: یا رسول الله منتظر مصالح هستیم. گفتم: مصالح از کجا می‌آید. ملائکه عرض کردند: این قصر برای فرد مؤمنی است در دنیا که مصالحش ذکر سبحان الله و الحمدالله و لا اله الله و الله اکبر است. زبانی که مشغول حمد و تسبیح خداست و از گزند شیطان و نفوذ آن مصون است.

این کارشناس مسائل مذهبی ابراز کرد: امام سجاد علیه السلام در دعای بیستم صحیفه سجادیه می‌فرماید: ««اللهم اجعل ما یلقی الشیطان و ما اجری علی لسانی من لفظه فحش او هجر او شتم عرض او شهاده باطل او اغتیاب مؤمن غائب او سب حاضر و ما اشبه ذلک نطقا بالحمد لک» خدایا طوری کن به جای آن چه شیطان بر زبانم جاری می سازد، از فحش و بدگویی و ناسزا، یا گواهی باطل یا غیبت کردن مؤمنی که غایب است و یا دشنام دادن شخصی که حاضر است و مانند اینها سخن در حمد و سپاس تو گویم. کسی که زبانش به ذکر و یاد خدا مشغول است و تسبیح پروردگار می‌گوید از نفوذ و تسلط شیطان محفوظ است.

وی اضافه کرد: یکی دیگر اذکار که در هر روز سفارش شده است، تسبیح حضرت زهرا علیها السلام می‌باشد. امام باقر علیه السلام می‌فرماید: «ما عبدالله بشی من التمجید افضل من تسبیح فاطمه علیها السلام» خدا به ذکری بهتر و بالاتر از تسبیح حضرت فاطمه علیها السلام مورد پرستش و تمجید قرار نمی‌گیرد. لذا امام صادق در مورد این تسبیح می‌فرماید: «تسبیح الزهرا علیها السلام فی دبر کل صلاه احب الی من صلاه الف رکعه فی کل یوم» تسبیح فاطمه زهرا علیها السلام بعد از هر نماز واجب، برای من از هزار رکعت نماز در هر روز محبوب تر است.

3- آنچه برای خود می‌پسندی برای دیگران نیز بپسند

این کارشناس مسائل دینی با اشاره به آیه «من رضی لاخیه المؤمن بما یرضاه لنفسه» کسی که برای برادر مؤمنش آن بپسندد که برای خود می‌پسندد، اظهار کرد: یکی از راه‌هایی که شیطان به قلب انسان نفوذ می کند، آبروی مردم است. غیبت، تهمت، سخن چینی، ناسزا گفتن، کم فروشی،‌گران فروشی، بی‌وفایی و ... اگر چنین خصلتی در وجود انسان باشد و دست به هر کاری که دلش می‌خواهد بزند، در نتیجه شیطان بر او مسلط می‌شود. اما اگر هرچه که برای خود خواست برای دیگران نیز پسندید، ‌دیگر دروغ نمی‌گوید، غیبت و سخن چینی نمی‌کند،‌ فحش و ناسزا نمی‌دهد. حقوق دیگران را پایمال نمی‌کند، یعنی همیشه در راه اطاعت از خدا قدم برمی‌دارد چنین فردی هیچ گاه شیطان نمی‌تواند در وجودش نفوذ کند.

4- صبوری در مصیبت

حجت‌الاسلام تاتلاری با ذکر آیه‌ای از قرآن گفت: «من لم یجزع علی المصیبه حین تصیبه» کسی که هرگاه مصیبتی به او می‌رسد بی تابی نمی‌کند. این خصوصیت در این معنی نیست که کسی در مصیبت و اندوهی که به او می‌رسد، در داغی که به واسطه فقدان عزیزانش می‌بیند، عزاداری نکند، اشک نریزد. رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم وقتی فرزندش ابراهیم از دنیا رفت طوری اشک می‌ریخت که «حتی جرت دموعه علی لحیته»اشک‌هایش بر محاسنش جاری گشت.

وی ادامه داد: امام حسین علیه السلام بالای سر جوانش حضرت علی اکبر علیه السلام بلند بلند، گریه می‌کند و صورت به صورتش می‌گذارد و به ناله و زاری با او وداع می‌کند. بلکه منظور از کلام امام صادق علیه السلام، این است که انسان در هنگام مصیبت و اندوه هم از خداوند غافل نشود چون گاهی اوقات کسی که مصیبتی می بیند،‌ عنان از کف می‌دهد، بی‌طاقتی می‌کند و خدای ناکرده، کفر می‌گوید و به خداوند بدبین می‌شود و این جاست که شیطان به سراغ آدمی می‌آید و مصیبت و غم را در نظرش بزرگ و لطف و عنایت پروردگارش را کوچک جلوه می‌دهد و از این راه بر وی نفوذ و مسلط می‌شود.

این کارشناس مسائل مذهبی تصریح کرد: از این رو امام حسین علیه السلام این توصیه را به خواهرش عقیله بنی‌هاشم، حضرت زینب کبری علیها السلام می‌کند که خواهرم مصیبت و غم فراوان است سختی و گرفتاری بسیاری وجود دارد اما «یا اخیه لا یذهبن حلمک الشیطان» خواهرم شیطان حلم و بردباری تو را نبرد. یعنی در چنین مواقعی است که ابلیس نقش آفرینی می‌کند لذا ما می‌بینیم حضرت زینب علیها السلام با تمام مصائبی که به سرش می‌آید، در یک نیم روز، هجده مرد محرم خود را به خاک و خون می‌بیند،‌ سر عزیزش را بر فراز نیزه نظاره می‌کند، خیمه‌های سوخته و بچه‌های یتیم شده و زنان آواره و مسئولیت سنگینی که بر دوشش است را تحمل و صبوری می‌کند، امام سجاد علیه السلام می فرماید: شب یازدهم دیدم عمه‌ام زینب علیه السلام نشسته، نماز شب می‌خواند.

5- راضی به رضای پروردگار

حجت‌الاسلام تاتلاری در ادامه با بیان این آیه «من رضی بما قسم الله له و لم یهتم لرزقه» کسی که به آن چه خداوند قسمتش کرده خرسند است و غم روزیش را نمی خورد، تصریح کرد: کسی که نسبت به خواست خدا، روزی که قرار داده و قضا و قدری که وجود دارد راضی باشد و در عین حال تلاشش را انجام دهد، اما راضی باشد به آن چه که خداوند صلاح می‌داند و برایش قرار می دهد اعتراضی نکند لذا بالاترین مرحله‌ اطاعت در عالم بندگی یعنی خشنودی نسبت به خواست پروردگار را پیدا کرده است. حضرت امام صادق علیه السلام می‌فرماید: «رأس طاعه الله الرضا بما صنع الله فیما احب العبد و فیما کره» سرآمد فرمانبرداری از خدا، خرسندی به کار اوست، چه خوشایند بنده باشد و چه ناخوشایند او.

به گفته وی هرکه راضی به خواست و نیت الهی بود، بداند مورد رضایت و خشنودی خداوند که بالاترین درجه در دنیا و آخرت است، دست می‌یابد. حضرت موسی بن عمران علیه السلام به خداوند عرض کرد: «یا رب دلنی علی عملٍ اذا انا عملته نلت به رضاک» پروردگارا مرا به کاری راهنمایی کن که هرگاه به آن عمل کنم، خشنودی تو را به دست آورم. «فأوحی الله الیه: إنّ رضای فی رضاک بقضائی» پس خداوند به او وحی می‌فرمود: همانا خشنودی من در خرسندی تو به قضای من است.

این کارشناس مسائل دینی خاطرنشان کرد: یکی از دلایل عدم نفوذ شیطان بر امام حسین علیه السلام و یاران باوفایش، همین رضایت به خواست خداوند است. سیدالشهداء علیه السلام در خطبه‌ای قبل از خروج از مکه می‌فرماید «رضا الله رضانا اهل البیت، نصبر علی بلائه و یوفینا اجور الصابرین» ما خاندان رسالت به آن چه موجب رضا و خشنودی حق است، راضی هستیم و در برابر امتحانات و بلاهای او شکیبا و صابریم و خداوند پاداش صابرین را به طور کامل به ما عنایت خواهد کرد.

حجت‌الاسلام تاتلاری در پایان گفت: اگر لشکر کوفه در کربلا اسیر مکر و نیرنگ شیطان می‌شوند و او در وجودشان نفوذ و بر تمامی اعمال و رفتارشان مسلط می‌شود، در عوض کسانی که در کنار فرزند پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم قرار گرفته‌اند و با یاد خدا از شیطان دوری می‌کنند و استوار در راه امام زمانشان ایستادگی می‌کند.
منبع: ایسنا