دانستنی‌هایی درباره پیاده‌روی اربعین و زیارت قبر سیدالشهدا (علیه‌السلام)

وارث: 

زیارت قبر سیدالشهدا (علیه السلام) دارای آداب و دانستنی هایی است که در این نوشتار به برخی از آن اشاره خواهیم کرد:

- در زیارت کربلا ابتدا بهتر است حرم امام حسین زیارت شود بعد حرم حضرت عباس یا ابتدا باید به حرم حضرت عباس رفت بعد امام حسین؟
ادب و احترام به امام معصوم(ع) اقتضا می کند که اول به زیارت امام حسین (ع) رفت.

- از کدام در وارد حرم امام حسین(ع) شویم؟
چون خواستی وارد حائر مقدّس شوی، از دری که در جانب مشرق قرار دارد وارد شو، چنان‌که امام صادق(علیه‌السلام) به یوسف کنّاسی فرمودند.

- اعمال و آداب لحظه رسیدن به قبر امام حسین(ع)
در روایت ابن قولویه آمده: امام صادق(علیه‌السلام) به مفضل بن عمر فرمود: ای مفضّل چون به قبر امام حسین(علیه‌السلام) رسیدی، بر در روضه بایست و این کلمات را بخوان که تو را به هر کلمه نصیبی از رحمت الهی خواهد بود:

السَّلامُ عَلَیْکَ یَا وارِثَ آدَمَ صَفْوَةِ اللّٰهِ، السَّلامُ عَلَیْکَ یَا وارِثَ نُوحٍ نَبِیِّ اللّٰهِ، السَّلامُ عَلَیْکَ یَا وارِثَ إِبْراهِیمَ خَلِیلِ اللّٰهِ، السَّلامُ عَلَیْکَ یَا وارِثَ مُوسیٰ کَلِیمِ اللّٰهِ، السَّلامُ عَلَیْکَ یَا وارِثَ عِیسَیٰ رُوحِ اللّٰهِ، السَّلامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ مُحَمَّدٍ حَبِیبِ اللّٰهِ، السَّلامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ عَلِیٍّ وَصِیِّ رَسُولِ اللّٰهِ، السَّلامُ عَلَیْکَ یَا وارِثَ الْحَسَنِ الرَّضِیِّ،

سلام بر تو ای وارث آدم برگزیده خدا، سلام بر تو ای وارث نوح پیامبر خدا، سلام بر تو ای وارث ابراهیم دوست خدا، سلام بر تو ای وارث موسی هم‌سخن خدا، سلام بر تو ای وارث عیسی روح خدا، سلام بر تو ای وارث محمّد محبوب خدا، سلام بر تو ای وارث علی، جانشین رسول خدا، سلام بر تو ای وارث حسن آن پیشوای پسندیده،

السَّلامُ عَلَیْکَ یَا وَارِثَ فاطِمَةَ بِنْتِ رَسُولِ اللّٰهِ، السَّلامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الشَّهِیدُ الصِّدِّیقُ، السَّلامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الْوَصِیُّ الْبارُّ التَّقِیُّ، السَّلامُ عَلَی الْأَرْواحِ الَّتِی حَلَّتْ بِفِنائِکَ وَأَناخَتْ بِرَحْلِکَ، السَّلامُ عَلَیٰ مَلائِکَةِ اللّٰهِ الْمُحْدِقِینَ بِکَ، أَشْهَدُ أَنَّکَ قَدْ أَقَمْتَ الصَّلاةَ، وَآتَیْتَ الزَّکاةَ، وَأَمَرْتَ بِالْمَعْرُوفِ، وَنَهَیْتَ عَنِ الْمُنْکَرِ، وَعَبَدْتَ اللّٰهَ مُخْلِصاً حَتَّیٰ أَتَاکَ الْیَقِینُ، السَّلامُ عَلَیْکَ وَ رَحْمَةُ اللّٰهِ وَ بَرَکاتُهُ.

سلام بر تو ای وارث فاطمه دختر رسول خدا، سلام بر تو ای شهید بسیار درست‌کردار و راستگو، سلام بر تو ای جانشین نیکوکار پرهیزکار، سلام بر ارواحی که به آستانت فرود آمدند و به درگاهت بار انداختند، سلام بر فرشتگان خدا که گرداگرد تواند، گواهی می‌دهم که تو نماز را برپا داشتی و زکات پرداختی و امر به معروف و نهی از منکر کردی و خدا را خالصانه عبادت کردی تا آن‌که مرگ به سویت آمد، سلام و رحمت و برکات خدا بر تو باد.

سپس به سوی قبر روانه می‌شوی و به هرگامی که بر می‌داری یا می‌گذاری، همانند ثواب کسی را داری که در راه خدا در خون خود دست‌ و پا زده باشد، چون نزدیک قبر رسیدی به قبر دست بمال و بگو:

السَّلامُ عَلَیْکَ یَا حُجَّةَ اللّٰهِ فِی أَرْضِهِ وَ سَمائِهِ.

سلام بر تو ای حجّت خدا در زمین و آسمانش.

پس از آن از قبر فاصله گرفته متوجه نماز می‌شوی و به هر رکعت که نزد آن حضرت می‌خوانی همانند ثواب کسی را داری که هزار مرتبه حج و عمره انجام داده و هزار بنده آزاد کرده و هزار مرتبه همراه پیامبر مرسل، برای خدا به جهاد برخاسته باشد.

- برابری زیارت امام حسین(ع) با حج خانه خدا
از ثقه جلیل‌القدر محمّد بن مسلم روایت شده: که به حضرت باقر(علیه‌السلام) عرض کرد: ما زمانی که به زیارت پدرتان حسین بن علی می‌رویم، آیا چنین است که در حج خانه خداییم؟ فرمود: آری، عرضه داشت: پس آنچه بر حاجیان لازم است بر ما لازم است؟

فرمود: بر تو لازم است با هرکه رفیق توست نیکو معاشرت کنی و بر تو لازم است که کم سخن بگویی، مگر سخن خیر و بر تو لازم است که بسیار یاد خدا کنی و لازم است که جامه‌هایت پاکیزه باشد و پیش از آن‌که وارد حائر شوی غسل کنی و لازم است که با خشوع و نرم و خالص باشی و نماز بسیار بخوانی و بر محمّد و آل محمّد صلوات بسیار فرستی و باید خود را از چیزهایی که سزاوار تو نیست حفظ کنی و دیده‌ات را از حرام و شبهه بپوشانی و به برادران مؤمن پریشان خود احسان کنی و اگر کسی را ببینی که خرجی‌اش تمام شده از او دستگیری کرده و خرجی خود را بین او و خود به طور برابر قسمت کنی و تقیه بر تو لازم است که قوام دین تو به آن است و همچنین پرهیز از اموری که خداوند از آن‌ها نهی فرموده و دشمنی با دیگری و بسیار سوگند خوردن و گفتگوی بی‌منطق و ستیزی که در آن سوگند باشد ترک کنی؛

چون چنین رفتار کنی به اندازه ثواب حج و عمره برای تو تمام می‌شود و از سوی کسی‌که به هزینه کردن مال و دور افتادن از اهل‌بیتش درخواست ثواب برای او کرده‌ای، مستوجب می‌شوی به اینکه به آمرزش گناهان و رحمت و خشنودی خدا به وطن بازگردی.

- لزوم تواضع و فروتنی و خشوع در زیارت امام حسین(ع)
از مسائلی که در سفر زیارت امام حسین(علیه‌السلام) مستحب است، تواضع و فروتنی و خشوع و راه رفتن همانند بنده ذلیل است، پس کسانی که در راه زیارت آن حضرت، بر این مرکب‌های جدید سوار می‌شوند، باید خیلی متوجه خود باشند که بر سایر زائران و بندگان خدا که به سختی و مشقّت به کربلا می‌روند، بزرگی ننمایند و تکبّر نورزند و آنان را به چشم حقارت نبینند.

علما در احوال اصحاب کهف نقل کرده‌اند: که آن‌ها از خاصان دقیانوس و به منزله وزرای او بودند، وقتی حق‌تعالی رحمت خود را شامل حال آن‌ها فرمود و به فکر خداپرستی و اصلاح کار خود برآمدند، مصلحت خویش را در این دیدند که از مردم کناره گیرند و در غاری پناه گرفته به عبادت حق مشغول شوند، به این خاطر سوار بر اسب‌ها شده، از شهر بیرون آمدند.

همین‌که سه میل راه رفتند، تملیخا که یکی از آنان بود گفت: «برادران این راه، راه آخرت است و باید به صورت نداری و مسکنت رفت و فرمانروایی و ریاست دنیا را کنار گذاشت، اکنون از اسب‌ها پیاده شوید و با پای پیاده به درگاه حق روید، شاید خداوند به شما رحم کند و در کار شما گشایشی نصیب شما فرماید؛ همگی از اسب‌های خود پیاده شدند و آن افراد محترم و معظّم در آن روز، هفت فرسخ با پای پیاده راه رفتند تا پاهایشان مجروح و خون‌چکان شد!

پس زائران قبر مطهر امام حسین(علیه‌السلام) این واقعیت را در نظر داشته باشند و بدانند شخص در این راه هرچه برای خدا فروتنی کند، باعث بالارفتن مقام او خواهد شد، بنابراین اساس در آداب زیارت آن جناب از امام صادق(علیه‌السلام) روایت شده: هرکه پیاده به زیارت قبر امام حسین(علیه‌السلام) برود، حق‌تعالی برای او به عدد هر گام هزار حسنه می‌نویسد و هزار گناه را از او محو می‌کند و برای او هزار درجه در بهشت بلند می‌فرماید، چون به شطّ فرات رسیدی غسل کن و پایت را برهنه نما و کفش‌های خود را در دست گیر و راه برو همانند راه رفتن بنده‌ای خوار.

- پرهیز از غذاهای لذیذ در زیارت امام حسین(ع)
زائر در سفر زیارت آن حضرت توشه خود را از غذاهای لذیذ مانند بریانی و حلواجات قرار ندهد، بلکه خوراکش را نان با شیر یا ماست تهیه ببیند.

از امام صادق(علیه‌السلام) روایت شده است که فرمود: شنیدم جماعتی به زیارت امام حسین(علیه‌السلام) می‌روند و با خود سفره‌هایی برمی‌دارند که در آن‌ها بزغاله‌های بریان و حلواجات هست، اگر به زیارت قبر پدران یا دوستان خود بروند قطعاً این خوراکی‌ها را با خود برنمی‌دارند.

در روایت معتبر دیگری نقل‌شده است: که امام صادق(علیه‌السلام) به مفضل بن عمر فرمود: زیارت کنید امام حسین(علیه‌السلام) را بهتر از آن است که زیارت نکنید و زیارت نکنید بهتر از آن است که زیارت کنید، مفضّل عرضه داشت: پشتم را شکستی! فرمود: و الله اگر به زیارت قبر پدران خود بروید، اندوهگین و غمناک می‌روید و به زیارت آن حضرت که می‌روید سفره‌ها با خود برمی‌دارید، درحالی‌که باید ژولیده مو و گردآلود بروید.

نویسنده گوید: پس برای ثروتمندان و تاجران چه اندازه شایسته است که این مسئله را در این سفر توجّه کنند و هرگاه در شهرهایی که تا کربلا بین راه ایشان است، عدّه‌ای از دوستانشان ایشان را دعوت و میهمان می‌کنند و در زمان حرکت سفره‌های آنان را از پختنی‌های لذیذ و مرغ بریان و سایر غذاها پر می‌کنند، قبول نپذیرند و بگویند: ما مسافر کربلا هستیم و برای ما تغذیه به این غذاها شایسته نیست.

شیخ کلینی روایت کرده: بعد از شهادت حضرت سید الشّهدا همسر کلبیّه آن حضرت مجلس عزا برپا کرد، گریست و سایر زن‌ها و خدمتکاران گریستند تا حدی که اشک‌های آن‌ها خشک شد، از جایی برای آن مخدّره «جونی» هدیه فرستادند که معنی آن را مرغ قطا گفته‌اند، این هدیه برای این بود که از خوردن آن در گریستن بر امام حسین(علیه‌السلام) نیرو بگیرند، چون آن بانوی محترمه آن را دید پرسید چیست؟ گفتند: هدیه‌ای است که فلانی برای شما فرستاده تا در ماتم امام حسین(علیه‌السلام) از آن کمک بگیرید، فرمود: «ما که در جشن عروسی نیستیم، ما را چه به این خوراک؟» پس دستور داد تا آن را از خانه بیرون بردند.
منبع: خبرگزاری حوزه