نفرت‌پراکنی؛ دستور کار اصلی شیطان در میان امت اسلامی

وارث: 

رهبر معظم انقلاب در بخشی از بیانات در دیدار شرکت‌کنندگان در هفتمین اجلاس مجمع جهانی اهل بیت(ع) با اشاره به جبهه استکبار و کفر به منزله تنها مرز و خط فاصل میان امت اسلامی با استناد به آیه ۹۱ سوره مائده به شیطنت‌های جبهه کفر برای برهم زدن این مرزبندی و ایجاد اختلافات داخلی در میان امت اسلامی اشاره کرده و فرمودند: «یکی از تلاش‌هایی که باید خیلی مراقبت کرد، این است که استکبار می‌خواهد این مرزبندی امام راحل را معکوس کند؛ یعنی خطوط فاصل در دنیای اسلام را پُررنگ کند با جنگ شیعه و سنّی، جنگ عرب و عجم، گاهی جنگ شیعه ـ شیعه و جنگ سنّی ـ سنّی که این الان جلوی چشم شما است و در کشورهای مختلف می‌بینید؛ [جنگ] یک جناح سنّی با یک جناح سنّی، یک جناح شیعه با یک جناح شیعه! اینها کار استکبار است، اینها کار آمریکا است، اینها تحریک آنها است،‌ نقشه‌کشی آنها است که خب متأسّفانه وجود دارد؛ باید مراقب بود؛ این خواسته‌ شیطان است. امام فرمودند آمریکا شیطان بزرگ است و قرآن می‌گوید که «اِنَّما یُریدُ الشَّیطانُ اَن یُوقِعَ بَینَکُمُ العَداوَةَ وَ البَغضاءَ فِی الخَمرِ وَ المَیسِر»؛ این خمر و میسر خصوصیّتی ندارد؛ یعنی شیطان می‌خواهد بین شما عداوت و بغضاء درست کند و یکی از ابزارهایش خمر و میسر است؛ اگر از ابزار دیگری هم بتواند عداوت و بغضاء به وجود بیاورد، طبعاً به وجود می‌آورد؛ طبیعی است. پس «اِنَّما یُریدُ الشَّیطانُ اَن یُوقِعَ بَینَکُمُ العَداوَةَ وَ البَغضاء»؛ هر جایی که شما عداوت و بغضاء می‌بینید، دست شیطان را باید مشاهده کنید.»‌

برای تبیین بهتر این مسئله در این نوشتار نکات و تفاسیر پیرامون این آیه ارائه می‌شود.

متن آیه: «إِنَّمَا يُرِيدُ الشَّيْطَانُ أَنْ يُوقِعَ بَيْنَكُمُ الْعَدَاوَةَ وَالْبَغْضَاءَ فِي الْخَمْرِ وَالْمَيْسِرِ وَيَصُدَّكُمْ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ وَعَنِ الصَّلَاةِ فَهَلْ أَنْتُمْ مُنْتَهُونَ»

ترجمه آیه: «همانا شيطان مى‌خواهد با شراب و قمار، ميان شما دشمنى و كينه ايجاد كند، و شما را از ياد خدا و از نماز باز دارد. پس آيا شما دست برمى‌داريد؟»

همانطور که مشاهده می‌شود این‌ آیه به نقش و کارکرد اختلاف‌افکنانه شیطان در میان امت اسلامی اشاره کرده و از قمار و شراب به منزله دو ابزار این برنامه نام برده است. در حقیقت قرآن کریم فراتر از تأثیر این دو به ویژه شراب بر روی بسیاری از قتل‌ها، تجاوزها، طلاق‌ها، آسیب‌های روحی و روانی و ... در بيان فلسفه‌ حرام شمردن این دو، بر روى دو نكته تأكيد می‌کند: آسیب اجتماعى؛ كينه و عداوت در جامعه و ديگرى آسیب معنوى؛ غفلت از نماز و ياد خدا.

مرحوم علامه طباطبایی در تفسیر المیزان درباره این آیه بیان می‌دارد که «عداوت به معنای تجاوز ضد التیام است و اگر نسبت به قلب لحاظ شود، معنای آن دشمنی است و بغضاء ضد محبت، یعنی تنفر قلبی و کینه، لذا می‌فرماید: شیطان به وسیله شراب وقمار بین شما دشمنی و کینه می‌اندازد و اینکه اینها را از آثار شراب و قماردانسته، به این جهت است که این اثر در آن دو ظاهرتر است چون معلوم است که نوشیدن شراب باعث تحریک سلسله اعصاب شده و عقل را تخدیر و عواطف عصبی را به هیجان در می‌آورد و عقل را زایل می‌نماید و شهوات حیوانی را به تحریک وا می‌دارد و در نتیجه باعث ارتکاب فجور در مال و عرض و ناموس و نفوس می‌گردد و حتی باعث هتک مقدسات دینی وشکستن حدود اجتماعی می‌شود. اما قمار سعی و کوششی را که شخص در مدت‌های طویل در راه جمع مال و به دست آوردن وجهه و آبرو به کار برده، در کمترین مدت از بین می‌برد، البته این در صورتی است که در قمار شکست بخورد و اگر هم پیروز شود، همین مال حرام که آن را بدون زحمت کسب کرده باعث انحرافات دیگر او می‌گردد و آن را در راه صحیح خرج نمی‌کند و عادت به تنبلی و ولخرجی می‌نماید و انسان را اهل لهو و فجور می‌سازد ،چنین کسی که عادت به مال باد آورده بکند همواره در صدد کسب مال از راه‌های نامشروع بر می‌آید و اگر در قمار مغلوب شود و هستی خود راببازد، همین بی‌پولی و زیان‌دیدگی، او را به کینه‌توزی نسبت به حریف واداشته و در نتیجه یک عمر را به حسرت یا خشم و عصبانیت می‌گذراند و این دو موجب جلوگیری از یاد خدا می‌گردند، در حالی که یاد خدا روح حیات در کالبد عبودیت و بندگی است و همینطور تنها هدف از دعوت الهی می‌باشد و ذکر در مقابل نسیان و فراموشی قرار دارد، پس عدم ذکر خدا به غفلت و فراموشی و خارج شدن از طریق عبودیت می‌انجامد و اینکه نماز را به صورت جداگانه ذکر نمود، علی‌رغم اینکه نماز هم از مصادیق ذکر خداست به جهت آن است که نماز فرد اکمل از ذکر است و خدای تعالی اهتمام بیشتری به نماز دارد، چون به فرموده رسول اکرم(ص) نماز ستون دین می‌باشد. در آخر بعد از ذکر این همه مفاسد شراب و قمار به نحو استفهام توبیخی می‌فرماید: که آیا دست بر نمی‌دارید؟ و این دلالت دارد بر اینکه مسلمانان آن روز دست‌بردار نبوده‌اند و نهی الهی را جدی نگرفته‌اند، اما خداوند با این کلام در واقع می‌فرماید: هیچ امیدی به اینکه روزی نفع این اعمال از گناهش بیشتر شود و در نتیجه مباح شوند نیست.»

در تفسیر نمونه آیت‌الله مکارم شیرازی درباره این آیه آمده است که «در این آیه به پاره‌ای از زیان‌های آشکار شراب و قمار پرداخته نخست می‌گوید: شیطان می‌خواهد از طریق شراب و قمار در میان شما تخم عداوت و دشمنی بپاشد و از نماز و ذکر خدا باز دارد. در پایان این آیه نیز خداوند به عنوان یک استفهام تقریری، می‌گوید: آیا شما خودداری خواهید کرد! یعنی پس از این همه تأکید باز جای بهانه جویی یا شک و تردید در مورد ترک این دو گناه بزرگ باقی مانده است!؟»

در واقع این آیه یکی از اصلی‌ترین ویژگی‌ها و کارکردهای شیطان را نفرت‌پراکنی و ایجاد نزاع و اختلاف درون امت اسلامی معرفی می‌کند و امروز جبهه استکبار و رسانه‌های معاند به منزله پیروان شیطان همین رویکرد را در خصوص جوامع اسلامی دنبال کرده و به دنبال ایجاد جنگ‌ها و آشوب‌های داخلی هستند و راهکار مقابله با این حربه و توطئه، تقویت نقاط مشترک برای رسیدن به وحدت و همگرایی بیشتر و پرهیز از برجسته کردن مسائل اختلافی است و در این میان اربعین به مثابه حرکتی عدالتخواهانه و ضد ظلم یکی از راه‌‌های تحقق این وحدت است.

بر این مبنا از این آیه می‌توان نتیجه گرفت که:

ـ هركس كه عامل كينه و عداوت در ميان مردم شود، مانند شيطان است.

ـ تحريكات شيطان دائمى است.

ـ جامعه‌اى كه در آن عداوت باشد، شيطانى است.

ـ از الفت و وحدت پاسدارى كنيم و با هر آن چه آنها را از بين مى‌برد، مبارزه كنيم.

ـ الفت و مهربانى بين اهل ايمان، مورد عنايت خاص خداوند است.

ـ قمار و شراب، ابزار كار شيطان براى ايجاد كينه و دشمنى است.

ـ نماز برترين نماد ياد خداست.

ـ با تمام عواملى كه باعث ايجاد كينه و دشمنى مى‌شود، بايد مبارزه كرد. (تفسیر نور، حجت‌الاسلام و المسلمین محسن قرائتی)
منبع: ایکنا