امامزاده یحیی از بزرگان دوره سلجوقیان بودند وبراساس اسناد تاریخی، با پانزده واسطه به امام چهارم، حضرت سجاد (علیه السلام) می‌رسند. حتی عده ای معتقدند که ایشان از فرزندان امام سجاد (علیه السلام) هستند. در صورتی که بر روی بقعه این امامزاده بزرگوار را فرزند امام حسن مجتبی (علیه السلام) نسبت داده اند. ایشان در زمان زندگیشان در شهرهای قم و شهر ری سکونت داشتند و در آن دوران ریاست عامه سادات به عهده ایشان بوده، آن بزرگوار به صلاحدید و برای اصلاح امورمربوط به شیعیان، به دربارسلجوقیان وارد شد. همسر ایشان دختر خواجه نظام الملک طوسی ( یکی از سیاستمداران بزرگ ایران) بودند. اما سرانجام عزالدین یحیی (علیه السلام)، در نبرد بین طغرل سوم سلجوقی و علاءالدین تکش خوارزمشاهی به شهادت رسیدند.
تاریخچه بنای این زیارتگاه:
آنطور که روی کتیبه های کوچک در قدیمی بقعه، مکتوب شده بانی بقعه خشتی قدیم فردی به نام قرابشاره و معمار آن نیز شخصی به نام دیو حسن بوده‌است. امامزاده یحیی1500 متر مربع مساحت 1500دارد که از بخش‌های مختلفی هم چون صحنی با وسعت زیاد، مسجد، ایوان، رواق، حرم آیینه‌کاری ، ضریح، سرداب، گنبد و سقاخانه تشکیل می شود. البته هر یک از این بخش‌ها به مرور زمان و در ادوار مختلف به آن اضافه شدند.
ضریح این زیارتگاه در اتاقی به مساحت 50 مترمربع قرار دارد و در درون آن تعدای ستون و درگاه‌هایی که با کاشی‌کاری تزئین شده می‌باشد. امامزاده یحیی (علیه السلام) آرامگاه ابوالقاسم عزالدین یحیی (علیه السلام) و امامزاده محمد (علیه السلام) است که این دو بزرگوار از فرزندان امام سجاد (علیه السلام ) هستند.
از دیگر آثار باستانی این امامزاده خط نوشته‌های قدیمی هستند که مربوط به سال 895 هجری قمری می باشد.صندوق چوبی روی مرقد نیز بیانگر تاریخی بودن این بناست که روی این صندوق تاریخ 895 هجری قمری نوشته شده است. بنای اصلی زیارتگاه مربوط به دوران مغول در قرن 7 هجری می باشد. شکل اولیه بقعه، مانند بناهای دیگر آن دوران، به شکل یک برج خشتی بوده که هشت ضلع داشته وگنبد آن آجری هرمی شکل بوده. در دوران قاجار، بقعه کاشی کاری شد و اکنون هم در محل برج خشتی قبلی، بقعه هشت ضلعی فعلی ساخته شده است.
ساختمان جدید زیارتگاه در سال ۱۳۲۰ به شکل بنای قدیمی مجددا ساخته شد و در طول سالیان متوالی به آن، بخش های دیگری از جمله ایوان، کفش داری، موزه، کتابخانه و بخش اداری زیارتگاها اضافه شد. قدمت بنای زیارتگاه 800 سال است؛ در صورتی که روی کتیبه ضریح، سال ۱۳۵۸ نوشته شده است. این تاریخ بیانگر زمان تعمیر و بازسازی بقعه است.
جالب است بدانید قدیمی ترین درخت چنار زنده تهران با قدمت ۹۰۰ سال قبل در مجاورت صحن مربوط به بانوان امام زاده یحیی علیه السلام قرار دارد.
منبع: موسسه خیریه حضرت خدیجه
Links:
[1] https://vareth.ir/tag/keyword/78741/%D9%BE%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9-%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AB
[2] https://vareth.ir/tag/keyword/78838/%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87-%DB%8C%D8%AD%DB%8C%DB%8C-%D8%B9%D9%84%DB%8C%D9%87-%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86
[3] https://vareth.ir/tag/keyword/78839/%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87-%D8%B3%D9%84%D8%AC%D9%88%D9%82%DB%8C%D8%A7%D9%86