وقت نماز/ مراحل اصلاح قرائت و تعالی نماز

چه عبادت اسرار‌آمیز و اعجاب‌انگیزی است نمازی که یکی از بخش‌هایش قرائت است که مشتمل بر تمام حسن و آثار قرآن کریم است: «لا صلاه الا بفاتحه‌الکتاب، هیچ نمازی نیست، مگر آنکه حمد در آن قرائت شود.»

حمدی که مشتمل بر توصیف مبدا و معاد و همه اصول متعالی دین مبین اسلام است. حمدی که «ام‌الکتاب» است و هر آنچه قرآن از شفا و رحمت برای مومنان دارد، حمد به‌تنهایی صاحب آن است که فرموده‌اند: خواندن حمد، شفای همه بیماری‌ها غیر از مرگ است، پس نمازی که در آن، افزون بر اذکار و سوره، حمد  خوانده شود، شفای همه دردهاست.

ای کاش دل‌های مرده با این قرائت‌ها و حمدها شفا می‌یافت و زنده می‌شد؛ اما تا دست در آب نبری، تنها با نیت، دست شسته نمی‌شود و تا دل به این نوای ملکوتی ندهی، دلت آسمانی نخواهد شد.

مراحل اصلاح قرائت و تعالی نماز

برای اصلاح قرائت نماز باید چند مرحله را طی کرد و در هیچ‌یک متوقف نشد.

اول، انسان باید بتواند ظاهر نمازش را درست تلفظ کند و بداند که این تنها برای صحت ظاهری نماز است.

متاسفانه برخی در همین مرحله مانده‌اند و باید به آن‌ها گفت کسی که در نماز تمام همتش را صرف این کند که مخارج حروف را درست ادا نماید، گرفتار وسوسه‌ای شیطانی شده است که او را از تفکر در معانی نماز و رسیدن به هدف بازمی‌دارد.

دوم، شناخت معانی قرائت و نماز است که متاسفانه برخی، پس از سال‌ها نماز خواندن هنوز هم نمی‌دانند که در نماز چه کسی را می‌خوانند و چه می‌گویند که این به‌یقین از مصادیق سبک‌شمردن نماز است.

سوم، آدمی که با معانی نمازی که انس گرفته و جانش با آن آشنا شده است، رو به خدا کند و به وسیله این الفاظ نورانی با او مناجات نماید و سخن بگوید که این هدف نماز است.

نقل شده است که عارفی از عالمی مشهور پرسید: چگونه نماز می‌خوانی؟ گفت: در آن هنگام بسیار به معانی نماز دقت و توجه می‌کنم. عارف گفت: پس تو کی نماز می‌خوانی؟

علی‌(ع)، گزیده و چکیده قرآن است

مستحب است آدمی پیش از قرائت، «اعوذ بالله من‌الشیطان‌الرجیم» بگوید و دل و جان و فکر و ذهن خود را از تصرفات شیطان رجیم به خداوند سمیع و علیم بسپارد، سپس «بسم‌الله الرحمن‌الرحیم» بگوید که یکی از هفت آیه سوره حمد است. همان بسم‌الهی که بلند گفتنش در نماز از ویژگی‌های مومن است و اولیای خدا با این ذکر، کارهای خدایی می‌کنند.

شایسته است همه کارهای یک مسلمان با بسم‌الله آغاز شود که امام صادق(ع) در این‌باره می‌فرمایند: «از گفتن بسم‌الله غفلت مکن، هرچند در پی آن امری کوچک و بی‌مقدار باشد که بلا با آن دفع می‌شود و کارها با آن کامل می‌گردد.

امیرالمومنین علی(ع) نیز در این‌باره می‌فرمایند: «آنچه در همه قرآن است، در سوره حمد است و هر آنچه در سوره حمد است، در بسم‌ا... الرحمن‌الرحیم آن است و آنچه در بسم‌الله است، در «ب» آن است و هر آنچه در «ب» بسم‌الله است، در نقطه آن است و من نقطه زیر «ب» هستم.» آری، تنها با علی(ع) است که قرآن معنا می‌یابد و با ولایتش، دین کامل و عبادات پذیرفته می‌شود.

اهل بیت(ع)، همان صراط مستقیم‌اند

«الحمدلله رب‌العالمین»؛ یعنی من بنده و شاکر خدایی هستم که همه گلستان عالم، جمال او را فریاد می‌زند و او تنها پروردگاری است که خلق می‌کند و از خلق خود نیز دستگیری می‌نماید.

«الرحمن‌الرحیم»؛ یعنی جاده زندگی سفره نعمت‌های اوست. از نعمت تنفس که در میان نعمت‌های دنیایی، حیات را در میان جسم ما جریان می‌دهد تا نعمت تنفس روح در جوار حسن او و هم‌نشینی با جمال مطلق که روح را ساکن آسمان‌های ملکوت می‌گرداند.

«مالک یوم‌الدین»؛ یعنی خوشا به حال آنانی که عاشق لقای اویند، زیرا که او صاحب فردایی است که روز درخشش چهره عاشقان او و روز سرافکندگی و تاریکی کسانی است که در همه عمر از این نور آسمان و زمین دور مانده و همچنان زیسته‌اند.

برای مومن در این بخش از نماز با وصف کردن دلدار، باب حضور گشوده می‌شود (انگار بنده ای که پشت در خانه مولا ایستاده او را صدا می زند که ای رب عالمین، ای رحمن، ای رحیم، آنگاه باب دیدار گشوده می شود) و می‌گوید: «ایاک‌نعبد و ایاک‌نستعین»؛ یعنی عزم من در همه حرکاتم، رسیدن به توست و تنها از تو در این حرکات یاری می‌جویم.

«اهدنا الصراط‌المستقیم»؛ یعنی ای که مرا خوانده‌ای، خود راه نشانم بده؛ چراکه همه ما می‌دانیم صراط مستقیمی جز علی نیست که امام صادق(ع) نیز در همین زمینه فرموده‌اند: «والله ما اهل‌بیت صراط مستقیم هستیم.»

این دعایی است که بر هر مسلمان واجب است روزی ده‌‌بار آن را از خدای بزرگ طلب کند تا در این دنیای هزاررنگ و با انحرافات بسیارش، پیوسته مسیر خود را با حجت‌های الهی و سیره و روش آن‌ها تطبیق دهد و از خداوند، توفیق پیروی بیشتر از ایشان رابخواهد.

قرائت دارای رمز و رازهای بسیاری است، از این‌رو مفسر بزرگ حضرت آیت‌الله جوادی‌آملی می‌گوید: قرائت راز نهانی دارد که تا رازخواه نباشی، به راز آن و سر نهان قرآن دست نخواهی یافت و تا این‌گونه باشد، قرائتت ناقص خواهد بود.

 منبع: وبلاگ عقل

/م118