موعظه های امام جعفرصادق(ع) به عنوان بصری

وارث: عنوان بصرى مى گويد: از امام صادق عليه السلام خواستم به من پند و اندرز بدهند. فرمود: تو را به انجام نُه چيز سفارش مى كنم ، آن سفارش ها نه تنها براى شما بلكه به همه كسانى است كه مى خواهند در راه خداوند قدم بردارند و از خداوند مى خواهم تو را نيز در انجام آنها يارى فرمايد.

سه تاى آنها در تهذيب اخلاق و تربيت نفس است .

و سه تاى ديگر در صبر و شكيبايى است .

و سه تاى هم در علم و دانش است .

به آنها مواظب باش هرگز آنها را سبك مشمار...

عنوان بصرى مى گويد: خود را براى ياد گرفتن آنها آماده كردم . آنگاه امام عليه السلام فرمود: اما آن سه چيز كه در رياضت و تهذيب نفس است ، عبارتند از:

1- بپرهيز! از خوردن چيزى كه به آن ميل ندارى . زيرا باعث نادانى و كودنى مى گردد.

2- هرگز غذا نخور! مگر وقتى كه گرسنه هستى .

3- همواره غذاى حلال بخور و هنگام خوردن نام خدا را ببر. (بسم الله بگو)

همواره فرمايش رسول خدا صلى الله عليه و آله را در نظر داشته باش كه درباره مذمت پرخورى فرمود: «انسان هيچ ظرفى را پر نكرده كه بدتر از شكم باشد».

چنانچه به ميل غذا ناگزيرى، شكم را سه قسمت كن! يك قسمت آن را به خوراك و يك قسمت ديگرش را به نوشيدنى و قسمت سومش را براى نفس كشيدن اختصاص بده.

اما آن سه چيز كه در حلم و بردبارى است ، عبارتند از:

1. هرگاه كسى به تو گفت :اگر يك حرف دشنام و ناسزا بگويى در مقابل ده تا مى شنوى ، تو در جواب بگو: اگر ده تا سخن زشت بگويى يك حرف از من نخواهى شنيد.

2. هرگاه كسى تو را فحش داد و بد گفت ، در پاسخ بگو: اگر آنچه را كه گفتى راست است از خداوند مى خواهم مرا ببخشد و از تقصيراتم بگذرد و اگر آنچه را كه گفتى دروغ است و ابداً در من نيست از خداوند مى خواهم تو را ببخشد.

3. هر كس تو را وعده فحش و دشنام داد، تو به او وعده پند و اندرز و احترام بده !

و اما آن سه چيز كه در علم و دانش است ، عبارتند از:

1. آنچه را كه نمى دانى از دانشمندان بپرس و بپرهيز از اين كه پرسش تو به قصد اذيت و يا امتحان آنان باشد.

2. در هيچ چيز تنها رأى و عقيده خود عمل نكن (با مشورت كارها را انجام بده ) و در تمام كارها جانب احتياط را رعايت كن !

3. از فتوى دادن فرار كن همانندى كه از شير فرار مى كنى و خودت را پلى براى سود و زيان مردم قرار نده !

امام صادق عليه السلام پس از بيان اين پند و موعظه هاى حكمت آميز، به عنوان بصرى فرمود: حقاً تو را نصيحت كردم ، بلند شو برو! وقت عبادت من است ، وقتم را بيش تر از اين نگير! زيرا من بر نفس خود تنگ نظرم و حاضر نيستم وقت خود را تلف كرده و بيهوده بگذرانم و سلام و رحمت خداوند بر كسى باد كه از ارشاد و راهنمايى پيروى مى كند.

پی نوشت :

بحارالانوار جلد 1، ص 226

/م118