زمانی که شیطان توان وسوسه انسان را ندارد!

وارث: پرنده خیال آدمی میلی سیری ناپذیر در پرواز به عرصه های مختلف دارد که بسیاری از پیشرفت ها و دستاوردهای بشری نیز از رهگذر همین پرواز و جولان محقق شده است اما گاه این پرواز به قیمت گناه آنهم در محضر خداوند منجر می شود از این رو است که در آموزه های دینی و روایی ما به کنترل فکر و دور نگاه داشتن آن از گناه توجهی خاص شده است.
چنانکه آمده است هر گاه فکر گناه بر کسی هجوم برد نباید آن را انجام دهد بلکه با پناه بردن به خدا و توکل بر او از دام شیطان رهایی یابد. امام صادق (ع) فرمودند: "کسی که به فکر گناه افتاد، انجام ندهد زیرا چه بسا بنده ای در حضور خدا مرتکب گناهی می شود و خدای بزرگ می فرماید: به عزت و جلالم قسم از این پس تو را نمی آمرزم." (الکافی، ج 2، ص 272)
حضرت عیسى (ع) به حواریون فرمودند: "موسى بن عمران (ع) به شما دستور داد تا زنا نکنید، ولى من به شما امر مى کنم که روح خود را به زنا خبر ندهید (فکر زنا نکنید) تا چه رسد به انجام آن! زیرا کسى که روح و فکرش را به زنا خبر دهد، مانند کسى است که در اطاق رنگینى آتش روشن کند، دود آتش نقشه هاى رنگین آن اطاق را کثیف مى کند، گرچه خانه را نسوزاند!. (بحارالانوار، ج 14، ص 331)
امیرالمومنین علی (ع) می‌فرمایند: کسی که بسیار درباره گناهان بیندیشد، بزهکاری او را به خویش فرا می خواند (غررالحکم ، ج 5 ، ص 321)
بنابراین فکر گناه مقدمه و دیباچه فعل گناه است که آثار زیانباری و بعضا جبران ناپذیر بر زندگی افراد بر جای می گذارد. از این رو است که گفته می شود کسی که از خود غافل شود شیطان از او غافل نیست.

فرصت جولان شیطان
باید توجه داشت که شیطان را توان اغفال دلی نیست مگر آنکه آن دل از یاد خدا تهی شود، آنچنان که خداوند در آیه شش سوره مبارکه زخرف می فرماید: "وَ مَنْ یعْشُ عَنْ ذِکْرِ الرَّحْمنِ نُقَیضْ لَهُ شَیطاناً فَهُوَ لَهُ قَرِینٌ" هر که از یاد خداى رحمان روى گرداند، شیطانى را برانگیزیم تا قرین وى باشد.
امام صادق (ع) می فرمایند: شیطان توان وسوسه کردن بنده ای را ندارد، جز آنکه از یاد او اعراض کند و فرمانش را سبک شمرد و به نافرمانیش روی آورد و اگاهی خدا از اسرارش را فراموش کند. (بحارالانوار، ج 69، ص 124)
یاد خدا و پناهندگی به او بهترین راهکار رهایی از دام شیطان است، چون هیچ زمان و زمینی خالی از حضور خدا نیست. هیچ زبانی هم نباید ساکت و خاموش از یاد خدا باشد زیرا نیاز بشر دائمی است و بهترین عامل رفع نیاز، یاد خدای بی نیازی است که همواره درصدد رفع حاجت نیازمندان است، از این رو، اگر در زمان یا مکان یا با زبانی از این فرصت استفاده نشد جز حسرت محصولی نخواهد داشت. (تسنیم، ج 7، ص 554)
و بنابر گفته امام صادق (ع) ذکر خدا تنها گفتن "سبحان الله و الحمدالله و لا اله الا الله والله اکبر" نیست بلکه ذکر خدا، به این است هر گاه به چیزی فرمان دهد پیروی کنی و از چیزی نهی کند ترکش کنی. (الکافی، ج 2، ص 144)
در کنار ذکر و یاد خدا، تامل در باب مرگ نیز ما را از فکر گناه باز می دارد، امیرالمومنین (ع) در این باره می فرمایند: یاد کنید (مرگ را) درهم کوبنده لذات را و تیره و تلخ کننده شهوات را و دعوت کننده جدایى‏ها را (الغرر والدرر، ج 2، ص 159).

نماز اول وقت و تاراندن شیطان
نماز اول وقت و برخورداری از برکات صحبت با خدا در اول وقت نیز از راهکارهایی است که به رهایی از فکر گناه کمک می کند و روح و نفس آدمی را برای دور شدن از افکار شیطانی و نزدیکی به خدا آماده می کند.
آنچنان که امام صادق (ع) می فرمایند: براى هر نمازى دو وقت است: اول وقت و آخر وقت پس اول وقت برتر و با فضیلت‏تر است و براى کسى نشاید که آخر وقت را وقت (نماز) اتخاذ کند مگر از روى علتى و آخر وقت فقط براى شخص بیمار و ناتوان و کسى که داراى عذرى است مى‏باشد و اول وقت خشنودى خدا را در بردارد ولى آخر وقت عفو خدا را» (میزان ‏الحکمه، ج 5، ص 401)
شخصی خدمت آیت الله بهجت رسید و عرض کرد: برای نفی خواطر (پاکیزه کردن دل و ذهن از هر چه جز خدا) چه کنیم؟
پاسخ داد: ضدش را انجام دهید؛ یعنی استغفار کنید و صلوات بفرستید که ضد آن خواطر هستند.
در جای دیگر در جواب همین سؤال گفت: اگر در نماز مراقب خواطر شیطانی باشد، سایر اعمال هم تابع نماز خواهد بود.
همچنین بنابر روایت برای رهایی از افکار شیطانی قبل از انجام هر کاری بسم الله الرحمن الرحیم بگویید. (وسائل الشیعه، ج 7، ص 170)
چراکه اینگونه ما هیچ کاری را بدون مطالعه، تفکر و عاقبت سنجی انجام نمی دهیم از طرفی کاری که با نام خدا آغاز می شود یا واجب است یا مستحب چراکه حرام و مکروه را نمی توان با نام خدا انجام داد.
از این رو، کثرت ذکر خدا دشمن او را دفع و منع می کند زیرا ابلیس با همه سپاه و ستاد داخلی و خارجی خود در صدد وسوسه و نفوذ در حریم دل است که با ذکر مداوم می توان او را رجم کرد و مانع نفوذ او شد اگر هم شیطان در اثر سستی در کسی نفوذ کرد کثرت ذکر وسیله جذب است. (تسنیم، ج 7، ص 555)

/م118