وارث: اين حكم شرعي به تازگي از سوي پژوهشكده حج وزيارت جمع آوري شده است كه در آن جديدترين ديدگاه مراجع تقليد درباره احكام شرعي طواف و نماز طواف در سازه فلزي بيان شده است.
طواف و نماز طواف در سازه فلزي
مسئله۱: طواف و نماز از طبقه اول سازه فلزي در فرض وجود حائلي كه هم‌اكنون از ركن حجرالاسود تا ركن عراقي وجود دارد. (استفتاء ۱۷۲۸۶۹)
متن استفتاء: با احترام به استحضار مي‌رساند مدتي است، طبقه اول سازه فلزي كه در صحن مسجدالحرام با ارتفاع حدود ۳ متري از سطح مسجد ساخته شده، به بهره‌برداري رسيده، اما فعلاً از طواف افراد معذور و ويلچري در آن طبقه ممانعت مي‌شود و به طبقه دوم سازه هدايت مي‌شوند.
نظر به اينكه در بخشي از طبقه اول سازه، حدّ فاصل (بين ركن حجرالاسود و حجر اسماعيل) حائلي با ارتفاع حدود ۲ متر وجود دارد متمني است فتواي حضرتعالي نسبت به سؤالات ذيل مرقوم گردد.
۱ـ آيا طواف بر سطح اين طبقه از سازه با وجود حائل و بر فرض اينكه با كمي فاصله از آن، كعبه مشرفه ديده مي‌شود، صحيح است؟ ۲ـ با توجه به اينكه اين طبقه از سازه حدود ۳ متر از سطح مسجدالحرام بالا‌تر است و كف آن فعلاً سنگ‌فرش نيست آيا خواندن نماز طواف بر آن در سمتي كه پشت مقام ابراهيم واقع شده، كافي است؟
حضرت آيت الله العظمي خامنه‌اي:
جواب ۱: در فرض سؤال، طواف بر روي سطح طبقه اوّل سازه صحيح است.
جواب۲: در صورت امكان نماز در صحن مسجد الحرام، خلف مقام خوانده شود.
حضرت آيت الله العظمي سيستاني:
طواف و نماز خواندن در سازه اوّلي، اشكال ندارد و نسبت به سازه بالا‌تر، چنانچه شخص طواف كننده، اطمينان دارد كه كعبه، بالا‌تر است طواف، اشكال ندارد ولي نماز را بايد در صورت امكان، در طبقه پايين بخواند.
حضرت آيت الله العظمي شبيري زنجاني:
۱ـ جايز نيست مگر در ايام بسيار شلوغ كه طواف در محدوده (بين بيت و مقام) در شب و روز براي نوع مكلفين با مشقت شديد مواجه است (مانند بعضي از ايام حج)
۲ـ نماز طواف بر روي سازه صحيح نيست حتي اگر سجده بر مايصح عليه السجود باشد.
حضرت آيت الله العظمي موسوي اردبيلي:
۱ـ صحيح است.
۲ـ سجده بايد بر «مايصّح السجود عليه» باشد، بر فرض وجود «مايصح السجود عليه»
نماز طواف در قسمتي كه پشت مقام است، در همان طبقه بلامانع است، هر چند بهتر است چنانچه موجب فوت موالات نشود نماز در طبقه هم‌كف خلف مقام خوانده شود.
حضرت آيت الله العظمي صافي گلپايگاني: ۱ـ در فرض سؤال صدق طواف از طبقه اول با وجود حائل مشكل است و لذا معذورين كه مجاز از طواف در طبقه اول هستند احتياط به جمع بين طواف و نايب گرفتن را ترك نكنند. ۲ـ نماز را در خلف مقام در طبقه هم‌كف بخواند. والله العالم
حضرت آيت الله العظمي مكارم شيرازي: ۱ـ مانعي ندارد. ۲ـ در صورت ضرورت كافي است.
حضرت آيت الله العظمي سبحاني:
جواب۱ـ حائل مذكور مشكلي براي طواف ايجاد نمي‌كند لكن از آنجايي كه سازة مذكور خارج از محدودة طواف بين مقام و كعبه است در صورتي مي‌توان در آن طواف كرد كه طواف در محدودة بين مقام و كعبه انجام بگيرد و الاّ مُجزي نيست.
اما طبقة دوم سازه (فوقاني) كه بالا‌تر و يا مساوي با پشت بام كعبه است هرگاه معذورين در آن طواف نمودند بايد جهت طواف در كف سطح مسجدالحرام نيز استنابه كنند و علاوه بر نائب، خود نيز نماز طواف را در پايين و اگر مشقت دارد در بالا جوري كه پشت مقام قرار گيرند بخوانند.
جواب۲ـ افرادي كه جواز طواف در سازة مذكور را دارند چنانچه مي‌توانند سجده خود را بر مايصح السجود عليه در همان طبقة اوّل سازه پشت مقام بجا آورند مانعي ندارد والا بايد نماز را در پايين بخوانند و فاصلة زماني بين طواف در سازه و نماز طواف در سطح مسجد اگر همراه با مبادرت عرفيه باشد اشكالي ايجاد نمي‌كند.
مسئله۲: طواف از طبقه دوّم مسجدالحرام و طبقه دوم سازه جديد (س۱۴۱۵مناسك محشي)
تذكر: با توجه به نامه سازمان جغرافيا (۱۷۴۴۷۵) طبقه دوم مسجد و طبقه دوم سازه فلزي از ديوار كعبه حدود نيم متر بالا‌تر است و طواف در حال اختيار بر روي آن صحيح نيست؛ مگر بنابر نظر آيت‌الله جوادي و اردبيلي؛ بنابراين در صورت عدم تمكن از طواف از سطح مسجدالحرام اقوال ذيل مطرح مي‌شود:
۱. اشكال ندارد؛ آيت‌الله بهجت و آيت‌الله مكارم. ۲. اگر نتواند در مطاف طواف كند بايد نايب بگيرد كه در پائين از طرف او طواف كند؛ آيات عظام زنجاني، سيستاني، صافي و نوري. ۳. بايد نايب بگيرد تا در مطاف براي او طواف كنند و بنابر احتياط واجب خودش از طبقه فوقاني طواف كند اگر حرجي نباشد؛ آيت‌الله وحيد. ۴. بنابر احتياط واجب هم نايب بگيرد كه از پايين طواف كند و هم خودش از طبقه فوقاني طواف كند؛ آيات عظام فاضل، تبريزي و خامنه‌اي (البته در مورد نظر رهبري احتياط در فتوا است و قابل رجوع به غير نيست).
