اعلام خلافت علی(ع) خطرآفرین بود نه اظهار دوستی نبی(ص)!

اصل تردید و إن قلت در حدیث غدیر از چه جریانی ناشی می شود و آیا اهل سنت بر اتقان و وثوق این حدیث صحه می گذارند یا خیر؟

جریان غدیر جریانی است که تمام علمای اهل سنت و تشیع اعتراف دارند که این موضوع تحقق پیدا کرده و کمتر کسی پیدا شده در صدور این حدیث از جانب پیامبر (ص) تردید کند. شاید تنها کسی که این ادعا را کرده ابن تیمیه است یکی از افرادی که وهابیت از ایده های او پیروی می کنند. حال آنکه برخی از علمای اهل سنت مانند ذهبی می گوید من کتابی در باب این حدیث نوشته ام و علامه امینی (ره) در کتاب الغدیر خود 110 سند عمدتا از اهل سنت نقل کرده و شصت کتاب معرفی و از 110 صحابی و 80 تابعی این حدیث را نقل کرده و این جای تردید نمی گذارد، در عین حال می بینیم با مکابره و زورگویی این حرف را ابن تیمیه بیان کرده و وهابیت هم دنباله رو او در این زمینه هستند.

جریان حدیث غدیر و واقعه غدیر نصب امیرمومنان (ع) به امامت و خلافت نبود؛ بلکه اعلام این نصب بود و گرنه از یوم الانذار از وقتی که پیامبر (ص) مامور شدند که رسالت خود را ابلاغ کنند از همان زمان اعلام کردند هر کس اولین نفر باشد که به من ایمان آورد، وصی و خلیفه من است و علی (ع) آوردند، در واقع اعلام خلافت امیرالمومنین علی (ع) از همان اول بعثت پیامبر (ص) است اما جریان غدیر اعلام عمومی است برای همگان که بعدها انکار نشود و کسی نتواند در آن تردید کند. اما وهابیت به دلیل آنکه در اصل حدیث غدیر نمی توانستند تردید کنند در دلالت آن شبهه ایجاد کردند و گفتند مولا به معنای دوست هم هست لذا پیامبر (ص) فرمودند: هر کس دوست من است، علی (ع) هم دوست او است.

از آنجا که قرآن، منبع مشترک و قطعی و جزمی برای تمامی مسلمانان است، آیا می توان ادله ای بر صحت ماجرای غدیر و دلالت نکردن کلمه مولی بر معنای دوست از این منبع مشترک اقامه کرد؟

بله، قطعا؛ ببینید در ماجرای غدیر خم تنها این جمله (من کنت مولاه فهذا علی مولاه) صادر نشده بلکه قبل و بعد آن نیز مطالبی پیامبر (ص) فرمودند که مقصود ایشان را به وضوح نشان می دهد.

اما باز گردیم به ادله قرآنی؛ برای اعلام ولایت علی(ع) خدا به رسول (ص) ابلاغ کرده:" يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنزِلَ إِلَيْكَ مِن رَّبِّكَ وَإِن لَّمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ وَاللّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ إِنَّ اللّهَ لاَ يَهْدِي الْقَوْمَ الْكَافِرِينَ؛ ای پيامبر! آنچه را از پروردگارت بر تو نازل شده است به مردم برسان، اگر چنين نکنی امر رسالت او را ادا نکرده ای خدا تو را از مردم حفظ می کند، که خدا مردم کافر را هدايت نمی کند" (مائده، آیه 67)

در این آیه شریفه قرائن زیادی است که قضیه، دوستی به تنهایی نبود.

این قرائن را ذکر بفرمایید.

نخست آن که اگر پیامبر (ص) این امر را نمی رسانند یعنی رسالت الهی را نرسانده اند این یعنی این ابلاغ برابر است با کل رسالت پیامبر اسلام (ص)‌ پس نمی تواند مساله فقط دوستی حضرت علی (ع) باشد.

قرینه دومی که در این آیه است، ضمن خود آیه قرار دارد: "و الله یعصمک الناس"؛ خدا تو را از مردم نگاه می دارد.

آنچه که برخی از مسلمانان نسبت به آن حساس بودند مساله جانشینی و خلافت پیامبر (ص) بود که ممکن بود به واسطه آن به ایشان آسیب برسد به دلیل آن که امید داشتند بعد از ایشان آنها به مقام و خلافت برسند اما تبلیغ دوستی حضرت علی (ع) برای ایشان خطری نداشت که خدا بفرماید: "والله یعصمک من الناس" به عبارت دیگر آیا اعلام کردن دوستی حضرت علی (ع) می توانست برای جان پیامبر (ص) خطرآفرین باشد که خداوند آیه نازل کند خدا تو را از مردم نگاه می دارد!

شما گفتید که علامه امینی در کتاب خود به 110 سند از منابع اهل سنت در صحت وقوع ماجرای غدیر و اعلام خلافت و امامت امیرالمومنین علی (ع) از جانب رسول خدا (ص) اشاره کرده است؛ به نمونه ای از این روایات در منابع اهل تسنن اشاره بفرمایید.

اولا در این که این آیه مربوط به امیرالمومنین علی (ع) است برخی از علمای اهل سنت تصریح کرده اند؛ مثلا سیوطی در کتابی به نام تفسیر دُرّ المنصور در ذیل این آیه شریفه، آیه را همراه با یک جمله تفسیری ذکر می کند می گوید: یا ایها الرسول بلغ ما انزل الیک من ربک بإنّ علیاً ولی المومنین...

لذا اهل سنت در منابع متعددی تعابیری را به کار برده اند که این آیه مربوط به علی (ع) و ولایت اوست. مثلا در کتب اهل سنت تعبیر إنّ الله مولای و انا ولی المومنین؛ خدا مولای من است و من ولی مومنین هستم، از پیامبر (ص) نقل شده حال باید دید ولایت خدا بر پیامبر (ص) چگونه بوده آیا به معنای دوستی است یا صاحب اختیاری؟! از سوی دیگر ولایت امیرالمومنین علی (ع) نسبت به مومنین چگونه است «النبی اولی باالمومنین من انفسهم»؛ پیامبر (ص) به مومنین از خودشان اولی و صاحب اختیارتر و نزدیک تر است. به دنبال این جمله وارد شده: «من کنت ولیه فعلیٌّ ولیه». باز تعابیر دیگر مشابه این هست من کنت مولاه فهذا ولیه...

بنابراین، تعابیر مختلفی از پیامبر (ص) نقل شده که تمام اینها نشان دهنده آن است که مقصود ایشان از ابلاغ ولایت، دوستی نبوده بلکه به همین معنایی که ما در نظر داریم که اولویت به تصرف در امور باشد، بوده است.

تماما این عبارات، عباراتی است که در منابع اهل سنت وجود دارد. به دنبال تعابیر ذکر شده، این تعبیر از پیامبر (ص) در منابع اهل سنت نیز نقل شده و انا مولی المومنین اولی بانفسهم فمن کنت مولاه فهذا مولاه که در اینجا دقیقا حضرت (ع) به آنچه که در آیه شریفه است و نشان دهنده ولایت به معنای صاحب اختیاری است آمده.

در برخی از این نقل ها از اهل سنت نقل شده پیامبر (ص) فرمودند: "إنّ الله و رسوله اولی بکم من انفسکم و ان الله و رسوله مولاکم" (یعنی همان که اولی بکم من انفسکم است، مولا هم هست و اگر کسی بگوید اینجا مراد از مولی، دوست است باید چشم و گوش را بسته باشد و چیزی که واضح و روشن است، انکار کند تا بگوید در اینجا مولی و ولی به معنای دوست است) وقتی نگاه می کنیم در حدیث غدیر که اهل سنت هم آن را نقل کرده اند، پیامبر(ص) در این حدیث با صراحت گفته اند آنچه را من منظورم است، مساله خلافت و جانشینی است.

ما احادیثی به نام "مُناشده" داریم (به معنای احادیثی که علی(ع) افراد را قسم می دهد). در یکی از این احادیث در کتاب فرائد السمطین، جوینی، جلد یک، صفحه 312، نقل شده حضرت علی (ع) در زمان خلافت عثمان در مسجد النبی (ص) بودند در مدینه و در آن مجلس دویست نفر از صحابه حضور داشتند. ایشان فضائل خود را که پیامبر (ص) بیان فرمودند، بازگو می کردند و به افراد می گفتند شما را قسم می دهم به خدا که آیا شنیده اید این مطلب را از پیامبر اکرم (ص) و آنها نیز علی (ع) را تصدیق می کردند.

از آن جمله این است که امیر مومنان (ع) فرمودند: شما را به خدا قسم می دهم آیا می دانید هنگامی که آیه «يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا أَطيعُوا اللَّهَ وَ أَطيعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِي الْأَمْرِ مِنْکُمْ ...» (آیه 59 سوره نساء) و هنگامی که این آیه نازل شد  «إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِينَ ءَامَنُواْ الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلَوةَ وَ يُؤْتُونَ الزَّكَوةَ» (مائده آیه 55) و هنگامی که آیه «أَمْ حَسِبْتُمْ أَنْ تُتْرَکُوا وَ لَمَّا يَعْلَمِ اللَّهُ الَّذينَ جاهَدُوا مِنْکُمْ وَ لَمْ يَتَّخِذُوا مِنْ دُونِ اللَّهِ وَ لا رَسُولِهِ وَ لاَ الْمُؤْمِنينَ وَليجَةً وَ اللَّهُ خَبيرٌ بِما تَعْمَلُونَ»(توبه آیه 16) نازل شد، مردم گفتند: یا رسول الله این آیات مخصوص برخی از مومنان است یا همه؟

خدا امر کرد نبی خود را به اینکه به آنها بیاموزد اولی الامرشان کیست و تفسیر کند برای آنها که چه کسی ولایت دارد بر آنها همان طور که تفسیر و بیان کرده است نماز و زکات و حج را پس من را نصب کرد برای مردم در غدیر خم. و خطبه خواند پیامبر (ص) و فرمود: ایها الناس خدا من را به پیامی پیام داده است که سینه ام نسبت به آن پیام تنگی می کرد و تصور می کردم مردم مرا تکذیب کنند و خدا مرا امر به رساندن این پیام کرد. آنگاه پیامبر اکرم (ص) مردم را جمع کردند و اینچنین خطبه خواندند: شما می دانید که خدا مولای من است و من مولای مومنین و اولی هستم به آنها از خودشان؟ گفتند: بلی یا رسول الله! فرمودند: به پا خیز ای علی! پس به پا خاستم. پس فرمودند: من کنت مولاه فعلیٌ هذا مولاه. پس سلمان بلند شد و ایستاد و گفت: یا رسول الله! این ولایتی که گفتید چگونه ولایتی است؟ فرمودند: ولایتی همچون ولایت خودم هر کس من واپیشترم به او (اختیاردارترم) به خودش پس علی (ع) اختیاردارتر است به او از خودش. پس این آیه «الیوم اکملت لکم دینکم ...» نازل شد پس پیامبر (ص) تکبیر گفتند و فرمودند: الله اکبر که تمام شدن نبوت من و دین خدا به ولایت علی (ع) بعد از من تحقق یافت. در این روایت دارد پس خلیفه اول و دوم به پا خاستند و گفتند: یا رسول الله! این آیات مخصوص علی (ع) است؟ حضرت (ع) فرمودند: بلی درباره او و اوصیای او تا روز قیامت (در غدیر خم تنها پیامبر(ص)، علی(ع) را به خلافت نصب نکرده بلکه همه ائمه تا ولیعصر(عج) را پیامبر (ص) به خلافت و امامت نصب کرده است) این دو گفتند: برای ما بیان کن. فرمودند: علی برادر من، وزیر من، وارث من، وصی و جانشین من در امت است و صاحب اختیار هر مومنی بعد از من. پس فرزندم حسن پس از او، حسین بعد از آن و نه نفر از فرزندان فرزندم حسین یکی بعد از دیگری قرآن با آنهاست و آنها با قرآنند از قرآن جدا نمی شوند و قرآن از آنها جدا نمی شود تا در حوض بر من وارد شوند.

در این هنگام جمعیتی که در خدمت علی (ع) بودند گفتند ما خدا را شاهد می گیریم این صحبت ها را از پیامبر (ص) شنیدیم...(فرائد السمطین، جوینی، جلد یک، صفحه 312)

بنابراین، این حدیث و امثال آن هم که زیاد است زمینه ای نمی گذارد برای اینکه وهابیت ولایت را به معنای دوستی قلمداد کند و این نشان می دهد که این بهانه تراشی ها تنها از روی عناد و دشمنی است.