چقدر از آنچه امام کاظم(ع) خواسته اند دوریم؟

حضرت موسی بن جعفر علیه السلام در روایتی زیبا به تقسیم بندی اوقات زندگی به چهار بخش می پردازند. امام در یک دستور جامع و کاربردی برای برنامه ریزی در زندگی چنین می فرماید:
«اجْتَهِدُوا فِی أَنْ یَكُونَ زَمَانُكُمْ أَرْبَعَ سَاعَات»؛‏ سعی کنید در زندگی، زمان خود را به چهار بخش تقسیم کنید:
۱- سَاعَةً لِمُنَاجَاةِ اللَّهِ:
 بخشی را به راز و نیاز با خداوند متعال اختصاص دهید.
 ۲- وَ سَاعَةً لِأَمْرِ الْمَعَاشِ :
 بخشی را هم به تلاش برای کسب روزی حلال اختصاص دهید.
 ۳- وَ سَاعَةً لِمُعَاشَرَةِ الْإِخْوَانِ وَ الثِّقَاتِ الَّذِینَ یُعَرِّفُونَكُمْ عُیُوبَكُمْ وَ یُخْلِصُونَ لَكُمْ فِی الْبَاطِنِ:
زمانی هم به معاشرت با برادران و اشخاص مورد اعتمادی بپردازید كه شما را از عیب‏هایتان آگاه می کنند و از صمیم قلب با شما یک رو هستند.
۴- وَ سَاعَةً تَخْلُونَ فِیهَا لِلَذَّاتِكُمْ فِی غَیْرِ مُحَرَّمٍ وَ بِهَذِهِ السَّاعَةِ تَقْدِرُونَ عَلَى الثَّلَاثِ سَاعَات‏:
زمانی را هم برای لذتهای حلال قرار دهید که به کمک این بخش است که شما توان گذراندن آن سه بخش را خواهید داشت. (تحف العقول، ص ۴۰۹.)
 

سه نکته کوتاه:

* اسلام دین کامل و جامعی است که به همه وجوه زندگی بشر توجه ویژه دارد. بر خلاف مکتبهای به ظاهر عرفانی که دنیا را پست و منفور دانسته و به پرهیز از آن فرامی خوانند مکتب اسلام دنیا را بد نشمرده و به بهره مندی از حلال آن توصیه نیز می کند. همانگونه که اگر جهاد نباشد جامعه اسلامی در خطر نابودی است؛ اگر کسب روزی حلال نباشد بساط یک زندگی پاک دینی در آستانه برچیدگی است. نیز همانگونه که سخت ترین و پرخطرترین کار، جنگ و نبرد تن به تن در جهاد است به همان میزان، کسب روزی حلال، سخت است و دشوار است.

** امام کاظم علیه السلام در روایتی کوتاه ولی بسیار کاربردی و راهگشا در این رابطه می فرمایند:
«روش پاسخ به خواسته های درونی اینگونه است که آن را از دنیای حلال بهره مند سازید البته به مقداری که به شأن شما آسیب نزند و اسراف هم نشود و از همین بهره مند سازی حلال برای انجام امور دینی کمک بگیرید ؛ چرا که روایت شده کسی که دنیا را برای دین و یا دین را برای دنیا ترک کند در مسیر اسلام نیست.» (تحف العقول، ص ۴۱۰)

*** البته یک نکته را نباید از نظر دور داشت. حضرت نفرموده اند اوقات خود را به چهار بخش مساوی تقسیم نمایید و قطعاً این کار معقول هم نیست. لکن ما هم گاهی تقسیم بندی مان را به شکل غلطی انجام می دهیم. مثلاً بسیاری از ما در طول روز تنها چند دقیقه به مناجات با پروردگار اختصاص می دهیم که آنهم بدون توجه است! درست است که نفرموده اند ۶ ساعت کار و ۶ ساعت عبادت ولی این طور هم صحیح نیست که ۱۲ ساعت به کار، چند ساعت به سه بخش دیگر و تنها چند دقیقه به عبادت با خدا بپردازیم! لااقل روزانه یک دعا و نیایش، چند دقیقه قرآن و تفکر بعد از نماز برای خودمان در نظر بگیریم.