مسجد قبا؛ مهمترین مرکز حضور توده‌های انقلابی

از جمله این سنگرهای مهم و کلیدی مسجد قبا بود که امامت آن‌ را آیت‌الله محمد مفتح(ره) بر عهده داشت. وی که از یاران و شاگردان حضرت امام‌خمینی(ره) بود، مسجد قبا را به مهمترین مرکز حضور گسترده توده‌های انقلابی مبدل ساخت که در مناسبت های دینی هزاران نفر از مردم تهران را گردهم می‌آورد و ضمن انجام فریضه‌های دینی، پیام امام(ره) و انقلاب اسلامی را در میان مردم منتشر می‌ساخت.

رمضان‌المبارک سال 1357 که در شهریور آن سال واقع شده بود، برای مردم ایران به‌راستی مبارک و سرنوشت‌ساز شد؛ چرا که دکتر مفتح(ره) توانست با برنامه‌ریزی و اتخاذ روش های حساب‌شده مردم را برای یک حضور گسترده میلیونی در خیابان های تهران آماده سازد و اولین راهپیمایی گسترده و علنی مردم بر علیه رژیم شاه را در عید‌فطر آن سال محقق سازد.

سیل رو‌به‌فزونی جمعیت از زمین های قیطریه که محل برگزاری نماز عید‌سعید‌فطر بود راه افتاد و در امتداد خیابان شریعتی به توده گسترده‌ای از مردم معترض به حاکمیت شاه تبدیل گشت. رژیم که پس از واقعه پانزدهم خرداد، دیگر حافظه خود را از قیام های گسترده مردمی پاک کرده بود، ناگهان غافلگیر شد و نتوانست از راهپیمایی بزرگ عید‌سعید‌فطر در سال 1357 جلوگیری کند.

آن راهپیمایی آرام و توده‌ای، راه را برای راهپیمایی های بعدی آماده کرد که اولی در شانزدهم شهریور مسیر 20 کیلومتری تجریش تا راه‌آهن را پیمود و بعد از آن هم واقعه هفدهم شهریور مردم و رژیم را در رویارویی کامل قرارداد و برای اولین‌بار پس از واقعه پانزدهم خرداد بود که ردپای حکومت نظامی در ایران پیدا شد.

در حالی که حوادث و رویدادها یکی پس از دیگری ایران را به انقلاب نزدیک‌تر می‌کرد، نقش مسجد قبا و امام جماعت آن در تعمیق حرکت اسلامی در میان توده‌های مردم مومن قابل بررسی و دقت است. آیت‌الله مفتح به تأسی از تجربه موفق رمضان 1356، برنامه‌های تازه‌تری برای رمضان سال 1357 (مرداد و شهریور) تدارک دید.

وی در برنامه‌های سخنرانی مسجد سعی می‌کرد از شخصیت‌ها باتوجه به مکان و شرایط زمان استفاده کند.دکتر مفتح با آنکه خود ممنوع‌المنبر بود، بحث پیرامون مسایل مهم نهضت چون «حکومت اسلامی» را خود برعهده می‌گرفت. ساعت 21 روز 18/5/1357 (چهارم رمضان) وی در حضور هشت الی 10‌هزار نفر که اکثرا جوان و دانشجو بودند در مسجد قبا «پس از برگزاری نماز جماعت به منبر رفت و درباره حکومت اسلامی صحبت کرد.»

مسجد قبا و رمضان سال 1357
مسجد قبا در رمضان 1357 کانون پرجوش‌وخروش انقلاب بود و مهمترین سنگر مبارزاتی مردم علیه رژیم طاغوت به‌شمار می‌رفت. هرچند در تحقیق مستقلی باید ابعاد مختلف و تاثیر فعالیت های مسجد قبا در اوجگیری و پیروزی انقلاب اسلامی بررسی و به رشته تحریر درآید، ولی از آنجا که فعالیت های مسجد قبا با ابتکار و مدیریت و هدایت شهید آیت‌الله دکتر محمد مفتح انجام می‌شد، این فعالیت ها در ‌اصل به عنوان صفحه‌ای از کارنامه درخشان تلاش‌های وی به حساب می‌آید.
در ماه مبارک رمضان 1357 که جمعیت علاوه بر شبستان مسجد در همه خیابان ها و کوچه‌های اطراف مسجد قبا (که توسط بلندگو تحت پوشش برنامه‌های مسجد قرار می‌گرفت) برای شرکت در مراسم مسجد شرکت می‌کردند، علاوه بر انجام فرائض و امور عقیدتی و اسلامی، در خلال مسائل بیشتر بر طرح موارد مربوط به مبارزات اسلامی مردم به رهبری حضرت امام خمینی‌(ره) تکیه می‌شد. علاوه بر این سخنرانی ها، حضور چندصدهزار نفر از مردم مسلمان و مبارز و انقلابی در این مسجد، آنجا را به بزرگترین پایگاه اطلاع‌رسانی انقلاب تبدیل کرده بود.

اولین اخبار از مواضع و اعلامیه‌های حضرت امام خمینی، جامعه روحانیت مبارز، دانشگاه‌ها، حوزه‌ها، بازار و. . . در این مسجد به اطلاع مردم می‌‌رسید.مسجد قبا و شهید مفتح در آن دوره عملا رهبری فعالیت ها و تحریک های مردمی را در سطح بسیار وسیعی از پایتخت به عهده داشتند.

مسجد قبا و عید فطر سال 1357
با برنامه‌های منسجم آیت‌الله مفتح در دوره فعالیت در مسجد قبا، عید‌فطر سال 1357 نیز به یک روز تاریخی در تاریخ انقلاب اسلامی تبدیل شد. از آنجا که وی توانسته بود در طول ماه رمضان در مسجد قبا به‌خوبی توده‌های مردم را در مقیاسی بسیار وسیع در راستای اهداف مدنظر هدایت کند، نماز عید‌فطر و راهپیمایی بعد از آن، حرکت نهضت علیه رژیم پهلوی را وارد مرحله‌ای تازه کرد.

تاریخچه مسجد قبا
زمین مسجد قُبا در سال 1335 توسط محمود حسینیان تهرانی به مساحتی حدود 240 مترمربع وقف مسجد شد، اما با چند سال وقفه‌ در سال 1350 افتتاح شد. در سال 1350 اهالی محل به همت شهید تقی طرخانی‌، 400 مترمربع از زمین‌های اطراف را به مسجد اضافه کردند. در سال 1353 نیز مسجد قُبا به امامت آیت‌الله شهید مفتح به طور رسمی گشایش یافت‌.

مسجد قُبا از همان ابتدا به دلیل حضور آیت‌الله مفتح از پایگاه‌های مهم مبارزه علیه رژیم پهلوی بوده است‌. با پایان یافتن جنگ در سال 1368، چهار هزار و 500 مترمربع دیگر به مساحت مسجد اضافه می‌شود. هم اکنون مسجد در سه طبقه دایر است‌. طبقه همکف شبستان مسجد به مساحت 600 مترمربع و نیم طبقه بالا نیز مخصوص خواهران است‌.

مسجد به همت مهندس عبدالمجید نقره کار طراحی و ساخته شده است که مدتی هم رییس دانشگاه علم و صنعت بوده است‌. از جمله فعالیت‌های مهم مسجد می‌توان تأسیس صندوق قرض‌الحسنه در سال 1354، که هم اکنون نیز فعال است ‌و نیز ستاد جهیزیه که از سال 1368 برای کمک به نیازمندان برای خرید جهیزیه فعال است.‌

حوزه علمیه خواهران در سال 1380 در این مسجد تأسیس شده و دروس حوزوی در آن تدریس می‌شود و در حال حاضر 220 طلبه خواهر در آن مشغول به تحصیل هستند. کتابخانه‌ که در سال 1353 تأسیس شده و دارای 18 هزار جلد کتاب مذهبی‌، تاریخی و ادبی و ... است.

مسجد قبا در خیابان شریعتی تهران و در نزدیکی حسینیه ارشاد قرار دارد. این مسجد در سال های دهه 50 توسط محمد مفتح بنیانگذاری شده است.

نکته قابل توجه اینجاست که پس از راه اندازی کتابخانه در زمین جنبی مسجد قبا علاوه بر کلاس های علمی، دینی، فرهنگی، دروس تقویتی نیز در اختیار نسل جوان جامعه قرار گرفت و این مکان فضای کامل برای بهره وری جوانان محل شد.هیئت امنای مسجد برای رفع مشکلات اقتصادی مردم به تأسیس صندوق قرض الحسنه پرداختند و این صندوق بعد اقتصادی نسل جوان و جامعه را پاسخ گفت.

این مسجد در پیروزی انقلاب اسلامی نیز نقش قابل توجهی داشته است تا جایی که مسجد با حساسیت رژیم پهلوی رو به رو شد و دکتر مفتح با حرکت های انقلابی خود در مسجد قبا توانست گام های اساسی در آگاه سازی نسل جوان بر دارد.

حکومت پهلوی با خشونت تمام و با خلق فاجعه هفدهم شهریور و نیز دستگیری تعداد زیادی از شخصیت های مبارز، بر آن بود که جلوی حرکت اسلامی را بگیرد اما دیگر این اقدامات تاثیری نداشت. بعد از دوماه که حکومت نظامی در اثر اوجگیری انقلاب ناچار شد در زندان‌ها را بگشاید، دکتر مفتح نیز از زندان کمیته مشترک ضدخرابکاری آزاد شد.

وی بلافاصله پس از آزادی از زندان در تاریخ 11/8/1357، در یک تماس تلفنی با مطبوعات پیامی برای مردم فرستاد. وی ضمن ستایش از همبستگی گروه های مختلف مردم گفت: «این هماهنگی بین روحانیت و مردم نویدبخش است و امیدوارم این همبستگی تحت رهبری آیت‌الله العظمی امام خمینی ادامه یابد. دکتر مفتح همچنین گفت که پس از تماس با علمای آزاده و بررسی وضع فعلی، مبارزه را با پیگیری بیشتری ادامه می دهد.

ماشاالله رحیمی، مدیر دفتر مسجد قبا و بنیانگذار این مسجد نیز در تشریح نقش این مسجد در پیروزی انقلاب اسلامی ایران به خبر نگار شبستان اظهار کرد: مسجد قبا یکی از مساجد مهم و محوری زمان انقلاب به شمار می رود و دلیل آن هم برنامه ریزی و حضور روحانیت فعال و انقلابی و مدیریت منسجم در برنامه های مسجد بود.

بنیانگذار مسجد قبا با اشاره به حوادث تاریخی این مسجد در دوران انقلاب گفت: شهید مفتح و هیئت امنای مسجد قبا دربرپایی نماز عید فطر در سال 57 و مقدمات شکل گیری اولین راهپیمایی علیه رژیم پهلوی در تهران نقش ارزنده ای داشتند.

وی گفت: مسئولان مسجد قبا توانستند با مدیریت و تصمیم گیری مناسب خود در زمانی کوتاه بهترین بهره برداری را از اقامه نماز عید فطر برنامه ریزی کنند و به مرحله انجام برسانند.