خطبه‌ فدکیه و جفایی‌ که به حضرت زهرا(س) کرده‌ایم

وارث: حجت‌الاسلام والمسلمین محمدعلی مهدوی راد عضو هیأت علمی دانشگاه تهران با اشاره به خطبه «فدکیه» حضرت زهرا(س) به فارس اظهار داشت: آنچه که به خطبه حضرت زهرا (س) معروف است و ما از آن به خطبه فدکیه یاد می‌کنیم دوتاست؛ یکی خطبه مسجد و دیگری آن است که حضرت در جمع همسران و خانواده‌های انصار بیان کرده‌اند. البته خطبه مسجد، طولانی‌تر و مهم‌تر است.

وی ابراز داشت: یکی از مهمترین ظلم‌ها به این خطبه آن است که ما آن را خطبه فدکیه بنامیم؛ گویی تمام هم و غم حضرت زهرا (س) فدک بوده و ایشان آمده‌اند با این خطبه در مسجد آن هم در حال بیماری، فقط درباره فدک و بعضی مسائل مربوط به آن سخن گفته است در حالی که اصلاً‌ اینگونه نیست.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: آنچه که آن روز اتفاق افتاد، بسیار خطرناک بود و برای آینده امت اسلامی، جهت‌آفرینی‌های ناهنجار داشت موجب دگرسانی در حوزه رهبری و هدایت جامعه شد.

 

* نخستین مرتبه‌ای که سخن اهل بیت(ع) به قرآن عرضه شد

وی ادامه داد: جامعه آن روز بیش از 23 سال نبود که با ارزش‌ها و معیارها آشنا شده بود و حتی به ربع قرن هم نمی‌رسید، شرایط اجتماعی و نگاه جامعه‌شناسی و تأمل‌های روانشناسی- اجتماعی می‌تواند ما بگوید چرا چنین اتفاقی افتاد و بعد از 23 سال تلاش کرد و پیشوایی را در جهت خاصی رقم زند.

مهدوی‌راد گفت: اما حضرت زهرا آمدند مسجد بگویند چه بودید، چه شدید، اکنون در چه وضعیتی گرفتار هستید و اگر این روند ادامه پیدا کند جامعه را به کجا خواهد کشاند. در واقع اگر بخواهیم یک اسم درستی برای این خطبه حضرت بگذاریم باید گفت «بازشناسی و بازگویی جایگاه و میراث بعثت، رسالت، نقش امام و امامت در گسترش فرهنگ بعثت و رسالت و جلوگیری از تحریف.»

 

وی عنوان کرد: باید توجه داشته باشیم که روند خطبه به گونه‌ای است که اگر در اوج خطبه، خلیفه به مسأله فدک نمی‌پرداخت و در وسط خطبه، آن ماجرا را مطرح نمی‌کرد شاید ابداً حضرت به بیان این مسأله نمی‌پرداخت لذا وقتی مسأله فدک برای اینکه روند خطبه را بشکند، عنوان شد، فاطمه زهرا (س) هم وارد شد و آن روایتی که ما انبیاء ارث نمی‌بریم را به قرآن عرضه کردند.

 

عضو هیأت علمی دانشگاه تهران خاطرنشان کرد: این اولین باری است که در تاریخ اسلام، حدیث منسوب به قرآن عرضه می‌شود تا درستی و یا نادرستی آن آشکار شود و حضرت زهرا (س) با عرضه کردن آنچه که خلیفه اول از پیامبر به قرآن نقل کرد، فرمودند این سخن پایه و اساسی ندارد سپس دوباره به ادامه بحث خویش پرداختند.

 

وی با تأکید بر اهمیت این خطبه حضرت زهرا(س)، اظهار داشت: متأسفانه هنوز که هنوز است شرح‌ها و تفسیرها و تحلیل‌های این خطبه به فارسی که قابل اعتماد باشد به اندازه انگشتان یک دست هم نمی‌رسد، حضرت می‌فرماید: هان ای انصار! چرا به این روز افتاده‌اید یعنی شما همان کسانی بودید که با برق شمشیرتان کمر شرک می‌شکست و چهره شرک دگرگون می‌شد اما اکنون به این سکوت مرگبار مبتلا شده‌اید چه اتفاق افتاده است؟!

*حضرت رسول(ص) علاوه بر فدک، 7 باغ دیگر را هم به حضرت زهرا(س) بخشید

 

مهدوی‌راد گفت: حضرت زهرا(س) در ادامه سخن خود به انصار فرمودند: اوضاع کنونی شما به دلیل آن است که شما قاطعیت،‌ تیزی و همت والایتان را از دست داده‌اید و میان شما تفرقه ایجاد شده است و مشکلاتی برایتان به وجود آمده است، سپس حضرت به جایگاه حضرت علی (ع) می‌پردازند جایگاهی که ایشان در جامعه اسلامی دارند، نقش آفرینی‌هایی که در مشکلات داشته‌اند و فاطمه زهرا (س) صریحاً می‌فرمایند: هر وقت شاخ شرک، خودش را نشان می‌داد و فتنه‌های شرک دهان باز می‌کرد پیامبر (ص) برادرش علی‌بن‌ابی‌طالب(ع) را بر دهان شرک می‌انداخت و با او شرک را خاموش می‌کرد.

 

این استاد دانشگاه ابراز داشت: آنچه که بین ما بسیار مشهور است این است که فدک یک باغ بزرگی بود، هست اما باغ‌های متعدد دیگری هم وجود داشت، هفت باغ بود که حضرت رسول (ص) آنها را در اختیار حضرت زهرا (س) گذاشته بود. حقاً و انصافاًً مدینه‌ای‌ها به فاطمه زهرا (س) ظلم کرده‌اند حتی انصار که یاران نزدیک پیامبر(ص) و مردمان خوبی بودند و پیامبر (ص) همواره نسبت به آنها سفارش می‌کرد و می‌فرمود بعد از من به انصار ظلم خواهد شد، آنها میان خودشان تفرقه ایجاد کردند، مشکلاتی پدید آمده و بالأخره حضرت تنها ماند.

وی افزود: اما با این وجود حضرت زهرا (س) تمام این باغ‌ها را برای فقرای مدینه وصیت کرد و تولیت آن را به اکبر اولاد خویش، نسل اندر نسل داد یعنی به کسانی که حداقل با سکوتشان در حق حضرت علی (ع) ظلم کردند اما آن بزرگوار باز هم به آنها توجه کرده است.

عضو هیأت علمی دانشگاه تهران با بیان اینکه هنوز یک ریگ کوچکی از طرف کسی به کفش ما نرسیده، زمین و آسمان را به هم می‌دوزیم، گفت: باید سیره اخلاق معصومین(ع) را فرا بگیریم چراکه فعل، قول و رفتار تاییدآمیزشان (تقریر) برای ما حجت است وگرنه این همه آدم‌های بزرگ و قهرمان‌های زیادی وجود دارند که فقط برخی اوقات برای گرفتن پند و عبرتی، چند دقیقه احوال آنها را مطالعه می‌کنیم. اما از آنجا که ائمه اظهار (ع) برای ما حجت هستند مهم آن است که ما از این سیره و نوع برخورد، موضع‌گیری، فریاد زدن، سکوت کردن برای اعمال خودمان حجت پیدا کنیم.

 

/م.س 215