حضور جوانان در اعتکاف، مانوری از معنویت است

وارث: با آغاز ماه رجب، ماه بندگی خدا و فراهم شدن زمینه‌ای برای راز و نیازی خالصانه و عاشقانه با خدای متعال، افراد مختلف اعم از کوچک و بزرگ، مرد و زن، جوان و نوجوان شور و شوق خاصی برای شرکت در مراسم معنوی اعتکاف دارند تا سه روز با خود و خدای خویش خلوت نموده و توشه‌ای برای بهره‌وری بهتر از ماه مبارک رمضان بردارند.

در همین زمینه با حجت‌الاسلام محمدجواد حاج علی‌اکبری رئیس مرکز رسیدگی به امور مساجد گفت‌وگو کردیم.

* احیاء اعتکاف، عطیه بزرگ خداوند به جامعه ما است

اعتکاف از چه جایگاه و اهمیتی برخوردار است؟

اعتکاف، یکی از جامع‌ترین و زیباترین مراسم عبادی است که از سوی پروردگار متعال تعبیه شده، عبادتی است جامع، هم در آن زمان خوب مداخله دارد، هم مکان، باطن و ملکوت مکان مداخله دارد هم در آن استقرار وجود دارد. فرصت تفکر و اندیشه است. فرصت خودیابی و خویشتن‌یابی و خویشتن‌شناسی هست. فرصت دلدادگی‌های مؤمنانه، انس و آشنایی مؤمنان با هم است رمز و رازهای زیادی دارد.

از نظر آیین و آداب، چیزی شبیه حج است. هم دارای فضیلت اقامت در خانه خداست، هم فضیلت «زمانی» دارد، اگرچه واجب نیست اعتکاف‌ها در ایام خاصی باشد اما معمولاً در فرصت‌های بسیار زیبا مانند ماه رجب و ماه مبارک رمضان برگزار می‌شود و از ظرفیت‌های عظیم ملکوتی و معنوی این ماه‌های الهی در آن استفاده می‌شود.

واقعاً و بدون هیچ تعارفی باید عرض کرد که احیاء اعتکاف در فضای منور نظام اسلامی و در ایام پرفروغ نهضت اسلامی ما، یک نشانه بزرگ از الطاف الهی است و یک عطیه بزرگ خداوند تبارک و تعالی درباره جامعه ماست.

* حضور جوانان در اعتکاف، مانوری از معنویت است

چه کسانی بیشترین بهره و حظ معنوی را از اعتکاف می‌برند؟

به نظر من یکی از تغذیه‌کنندگان اصلی معنوی جامعه ما جوانان هستند. یک سازمان‌دهی طبیعی از دل‌های آماده و مؤمن شکل می‌گیرد و یک آرایش و مانوری از معنویت است که در جامعه ما اتفاق می‌افتد و از نشانه‌های سلامت معنوی و عطش، نسل جوان ما است که باید خدای متعال را شاکر باشیم.

شکرش به این است که اعتکاف باید در مسجد برگزار شود، مساجد دائماً به کیفیت توجه کرده و زمینه را فراهم کنند تا معتکفان که نوعاً‌ نسل جوان و حتی نوجوانان، دخترها و پسرهایی هستند که در خانه خدا اقامت می‌کنند و به دامن لطف خدای متعال و آغوش رحمت الهی پناه آورده‌اند، به شایستگی از این فرصت استفاده کنند و حظ معنوی، فکری و سلوکی داشته باشند؛ فرصتی برای تأمل، درنگ، سکوت و تفکر برای آنها فراهم شود.

*فرصتی برای بازآفرینی شخصیتی

اعتکاف چه فرصتی را در اختیار شخص معتکف قرار می‌دهد؟

«اعتکاف» ایستگاهی است در مسیر زندگی شلوغ ما؛ زندگی ما خیلی شلوغ است و هر روز هم شلوغ‌تر می‌شود بالأخره این سرو صداهای دلفریبی که خودِ طبع دنیا دارد، شیاطین انس و جن در آن می‌دمند.

در این آشفتگی و شلوغی، خداوند تبارک و تعالی یک فرصت آرام و خلوتی را با ویژگی‌ها و ظرافت خاص خودش به عنوان یک عبادت در نظر گرفته است مثل یک اقامتگاهی است که شخص مؤمن وقتی در این مسیر شلوغ و پرفراز و نشیب مستقر می‌شود در خُنکای سایه درخت لطف و عنایت پروردگار رحل اقامت می‌کند و در فرصت داده شده در خانه خدا بیتوته کند، رختخواب به مسجد ببرد و این به معنای قرار گرفتن در مسیر دوستی و رفاقت با پروردگار عزیز است تا فارغ از دل مشغولی‌ها عادی و جاری زندگی و پیگیری‌ کارهای معمول روزمره بتواند به خودش بیندیشد؛ به مبدأ، معاد، به آینده و به نیازهای واقعی روحی و معنوی خویش فکر کند و در واقع فرصتی است برای بازآفرینی شخصیتی، فرصتی است برای قرارهای خدایی، فرصت ممتازی است برای تصمیم‌ها و انتخاب‌های بزرگ انسان است همه این‌ها در اعتکاف نهفته است.

* اعتکاف؛ فرصت حضور در جمع مؤمنانه‌ای است که می‌توان از آن نیرو و الهام گرفت

آیا نشستن در مسجد و بریدن از دنیا و افراد اطرافمان، نوعی گوشه‌نشینی را در ذهن تداعی نمی‌کند؟

اعتکاف با اینکه طبعش یک جور گوشه‌نشینی است اما به دلیل اینکه باید در مسجد باشد و در محیط مؤمنان باشد می‌توان گفت از مدل رهبانیت نیست که در برخی از مکاتب درباره آن صحبت می‌شود.

اعتکاف گوشه‌نشینی انزوا‌گزینی نیست بلکه یک فرصت درنگ و به خود آمدن، فرصت تفکر است و فرصت حضور در جمع مؤمنانه‌ای است که می‌توان از آنها نیرو، نور و الهام گرفت؛ یک نوع مهیا شدن برای جهاد است.

در این ایام هم توصیه شده که معتکفین به مصالح اسلام، جامعه اسلامی، نیازهای کلان جامعه اسلامی فکر کنند برای آن دعا کنند و خودشان را برای خدمت‌کردن و پیش بردن کارها مهیا کنند.

برنامه‌های مشترک به اندازه‌ای نباشد که معتکفان از خلوت با خدای خویش باز بمانند

مسئولان و دست‌اندرکاران بحث اعتکاف در برنامه‌ریزی‌هایشان چه نکته‌هایی را باید مدنظر داشته باشند؟

یک برنامه معنوی، بدون افراط و تفریط به اندازه بحث‌های معرفتی در برنامه باشد اما زیاده‌روی نشود و برنامه‌های مشترک به اندازه‌ای نباشد که معتکفان از تفکر و خلوت با خدای خویش باز بمانند.

برنامه‌های جمعی اعم از مناجات‌خوانی، توسل و سخنرانی تا جایی باشد که به اسرار اصلی اعتکاف لطمه‌ای نخورد امیدوارم خداوند متعال اعتکاف امسال را به مراتب بهتر از سال‌های قبل برگزار شود.

* مساجد ما در موضوع اعتکاف خودکفا هستند

مرکز رسیدگی به امور مساجد برای بهره‌مندی معتکفین چه اقدامی را انجام می‌دهد؟

اساساً جریان اعتکاف مربوط به مسجد است و همین مساجد و ائمه جماعات‌، برگزار کننده اعتکاف هستند ما هم که خادم آنها هستیم. همه برنامه‌ها در مسجد است. طبیعی است که هر مسجدی متناسب با ظرفیت خویش، امکانات مادی، معنوی، موقعیت‌ محلی و امثال آنها تدابیری دارد مرکز ما در این خصوص سیاست‌گذاری‌ها، هماهنگی‌ها و پشتیبانی‌هایی را برای عزیزان معتکف دارد.

خوشبختانه مساجد ما در موضوع اعتکاف، هیچگاه نیاز به بیرون ندارند، اکثر آنها خود مکتفی و خودکفا هستند؛ مؤمنین بسیاری در نوبت هستند برای اینکه نذر دارند، نیاز دارند تا به معتکفان خدمت کنند بیشتر باید دست آنها از برنامه و تدابیر درست، پُر باشد این کاری است که مرکز سال‌هاست با مساجد انجام می‌دهد امسال هم مقدمات خوبی فراهم شده است.

هماهنگی‌های پیرامونی، محیطی، دستگاهی را سازمان تبلیغات اسلامی انجام می‌دهد. همچنین از لحاظ هماهنگی‌های بیرونی و دستگاهی هم کارهایی لازم است که عموماً بر عهده سازمان تبلیغات است اما کارهای درون مسجدی، محتوا و مدیریت‌های داخلی طبعاً‌ با مساجد است و ما با آن عزیزان در این موضوع هماهنگ می‌کنیم و در خدمت مساجد هستیم.
/ف.م214