ابتکار سیدرضی، عامل ماندگاری نهج‌البلاغه

وارث: نهج‌البلاغه گزیده‌ای از خطبه‌ها، نامه‌ها و سخنان کوتاه حضرت امیرالمؤمنین علی ابن ابی‌طالب علیه السلام است که مرحوم سید رضی در قرن چهارم هجری قمری آن را جمع آوری کرده است. سرّ ماندگاری نهج البلاغه را در بیان حضرت آیت الله جوادی آملی از نظر می گذرانیم:

سرّ این‌که نهج‌البلاغه ماند و بیشتر شرح آن را علمای اهل سنت به عهده دارند، تا حدی که اگر صد شرح دارد، هشتاد شرحش، کار علمای اهل سنت است، این است که سیدرضی خیلی عاقلانه دست به این کار زد.

به هر حال حق مسلّم وجود مبارک حضرت امیر علیه‌السلام ضایع شد و به همین دلیل، حضرت حرف‌ها و نقدهای تندی دارد. اعتراض‌های تندی دارد، اما مرحوم سیدرضی همه آن‌ها را کنار گذاشته، وگرنه نهج‌البلاغه، نهج‌البلاغه نبود. عامل تفرقه، تشتت، گله و ناامنی می‌شد. سیدرضی فقط گوشه‌ای از این حرف‌ها را در خطبه شقشقیه و مانند آن نقل کرده، وگرنه اگر کسی این نامه سی صفحه‌ای حضرت امیر را بخواند، می‌فهمد با او چه کرده بودند. ایشان در آن نامه، درباره اولی و دومی و سومی گفته. از بدی‌هایی که نسبت به حضرت کردند، گفته. این‌که درِ خانه اهل بیت را بستند گفته. اگر این‌ها در نهج‌البلاغه می‌آمد، دیگر نهج‌البلاغه، نهج¬البلاغه نبود. کتابی می‌شد مثل صحیفه سجادیه که مربوط به شیعه است. این‌که می‌بینید نهج‌البلاغه کتابی جهانی شد، برای این بود که آن گلایه‌ها را برای جای خاص خودش گذاشته. بحث‌های کلامی را برای محققین گذاشته. چیزی که وحدت اسلامی را به هم می‌زند و به آن آسیب می‌رساند، گذاشته برای محققین که می¬دانند چطور بحث کنند که کسی را نرنجانند و دست از عقیده‌شان برندارند و حق را هم ثابت کنند.

خب این ابن‌میثم(رضوان‌الله علیه) همین کار را کرده است. ذره‌ای از ولایت دست نکشیدند. غدیری هستند، نه سقفی، اما محققانه و عالمانه. این بحث‌های علمی برای عالمان خوب است، اما اگر علنی شود و به دست همه مردم بیفتد، مشکل ایجاد می‌کند. این از ابتکارات مرحوم سیدرضی است که توانسته وجود مبارک حضرت امیر کلمات، حضرت امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام را در جامعه اسلامی طوری مطرح کند که هشتاد درصد شرحش را علمای اهل سنت بنویسند.

ابن‌ابی‌الحدید می‌گوید من فکر نمی‌کردم شرح نهج‌البلاغه کمتر از چهارده سال تمام بشود، ولی عنایت الهی بود که من بعد از ده سال موفق شدم. خدا را شکر. ایشان از علمای کم‌نظیر در بخش تاریخ و ادبیات است که می‌گوید خدا را شکر می‌کنم که ده سال تلاش و کوشش شبانه‌روزی من ثمر داده است. علت آن‌که این‌طور آدم‌ها خودشان را وقف نهج‌البلاغه کردند، این است که آن حرف‌های تند و بیانات نورانی حضرت امیر که اثبات حقانیت صددرصد غدیر و بطلان صددرصد سقیفه است، برای محققان کنار گذاشته شده و به دست توده مردم نرسیده است. این از ابتکارات سیدرضی است.

/م.س215