علتِ بر باد رفتن آبرو از نگاه امام رضا (ع )

وارث: بخل از صفات مذموم آدمی است که هم به او و هم به دیگران عواقب سوئی را تحمیل می کند و مانع از رشد و تعالی او می شود. برای همین است که خداوند بخیلان را به عذاب وعده می دهد و در آیه 37 سوره مبارکه نساء می فرماید: «آنان كه بخل مى ورزند و مردم را به بخل فرمان مى دهند و آنچه را كه خداوند از فضل خويش به آنان داده است پوشيده نگه مى دارند. و ما براى كافران عذابى خوار كننده فراهم آورده ايم».

علاوه بر تذکر صریح قرآن نسبت به پدیده مذموم بخل، به تصریح روایات معصومین (علیه‌السلام ) این صفت همه بدی ها را در خود نهفته دارد و سرآغازی است برای ورود انسان به ورطه گناه و بدی ها.

امیرمومنان علی (علیه‌السلام ) در این باره می فرمایند: «بخل، در بردارنده همه بديها است و افسارى است كه [بخيل] به وسيله آن به سوى هر بدى كشانده مى شود.»

همان حضرت (علیه‌السلام ) فرموده اند: «بخل همنشين خود را خوار مى دارد و كناره گير از خود را ارجمند مى سازد.»

علاوه بر این، بخل از عوامل بر باد رفتن آبروی انسان یاد می شود که هر کس آن را کنار بگذارد به شرافت و مرتبه های بالای انسانی دست می یابد. امام رضا (علیه‌السلام ) در حدیثی می فرمایند: «بخل، آبرو را بر باد مى دهد.»

جالب آنکه مرور بر آموزه های روایی نشان می دهد بخل تا جایی نکوهیده و ناپسند است که در مقابل ایمان قرار می گیرد؛ آنچنان که در فقه الرضا (علیه‌السلام ) روایت شده: «از بخل بپرهيزيد كه بخل آفت است و نه در انسان آزاده و نه در مؤمن يافت نمى شود. بخل با ايمان ناسازگار است.»

امیرمومنان علی (علیه‌السلام ) نیز در این باره فرموده اند: «بخيل بيشتر از آنچه نگه مى دارد، آبروى خود را از بين مى برد.»

از دیگر آثار سوء بخل ورزیدن نداشتن دوست و همراه است چراکه انسان ها از آدم بخیل دوری می جویند همچنین، عدم آرامش از دیگر آثار سوء بخل است.

البته باید توجه داشت بخل انواع و اقسامی دارد، بعضا مادی است و گاه معنوی به عنوان مثال پرهیز از سلام کردن به دیگران، ادای واجبات الهی، درود نفرستادن بر پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله ) و اهل بیت (علیه‌السلام ) نیز از مصادیق بخل ورزیدن حتی بدتر از نوع مادی آن به شمار می رود.

پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله ) می فرمایند: «بخيل حقيقى كسى است كه نام من نزد او برده شود و بر من درود نفرستد.»

همان حضرت (صلی‌الله‌علیه‌وآله ) فرموده اند: «بخيل ترين مردم كسى است كه در سلام كردن بخل ورزد.»

امام کاظم (علیه‌السلام ) نیز در حدیثی فرموده اند: «بخيل كسى است كه در پرداخت آنچه خدا بر او واجب فرموده بخل ورزد.»

پی نوشت:

بحارالانوار

غررالحکم

میزان الحکمه

/م.س215