شش معیار مهم برای بهره مندی از رحمت خداوند!

وارث: از جمله ادعیه مهمی كه برنامه های بی نظیر انسان سازی در آنها بیان شده است، ادعیه ای است كه ابن عباس از وجود مبارك رسول خدا صلی الله علیه و آله نقل می كند كه حضرت برای هر روز دعای مخصوصی با فضیلت و ثواب بسیار از برای آن ذكر كرده است و مرحوم شیخ عباس قمی این ادعیه را در كتاب شریف مفاتیح الجنان ذكر كرده است.

دعاهایی كه در هر كدام از آنها به بخشی از مهمترین نیازمندی های انسان برای زندگی فردی و اجتماعی اشاره شده است و می تواند مسیر سعادت و خوشبختی را به انسان نشان دهد.

در دعای روز نهم ماه مبارك رمضان می خوانیم:

اَللّهُمَّ اجْعَلْ لی فیهِ نَصیباً مِنْ رَحْمَتِكَ الْواسِعَه وَاهْدِنی فیهِ لِبَراهینِكَ السّاطِعَه وَخُذْ بِناصِیتی اِلی مَرْضاتِكَ الْجامِعَه بِمَحَبَّتِكَ یا اَمَلَ الْمُشْتاقینَ.' خدایا قرار ده برایم در این روز بهره ای از رحمت وسیعت و راهنمایی ام كن در این ماه به سوی دلیل های درخشانت و مرا به سوی موجبات خوشنودی همه جانبه ات سوق ده به حق محبتت ای آرزوی مشتاقان.

در این دعای شریف به سه مولّفه مهم برای سعادت و خوشبختی در دنیا و آخرت اشاره شده است كه با نگاهی قرآنی به بررسی فراز اول از این دعای شریف می پردازیم.

اَللّهُمَّ اجْعَلْ لی فیهِ نَصیباً مِنْ رَحْمَتِكَ الْواسِعَه

در این فراز از دعا از خداوند متعال مسئلت می كنیم تا در این روز بهره ای از رحمت واسعه خود را برای ما قرار دهد، رحمت بی كرانی كه رمز موفقیت مردان الهی و عارفان و عالمان و دانشمندانی بوده كه با خداوند انس داشته اند.

اما سوال مهمی كه در این قسمت به ذهن خطور می كند، این است كه به راستی در فرهنگ قرآن مجید و روایات اسلامی چه شروطی برای بهره مندی از رحمت خداوند متعال بیان شده است؟

آیا معیاری برای این بهره مندی وجود دارد و یا اینكه همه از این رحمت الهی می توانند استفاده كنند؟

قرآن كریم برخی از افراد را به دلیل ایمان به برخی از آیات كی به نفع آنهاست و در مقابل بی اعتنایی به برخی دیگر از آیات كه گاهی بر خلاف منافع مادی آنهاست توبیخ و سرزنش می كند

با جستجوی در آیات الهی متوجه خواهیم شد كه واژه رحمت 563 بار در قرآن مجید به كار رفته است، هر چند كه رحمت عام خداوند متعال شامل همه موجودات می شود ، اما برای بهره مندی از رحمت خاص خداوند شروط و معیارهایی لازم است، معیارهای مهمی كه می توان سبك زندگی ما را تغییر دهد و رنگ و بوی زندگی ما را خدایی كند كه دراین قسمت به برخی از این معیارها اشاره می كنیم:

رحمت

شش معیار مهم برای بهره مندی از رحمت خداوند

«وَالْمُوْمِنُونَ وَالْمُوْمِنَاتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِیَاء بَعْضٍ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَیَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنكَرِ وَیُقِیمُونَ الصَّلاَةَ وَیُوْتُونَ الزَّكَاةَ وَیُطِیعُونَ اللّهَ وَرَسُولَهُ أُوْلَـئِكَ سَیَرْحَمُهُمُ اللّهُ إِنَّ اللّهَ عَزِیزٌ حَكِیمٌ »

: و مردان و زنان با ایمان ، دوستان یكدیگرند ، كه به كارهاى پسندیده وا مى ‏دارند ، و از كارهاى ناپسند باز مى ‏دارند ، و نماز را بر پا مى ‏كنند و زكات مى ‏دهند ، و از خدا و پیامبرش فرمان مى ‏برند . آنانند كه خدا به زودى مشمول رحمتشان قرار خواهد داد ، كه خدا توانا و حكیم است.»[التوبة: 71]

خداوند متعال در سوره توبه به شش معیار مهم برای بهره مندی از رحمت خداوند متعال اشاره می كند:

[1- امر به معروف 2- نهی از منكر 3- اقامه نماز 4- زكات 5- اطاعت از خداوند 6- اطاعت از رسول خدا صلی الله و علیه و آله]

معیار های جامعی كه هم بعد رفتار اجتماعی را شامل می شود و با بی تفاوت نبودن در برابر انحرافات جامعه در صدد اصلاح بر آمدن را تاكید می كند [امر به معروف و نهی از منكر] و هم بعد ارتباط انسان با خداوند را متذكر شده [نماز] و هم به بعد اقتصادی برای تعالی و رشد جامعه تاكید كرده است [زكات] و در مرحله آخر نیز به اطاعت بی چون و چرا از خداوند متعال و رسول خدا صلی الله علیه وآله تأكید كرده است و در پایان به افرادی كه دارای این معیارهای مهم باشند ، صراحتاً وعده داده است كه خداوند متعال به زودی آنها را مشمول رحمتشان قرار خواهد داد.

همچنین در آیات دیگر قرآن مجید نیز به برخی از معیارهای بهره مندی از رحمت خداوند متعال اشاره شده است كه برای رعایت اختصار در این مقاله تنها به یك نمونه از انها اشاره می كنیم:

«وَاكْتُبْ لَنَا فِی هَـذِهِ الدُّنْیَا حَسَنَةً وَفِی الآخِرَةِ إِنَّا هُدْنَـا إِلَیْكَ قَالَ عَذَابِی أُصِیبُ بِهِ مَنْ أَشَاء وَرَحْمَتِی وَسِعَتْ كُلَّ شَیْءٍ فَسَأَكْتُبُهَا لِلَّذِینَ یَتَّقُونَ وَیُوْتُونَ الزَّكَـاةَ وَالَّذِینَ هُم بِآیَاتِنَا یُوْمِنُونَ: «و براى ما در این دنیا نیكى مقرّر فرما و در آخرت [نیز] ، زیرا كه ما به سوى تو بازگشته‏ایم.» فرمود: «عذاب خود را به هر كس بخواهم مى ‏رسانم ، و رحمتم همه چیز را فرا گرفته است و به زودى آن را براى كسانى كه پرهیزگارى مى ‏كنند و زكات مى ‏دهند و آنان كه به آیات ما ایمان مى‏ آورند ، مقرر مى ‏دارم.» [الأعراف: 156]

خداوند متعال در سوره توبه به شش معیار مهم برای بهره مندی از رحمت خداوند متعال اشاره می كند: [1-امر به معروف 2- نهی از منكر 3-اقامه نماز  4-زكات  5-اطاعت از خداوند  6-اطاعت از رسول خدا]

چنانچه برخی از مفسرین قرآن مجید ذكر كرده اند وقتی این آیه شریفه نازل شد «وَ رَحْمَتی‏ وَسِعَتْ كُلَّ شَیْ‏ءٍ» حتی شیطان نیز در رحمت خداوند متعال طمع كرد و گفت كه این قسمت شامل حال من هم می شود، اما خداوند متعال در ادامه برای رحمت خود معیارهایی را ذكر می كند كه برخی از افرادی كه فاقد آنها هستند، از دایره رحمت خداوند متعال خارج می شوند [معیارهایی چون تقوا و پرداخت زكات و حقوق مالی واجب و همچنین ایمان به آیات الهی]

نكته ای كه در این قسمت حائز اهمیت است ذكر جمله [وَ الَّذینَ هُمْ بِآیاتِنا یُۆْمِنُونَ] است كه ایمان به تمام آیات را ملاك و معیار  برای رحمت خداوند قرار داده شده است، چرا كه قرآن كریم برخی از افراد را به دلیل ایمان به برخی از آیات که به نفع آنهاست و در مقابل بی اعتنایی به برخی دیگر از آیات كه گاهی بر خلاف منافع مادی آنهاست توبیخ و سرزنش می كند و می فرماید:

«أَفَتُوْمِنُونَ بِبَعْضِ الْكِتَابِ وَتَكْفُرُونَ بِبَعْضٍ فَمَا جَزَاء مَن یَفْعَلُ ذَلِكَ مِنكُمْ إِلاَّ خِزْیٌ فِی الْحَیَاةِ الدُّنْیَا وَیَوْمَ الْقِیَامَةِ یُرَدُّونَ إِلَى أَشَدِّ الْعَذَابِ وَمَا اللّهُ بِغَافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ: آیا شما به پاره‏اى از كتاب [تورات‏] ایمان مى‏ آورید ، و به پاره‏اى كفر مى ‏ورزید؟ پس جزاى هر كس از شما كه چنین كند ، جز خوارى در زندگى دنیا چیزى نخواهد بود ، و روز رستاخیز ایشان را به سخت ‏ترین عذاب ها باز برند ، و خداوند از آنچه مى ‏كنید غافل نیست.» [البقرة :85]

خلاصه كلام آنكه اگر در این روز خواستار بهره مندی از رحمت خاص خداوند متعال هستیم باید صلاحیت و شایستگی این رحمت را بدست بیاوریم و این شایستگی بدست نمی آید ، جز با معیارهایی كه در آیات و روایات اسلامی بیان شده است.

امین ادریسی