وارث : در رابطه با صلوات بر پيامبر و اهل بيتشان تاكيدات فراواني وارد شده است. معناى صلوات دادن بر رسول خدا آن است كه خدايا رحمتت را بر پيامبر و آل پيامبر نازل فرما. وقتى اين رحمت بر حضرت نازل شد به ديگران هم مى رسد چون او مجراى فيض است.
و من اكثر فيه من الصلوه على ثقل الله ميزانه يوم تخفف فيه الموازين (1)
هر كس در اين ماه بر من زياد صلوات بفرستد ترازوى اعمالش سنگين خواهد شد، روزى كه ترازوى اعمال بسيارى از مردم سبك مى شود.
در قيامت اعمال انسان را با يك واحد مخصوصى مى سنجند، نه با اجرام مادى و امثال آن در دنيا انسان اگر خواسته باشد متاع مادى را بسنجد آن را با يك ترازوى خاصّ مادّى توزين مى كند مثلاً درجه حرارت را با ميزان مخصوص آن، شيى كيلويى را با كيلو، در مسائل ادبى اگر خواستند شعرى را بسنجند با يك وزن خاصى مى سنجند.
حال اين سوال مطرح كه اعمال ما را كه در قيامت با چه واحدى مى سنجند؟ آيا اعمال ما را با سنگ و متر و عدد و رقم مى سنجند؟ كه چقدر عبادت كرديم يا واحد وزن در قيامت چيز ديگرى است ؟ قرآن مى فرمايد: والوزن يومئذ الحق(اعراف آيه8)، يعنى در قيامت اعمال را با حق مى سنجند كه مشخص شود چه عملى حق داشت و چه عملى از حق بى بهره بود؛ لذا در قرآن كريم وقتى سخن از توزين اعمال مطرح است مى فرمايد: آنان كه اعمالشان سنگين است . اهل سعادتند و آنان كه اعمالشان سبك است ، از سعادت محروم اند. يعنى اين واحد را كه حق است عده اى دارند و عده اى ندارند.
در بيانات اميرالمؤمنين(عليه السلام)آمده است، چه اين كه در بيان رسول الله(صلى الله عليه وآله)هم رسيده است كه حضرتش فرمود: «زِنُوا قَبْلَ أنْ تُوزَنوا» (2)
روزى مى رسد كه انسانها را وزن مى كنند كه كدام انسان سبك و كدام انسان سنگين است. كمال انسان به عقل و معارف عقلى اوست، خود را با يك ميزانى كه خدا نازل كرده است بسنجد، با ميزان قرآن كريم و با وزنى كه حق است. و تشخيص اين كار كه انسان بفهمد روى حقيقت كار مى كند يا خير، خيلى دشوار نيست .
در سفينة البحار از عيون اخبار الرضا چنين نقل مى كند:
امام رضا عليه السلام فرمود: هر كس توانايى نداشته باشد كه كفاره گناهان خود را بدهد، پس بايد بر محمد و آل او زياد صلوات بفرستد؛ به درستى كه صلوات گناهان را به تمام معنا از بين مى برد.(3)
مفهوم خطبه حضرت رسول (صلي الله عليه و آله) كه فرمود در ماه مبارك رمضان هر كس بيشتر بر من صلوات بفرستد خدا ترازوى او را سنگين مى كند اين است كه صلواتى را كه ما مى فرستيم از طرف ما نسبت به حضرت كمالى عائد نمى شود. خداى سبحان كمالات لائق را به آن حضرت (صلي الله عليه و آله) مرحمت كرد و مى كند، ما آن چيزى را كه از خداى سبحان مسئلت مى كنيم ، بعنوان يك علت فاعلى و واسطه در فيض سبب خير نخواهيم بود كه پيامبر بوسيله درود ما كامل بشوند، بلكه بوسيله درود ما كمالاتشان ظاهر مى شود و علت فياضه اش خداى سبحان است .
از ما خيرى به آن حضرت (صلي الله عليه و اله ) نمى رسد، چون هر چه ما داريم محصول تربيت ايشان است . مثل يك باغبانى كه در روزه عيد دسته گلى از باغ صاحب باغ داده است ؟ ما به هر كه برسيم ، گلهائى است كه بوستان رسول خدا - عليه آلاف التحيه و الثناء - نصيب ما شده است ؛ اگر هم يك دسته گلى مى چينيم و به حضرتش تقديم مى كنيم از باغ او است . بنابراين درودهاى ما چيزى نيست كه حضرت (صلي الله عليه و آله) از آن به كمال برسند، اما براى خود ما يك تقربى است كه ما از آن راه به كمال نائل مى شويم . لذا على - عليه السلام - فرمود هرگاه حاجتى داشتيد، دعائى كرديد. چيزى از خدا خواستيد، همراه با آن يا بعدا صلوات بر پيامبر را فراموش نكنيد(4) .زيرا صلوات بر آن حضرت يك دعائى مستجاب است ، و چون همراه صلوات حاجت خود را خواستيد، خداى سبحان اين چنين نيست كه يكى را برآورده كند و ديگرى را برآورده نكند؛ لذا گفتند اگر خواستيد دعا كنيد او از خداى سبحان را درود بر پيامبر را مسئلت كنيد تا در پرتو اين صلوات كه يك دعائى است مستجاب ، سائر دعاها هم مستجاب بشود. لذا در برنامه هاى آموزنده امام سجاد - سلام الله عليه - كه مثل اعلاى نيايش و دعا را به ما مى آموزاند، در بسيارى از فرازهاى ادعيه ايشان صلوات بچشم مى خورد. هر مطلبى را كه آن حضرت از خدا مى خواهند قبل و بعدش صلوات است چون آن اول و اين آخر را خداوند مستجاب مى كند بين آن ها را هم مستجاب خواهد فرمود.
اين صلوات را كه خدا و ملائكه بر پيامبر مى فرستند بر مؤمنين هم مى فرستند اين مؤمن چه مقامى دارد كه خداى سبحان بر او صلوات مى فرستد.
در سوره مباركه احزاب آمده است كه هو الذى يصل عليكم و ملائكته ليخرجكم من الظلمات الى النور (احزاب 43). خدا و ملائكه او بر شما صلوات مى فرستند تا شما را از تاريكى ها به نور هدايت فرمايد.
مؤ من به جائى مى رسد كه خدا بر او صلوات مى فرستد تا او را به فضاى نور منتقل كند. خداوند بر شما صلوات مى فرستد و فرشتگان او نيز، تا شما را از ظلمت ها به نور بيرون بياورند. معلوم مى شود صلوات خدا بر مومنين يعنى نورانى كردن و اگر اين فيض قطع بشود و خدا بر كسى صلوات نفرستد، يعنى در ظلمت ماندن . ما بايد خود را با اين معيار وزن كنيم . ببينيم از صلوات خدا بهره مى بريم يا خير؟ بدانيم هر جا كه لغزيديم و گرفتار گناه شديم در آن حال صلوات فرشتگان خدا نصيب ما نشده است ؛و هر لحظه كه توفيق اطاعت و انجام تكاليف شرعى نصيب ما شد، از احكام و آداب عبادات كم و بيش به اسرار عبادات راه پيدا كرديم ، بفهيم به اينكه صلوات خدا و فرشتگان خدا و فرشتگان خدا نصيب ما شده است .
اين مقام شامخ مؤ من است كه مؤ من به جائى مى رسد كه خدا و ملائكه او بروى صلوات مى فرستند، تا او را نورانى كنند. اگر كسى از اين راه نور گرفت ، هم راه خود را مى بيند و هم راه را به ديگران نشان مى دهد؛و اگر از اين راه نور نگرفت ، نه راه خود را مى بيند و نه مى تواند راهنماى ديگران باشد.
پس بياييم در اين ماه عزيز صلوات بسيار بر پيامبر و اهل بيت بفرستيم تا از فيض دنيا و آخرتي آن، برآورده شدن حوايج دنيايي، نجات از تاريكي ها و رسيدن به نور و سنگين شدن اعمالمان در قيامت بي نصيب نمانيم.
منابع :
1.وسائل الشيعة ج : 10 ص : 314
2.قال على - عليه السلام - زنوا انفسكم من قبل ان توزنوا وحاسبوها من قبل ان تحاسبوا و تنفسوا قبل ضيق الخناق و انقاد و اقبل عنف السياق . نهج البلاغه ، خطبه 90.
3. سفينة البحار ج 5، ص 170
4. بحار الانوار، ج 94، ص 54، و ج 2، ص 491، خبر 2-1 و ج 93، ص 316 -311؛ثواب الاعمال ، ص 312؛كنز العمال ، خبر 3988.
/م.ی216
