حجت الاسلام پناهیان: علامت دین داری نشاط است+ گزارش تصویری

وارث: مراسم شب هفدهم ماه مبارک رمضان با سخنرانی حجت الاسلام پناهیان و مداحی حاج مهدی سماواتی در حسینیه آیت الله حق شناس برگزار شد.

 در ادامه متن سخنرانی حجت الاسلام پناهیان را می‌ خوانید:

در زبان عربی بین چند کلمه تفاوت های اندکی وجود دارد که ما در زبان فارسی ممکن است این تفاوت ها را در نظر نگیریم. امّا چون می‌ خواهیم از کلمات اهل بیت علیهم‌السلام استفاده کنیم بهتر است این تفاوت ها را دقت کنیم. در باب سرور و شادی و یا در باب حزن و اندوه؛ این ها کلمات مختلفی هستند که برخی هایشان فارسی استفاده می‌ شوند و برخی همانند کلماتی هستند که در زبان عربی استفاده می‌ شوند. ما این ها را گاهی در زبان فارسی یکی می‌ گیریم.

 نشاط، شادی، سرور و خوشحال بودن؛ اینها کلماتی هستند که در کنار هم قرار می‌ گیرند اخیرا هم چند کلمه اضافه شده؛ مانند پر انرژی بودن یا انرژی داشتن از این شکل کلمات نیز معمولا استفاده می‌ شود. اگر بخواهیم کلمه نشاط را به زبان عربی تلفظ کنیم و بگوییم " نَشاط" در زبان فارسی زمانی که تلفظ اشتباهی رایج شد دیگر غلط محسوب نمی شود.

 در زبان عربی زمانی که می‌ گوید: "فَرَح"منظور شادی مطلق است.( هر نوع شادی) منتهی در قاموس قرآن و برخی از تحقیق ها این طور آمده است که "فَرَح" شادی توأم با تکبر است. لذا این کلمه تماماً دارای بار مثبت نیست بلکه مقداری بار منفی نیز دارد. سرور همان فَرَح است منتهی شادی ایجاد شده از اندیشه و تفکر است. زمانی که کسی خوب فکر کند و از دلایل منطقی و معقولی عمیقا شاد شود مسرور شده است. گویا نسبت به فرح بار سنگین تری از نظر عقلانی دارد. لذا گاهی از اوقات کسانی که دارای "فَرَح" هستند در قرآن کریم مذمت شده اند. البته از کلمه فَرَح استفاده خوبی نیز شده است.

در خطبه شریف همام در توصیف اهل تقوا یکی از حالات متقین داشتن فرح است که در اثر اصابت فضل و رحمت پروردگار ایجاد می‌ شود. در مقابل فَرَح، حزن است. در مقابل سرور هم حُزن و غم می‌ گذارند. اما در مقابل نشاط معمولا از کلمه کسالت استفاده می‌ کنند. پس به این معنا نشاط یعنی با انرژی بودن. در کلام شریفی از امیر المومنین علی علیه‌السلام  رابطه بین سرور و نشاط نیز خیلی زیبا نشان داده شده است. نشاط یعنی، آنقدر تو سر حال و سر کیف هستی که آن کاری که تو را خوشحال می‌ کند خیلی با انرژی انجام می‌ دهی.

برخی از دوستان می‌ پرسند شما درباره نشاط صحبت می‌ کنید و چه تفاوتی با حزن و غم و اندوه معنوی دارد ؟

این دو با هم مغایرت ندارند. انسان نشاط را یا از سر محبت پیدا می‌ کند و یا از سر هر نوع خوشحالی که از اشک ریختن و گریه کردن و غم معنوی جمع می‌ شود. اتفاقا اگر غم ما، غم معنوی باشد نباید نشاط ما را از بین ببرد. بلکه ما را همیشه باید پرانژی و سرحال حفظ کند. برخی از اندوه ها و غم ها ناشی از این است که انسان به کرم خدا اطمینان ندارد و در اثر عدم اطمینان به کرم خدا اشک ریخت قبول است؟

مطلق گریه کردن این حال را ایجاد نمی کند. لذا عرض شده است که نشاط نبض روحی یک انسان است. نبض روحی یک انسان مؤمن نیز هست. سرور یعنی هر نوع خوشحال، اما خوشحالی که موجب شود تو برای عمل انرژی پیدا کنی و از کار و عبادت خسته نشوی.

مؤمن دائماً نشاط دارد و اگر لحظه ای نشاط اش را از دست بدهد آن را پیدا می‌ کند و دیگر در او کسالتی ایجاد نمی شود. نشاط و شادی با هم یکی نیستند؟ خیلی با هم ربط دارند اما به هر نوع شادی، نشاط نمی گویند. شادی که موجب قدرت انسان در زندگی شود. به یک تعبیر ساده نشاط یعنی انرژی و شادی را با هم ترکیب کنیم. گاهی از اوقات به نشاط قدرت در عمل نیز گفته شده است. گاهی از اوقات به معنای تداوم و خسته نشدن در عمل نیز هست.

امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام می‌ فرمایند:" سرور نفس انسان را مبسوط می‌ کند. موجب برانگیختن نشاط در وجود انسان می‌ شود. " ( مبسوط یعنی روح انسان باز شود.) لذا اگر ما گاهی از اوقات نشاط را با شادی یکی می‌ گیریم بی راه نرفته ایم. اما نشاط آن شادی است که زندگی انسان را مملو از نشاط کند. زمانی که انسان شاد شود و این شادی در زندگی او تاثیر گزارد و او با قدرت وارد عمل شود به این نشاط می‌ گویند.

  آن چیزی که خیلی مهم است نشاط است. نه فرح و نه حتی سرور، منتهی سرور مقدمه نشاط است. امام علی علیه‌السلام می‌ فرمایند زمانی که سروری در دل انسان ایجاد شد. موجب نشاط انسان می‌ شود. اساساً از ادخال سرور در قلب دیگران انسان باید مسرور شود. آدم با وجدان مسرور می‌ شود برخی اهل لطیفه گویی هستند اما با این لطفه گویی دوست دارند دل ها را شاد کنند و غم از دل دیگران برطرف می‌ شود او جگرش حال می‌‌آید.

اگر در روایت ما زیاد از فرح حرفی گفته نشده است اما بر نشاط تاکید شده است، به این دلیل است اگر ما موضوع مان را شادی های معنوی قرار نداده ایم، بلکه گفته ایم نشاط معنوی به این دلیل است که ما آن نشاطی را می‌ خواهیم که موجب انگیزه و تداوم و قدرت عمل شود.

ما چرا می‌ خواهیم از نشاط معنوی صحبت کنیم؟

بنده یک تصور و یک ادعایی دارم ، تصورم این است که اکثر آدم ها موتور وجودشان نیم سوز کار می‌ کند. باید خیلی سرحال بود و قدرت داشت و با قدرت روحی زندگی کرد. امام علی علیه‌السلام فرمودند درِ خیبر را با قدرت روحی کنده ام و می‌ فرمایند مؤمن غالبا با قدرت روحی و نشاط اش زندگی می‌ کند و نشاط است که موجب می‌ شود ده برابر از جسم اش استفاده کند.

امام علی علیه‌السلام فرمودند:" به یک گیاهی کمتر آب برسد قوی تر است." کسی که مومن بود یعنی با نشاط است. یعنی دارای قدرت روحی و با نشاط است. یعنی از کسالت به دور است و بسیار با انرژی است. انسان با انرژی، کمتر بیمار می‌ شود و از تمام استعدادهای خود استفاده می‌ کند.

نوعا به ذهن ها خطور نمی کند؛ کسی که مومن بود یعنی با نشاط است. نشاط چیزی است که انگیزه عمل را در انسان قوی نگه می‌ دارد. نمی شود ما فرهنگ جامعه مان را تغییر دهیم و بگوییم علامت دین داری نشاط است. همان طور که امام علی علیه‌السلام در توصیف اهل تقوا فرمودند: کسالت از او دور است. نه اینکه کسالت ندارد. معنایش این است که او کجا و کسالت کجا!

بنده تصورم این است گاهی از اوقات مردم ما نشاط را علامت ایمان و تقوا نمی دانند و از خود انتظار ندارند با نشاط باشند. به خدا قسم جسم انسان در اثر نداشتن نشاط فرسوده می‌ شود.