عذاب و لذّت، مربوط به جسم يا روح؟

وارث : یکی از سوالات مطرح در خصوص قیامت اینکه عذاب و لذّت قبر، مربوط به جسم است يا روح؟

مطلبي که بايد به آن دقّت کرد، اين است که سؤال و جواب قبر و همچنين عذاب‌ها و لذّاتي که براي عالم قبر برمي‌شمرند، مربوط به روح انسان است؛ امّا چون روح متعلّق به جسم مادّي است و بدان وابستگي دارد، جسم نيز آن عذاب‌ها و لذّات را درک مي‌کند. به بيان روشن‌تر سؤالات قبر از روحي پرسيده مي‌شود که متعلّق به بدن است و هنوز تعلّقش را از جسم و از بدن جدا نکرده است.

براي فهم بهتر اين موضوع و براي تقريب به ذهن، مي‌توان عالم قبر را به خواب تشبيه کرد. گرچه اين تشبيه، تشبيه بعيدي است؛ ولي به تفهيم موضوع کمک مي‌کند. خواب انسان و خوشي و ناخوشي در خواب، مربوط به روح است؛ اما تأثير عجيبي روي جسم مي‌گذارد؛ مثلاً وقتي انسان در خواب ببيند که وارد يک باغ سرسبز شده و با رفقا و هم‌نشينان خوب، در آن باغ لذّت مي‌برد و خوش و خرم است، خوشي و نشاط او که مربوط به روح بوده، به جسم او نيز سرايت مي‌کند و پس از بيدارشدن، احساس راحتي و آرامش دارد. همچنان‌که خواب وحشتناک، جسم انسان را دچار ناراحتي و اضطراب مي‌کند.

احتلام در خواب، مثال روشن‌تري در اين زمينه است؛ در خواب حالتي براي روح انسان رخ مي‌دهد و در حالي که جسم او با هيچ‌کسي يا چيزي تماس نداشته و تحريک نشده است، در اثر تحريک روح، محتلم مي‌شود.

در اين خصوص از مثال دیگری براي تفهيم موضوع و تقريب به اذهان، ياري مي‌جوييم؛ فشار روحي يک جنايت‌کار و خيانت‌کار که در مقابل قاضي ايستاده و پروندۀ او را مي‌خوانند و مجبور است به جنايات خود اقرار و اعتراف کند و کم‌کم محکوم به اعدام مي‌شود، موجب پديد آمدن فشار جسمي به او مي‌شود و حالت خاصّي همراه با احساس سنگيني فراوان پيدا مي‌کند. افرادي که در قبر زير منگنۀ الهي له مي‌شوند، چنين حالتي دارند؛ البته سختي و فشار و سنگيني قبر، قابل مقايسه با مثال مذکور نيست و در وصف نمي‌گنجد[3]

[1]. تفسير القمي، ج 2، ص 94.

[2]. الزخرف، 71: «و در آنجا آنچه دل‌ها آن را بخواهند و ديدگان را خوش آيد، [هست‏].»

[3].کتاب معاد سرنوشت جاودانه انسان

/م.ی216

Links:
[1] http://vareth.ir/
[2] https://vareth.ir/tag/keyword/7525/%D8%B9%D8%B0%D8%A7%D8%A8
[3] https://vareth.ir/tag/keyword/12527/%D9%84%D8%B0%D8%AA
[4] https://vareth.ir/tag/keyword/19245/%D8%AC%D8%B3%D9%85
[5] https://vareth.ir/tag/keyword/9513/%D8%B1%D9%88%D8%AD
[6] https://vareth.ir/tag/keyword/32982/%D9%85%D8%B1%D8%A8%D9%88%D8%B7
[7] https://vareth.ir/tag/keyword/32983/%D9%85%D8%AA%D8%B9%D9%84%D9%82
[8] https://vareth.ir/tag/keyword/32984/%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%B3%D8%AA%DA%AF%DB%8C
[9] https://vareth.ir/tag/keyword/32985/%D8%AC%D8%B3%D9%85-%D9%85%D8%A7%D8%AF%DB%8C
[10] https://vareth.ir/tag/keyword/29704/%D8%AF%D8%B1%DA%A9
[11] https://vareth.ir/tag/keyword/32986/%D8%AE%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%AA-%DA%A9%D8%A7%D8%B1
[12] https://vareth.ir/tag/keyword/32987/%D8%AC%D9%86%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%DA%A9%D8%A7%D8%B1
[13] https://vareth.ir/tag/keyword/32988/%D8%B3%D9%86%DA%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C-%D9%82%D8%A8%D8%B1
[14] https://vareth.ir/tag/keyword/26349/%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85-%D9%82%D8%A8%D8%B1
[15] https://vareth.ir/tag/keyword/10471/%D8%A8%D8%AF%D9%86