نظر آیت‌الله قاضی‌ طباطبایی درباره «لهوف»

به مناسبت سالگرد درگذشت وی (644 ق) مروری بر اندیشه‌های او خواهیم داشت:

سید بن طاووس از نوادگان امام حسن مجتبی و امام سجاد (ع) 15 محرم 589 در حله به دنیا آمد. جد هفتم وی محمد بن اسحاق به دلیل زیبایی و ملاحتی که داشته به طاووس معروف شده و از سادات مدینه محسوب می‌شود.

مادر وی نیز از بزرگان امامیه است و مادر پدرش نوه شیخ طوسی است به همین دلیل خود گاهی می‌گفته «جدی ورام بن ابی فراس» و گاهی می‌گوید:‌«جدی الشیخ الطوسی»

وی علوم مقدماتی را نزد پدر و جد خود آموخت و به دلیل هوش و فراستی که داشت از دیگران سبقت گرفت. وی در کتاب کشف‌المحجة می‌گوید که وقتی به کلاس می‌آمده آنچه دیگران در طول چند سال آموخته بودند در یک سال می‌آموخته و از آنها پیشی می‌گرفته است.

سید بن طاووس مدتی در بغداد ماند و به دلیل فشارهای دولت عباسی برای دریافت پست دوباره به حله رفت و از آنجا سه سال در جوار امام هشتم (ع) و سپس نجف و کربلا هجرت کرد.

وی دلیل نپذیرفتن پست‌های حکومتی از سوی دولت عباسی را چنین مطرح کرد: اگر من طبق مصلحت شما عمل کنم رابطه خویش را با خداوند قطع می‌کنم و اگر طبق اوامر الهى و عدل و انصاف حرکت کنم خاندان تو و بقیه وزرا و سفرا و فرماندهان تو آن را تحمل نخواهند کرد و چنین خواهند گفت که على بن طاووس با این رویه مى‏‌خواهد بگوید اگر حکومت به ما برسد این چنین عمل مى‏‌کنیم و این روشى است برخلاف سیره حکمرانان قبل از تو و مردود دانستن حکومت‌هاى آنهاست».

وی در سال 661 هجری نقابت علویان را پذیرفت و نقیب سادات شد و امور آنها از قضاوت مشاجرات، رسیدگی به مساکین و سرپرستی ایتام و ... را برعهده گرفت.

*نظر علمای شیعه درباره سید بن طاووس

علامه حلی درباره رضی‌الدین می‌گوید: رضی الدین دارای کراماتی است که برخی از آنها را خودش برایم بیان کرده و پاره‌‌ای را پدرم بازگو کرده و من شنیده‌ام.

علامه مجلسی می‌گوید:‌السید النقیب، الثقة الزاهد و جمال العارفین.

محدث قمی می‌گوید: السید رضی الدین ابوالقاسم الأجل الأورع الأزهد الأسعد، قدوة العارفین و مصباح المتهجدین، صاحب الکرامات، طاووس آل طاووس، السید بن طاووس قدس الله سره و رفع فی الملأ الأعلی ذکره.

مهمترین اساتید سید پدر بزرگوارش موسى بن جعفر، جدش ورام بن ابى فراس، ابن نما حلى و فخار بن معد موسوى‏ و مهمترین شاگردانش سدیدالدین حلى، پدر علامه حلى، علامه حلى، حسن بن داود حلى صاحب رجال، عبدالکریم بن احمد بن طاووس، برادرزاده او على بن عیسى إربلى و... بودند.

*تألیفات

وی نزدیک به 50 اثر به ویژه در زمینه ادعیه و زیارات دارد.کتابخانه‌اش نیز حدد 1500 کتاب دارد و در تألیف کتاب‌های خویش از آنها استفاده می‌کرده است، البته بسیاری از کتبش در طول زمان از بین رفته است.

ده جلد کتاب «المهمات والتتمات»، «کشف المحجة لثمرة المهجة»، «مصباح الزائر و جناح المسافر»، «مهج الدعوات و منهج العنایات، «کتاب اللهوف»‌و ... مهمترین آثار او را تشکیل داده است.

سید على بن طاووس در سال 664 هجرى در سن 75 سالگى و در شهر بغداد وفات کرد. پیکرش را به نجف اشرف منتقل و در حرم امیرالمؤمنین (ع) به خاک سپردند.

*منابع:

دانشنامه اسلامی

بحارالانوار

الفوائد الرضویة فی أحوال علماء المذهب الجعفریة، شیخ عباس قمی

/1102001307