دکتر حسین محمدی فام : دلایل ضرورت بحث معاد چیست ؟

وارث: جلسه هفتگی هیئت روضة الشهداء با مداحی و سخنرانی دکتر حسین محمدی فام برگزار شد. 

در ادامۀ خبر متن سخنرانی دکتر حسین محمدی فام را می خوانید. 

معاد :

اولین دلیل هر انسانی چه مسلمان چه مسیحی و چه کافر، اگر دارای عقل سلیم باشد، در هر جامعه بشری، با عقل یا وجدان یا فطرتش از خودش می پرسد، آخرش که چه...؟

از کجا آمده ام آمدنم بهر چه بود/ به کجا می روم آخر ننمایی وطنم

اگر به سوال «آخرش که چه» و بحث معاد نپردازیم، دچار یکی از این موارد می شویم:

یک، بی هدفی در زندگی دنیا. کسی که دارای هدف است مسلماً در زندگی دنیوی بهتر برنامه ریزی می کند. دو، پوچ گرایی وافسردگی و خودکشی. سه، نگاهش فقط دنیوی می شود و حواسش نیست که دنیای دیگر و حساب و کتابی است.

یکی از دلایلی که ما می گوییم معاد مهم است این است که کسی که به این بحث نمی پردازد، در تصمیم گیری های زندگی سردرگم می شود و در دوراهی ها ملاکی برای انتخاب ندارد. پس اولین دلیل ضرورت بحث معاد پاسخ به این سوال است که بعد از یک عمر زندگی، آخرش که چه؟ آخرش چه می شود؟

دومین دلیل این است که ایمان به معاد پس از توحید در تمام ادیان الهی اهمیت داشته است. هر پیامبری که آمده است اول گفته خدا و دوم قیامت. قرآن می فرماید: «إِنْ كُنْتُمْتُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ ذلِكَ خَيْرٌ وَ أَحْسَنُ تَأْويلاً»¹. اگر به خدا و روز قيامت ايمان داريد به خدا و پيامبر رجوع کنيد در اين برای شما خير است و سرانجامی بهتر دارد.

قرآن می فرماید: «وَقَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا هَلْ نَدُلُّكُمْ عَلَى رَجُلٍ يُنَبِّئُكُمْ إِذَا مُزِّقْتُمْ كُلَّ مُمَزَّقٍ إِنَّكُمْ لَفِي خَلْقٍ جَدِيدٍ»²و كسانى كه كافر شدند، گفتند: آيا مردى را به شما نشان دهيم كه شما را خبر میدهد كه چون كاملا متلاشى شديد، قطعا آفرينشى جديد خواهيد يافت. در آیه بعدی می فرماید: «أَفْتَرَى عَلَى اللَّهِ كَذِبًا أَم بِهِ جِنَّةٌ بَلِ الَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ فِي الْعَذَابِ وَالضَّلَالِ الْبَعِيدِ»³ « آيا [اين مرد] بر خدا دروغ بسته يا جنونى در اوست؟ [نه،] بلكه آنها كه به آخرت ايمان نمی آورند و در عذاب و گمراهى بس دورى هستند»

علماء ما می فرمایند اکثر آیات مرتبط با معاد مَکّی هستند. یعنی همان موقع که پیامبر صلی الله علیه و آله هنوز به مکه نیامده و تشکیل حکومت نداده بودند و اسلام به قدرت نرسیده بود، در همان آغاز دعوت به اسلام از معاد صحبت شده است. پس این بحث خیلی مهم است.

یکی از مشکلات جدی که با بررسی قرآن هم متوجه می شوید این است که، عده ای با این که با توحید مشکلی نداشتند ولی معاد را نمی پذیرفتند. قرآن راجع به آنها می فرماید : «کذبوا بایات الله» نشانه های خدا را تکذیب می کردند. قرآن می فرماید: «إِنْ هِيَ إِلَّا حَيَاتُنَا الدُّنْيَا نَمُوتُ وَنَحْيَا وَمَا نَحْنُ بِمَبْعُوثِينَ»⁴جز اين زندگانى دنياى ما چيزى نيست مى‏ميريم و زندگى میکنيم و ديگر برانگيخته نخواهيم شد.

سومین دلیل، کثرت آیات قرآن در این موضوع است.

قرآن یک دسته آیات دارد که معاد را اثبات می کند. مثلاً آیات آخر سوره یس. «قَالَ مَنْ يُحْيِي الْعِظَامَ وَهِيَ رَمِيمٌ»⁵ گفت چه كسى اين استخوانها را كه چنين پوسيده است زندگى می بخشد. خداوند در آیه بعدی می فرماید: «قُلْ يُحْيِيهَا الَّذِي أَنشَأَهَا أَوَّلَ مَرَّةٍ»⁶ بگو همان كسى كه نخستين‏ بار آن را پديد آورد. داستان حضرت ابراهیم علیه السلام و تکه تکه کردن مرغ هم اثبات معاد بود.

دومین دسته آیات قرآن در تهدید تکذیب کنندگان معاد است. «و لهم عذاب الیم بما کانوا تکذبون» آنها به خاطر تکذیب معاد عذاب دردناکی دارند. در جایی دیگر می فرماید: « قَدْ خَسِرَ الَّذِينَ كَذَّبُواْ بِلِقَاء اللّهِ» ⁷

دسته سوم، نشانه های روز قیامت و در واقع مقدمه برپایی روز قیامت است. «إِذَا الشَّمْسُ كُوِّرَتْ، وَإِذَا النُّجُومُ انكَدَرَتْ»⁸  «إِذَا السَّمَاء انفَطَرَتْ، وَإِذَا الْكَوَاكِبُ انتَثَرَتْ»⁹  «إِذَا السَّمَاء انشَقَّتْ، وَأَذِنَتْ لِرَبِّهَا وَحُقَّتْ»¹⁰

دسته چهارم شرح روز قیامت است. «وَ کُلَّ إِنسانٍأَلْزَمْناهُ طائِرَهُ في عُنُقِهِ وَ نُخْرِجُ لَهُ يَوْمَ الْقِيامَةِ کِتاباً يَلْقاهُ مَنْشُور»¹¹  «وَ وُضِعَ الْکِتَب وَ جِای ءَ بِالنَّبِیِّینَ وَ الشهَدَاءِ»¹²  «وَسِيقَ الَّذِينَ كَفَرُوا إِلَى جَهَنَّمَ زُمَرًا»¹³ و كسانى كه كافر شده‏اند گروه گروه به سوى جهنم رانده شوند.  «وَسِيقَ الَّذِينَ اتَّقَوْا رَبَّهُمْ إِلَى الْجَنَّةِ زُمَرًا»¹⁴ كسانى كه از پروردگارشان پروا داشته‏اند گروه گروه به سوى بهشت‏سوق داده شوند.

دسته پنجم اوصاف بهشت و جهنم است. خدا هم نعمت های بهشت را گفته است و هم عذاب های جهنم را.

معاد در لغت به معنی بازگشت است و ریشه اش عود است. اگر معاد را اسم زمان در نظر بگیریم، زمان بازگشت و اگر اسم مکان در نظر بگیریم می شود، مکان بازگشت و اگر اسم مصدر بگیریم، بازگشتن است.

/1102101306

پی نوشت:

1. سوره نساء آیه 59

2. سوره سبأ آیه 7

3. سوره سبأ آیه 8

4. سوره مومنین آیه 37

5. سوره یس آیه 78

6. سوره یس آیه 79

7. سوره انعام آیه 31

8. سوره شمس آیه 1 و 2

9. سوره انفطار آیه 1 و 2

10. سوره انشقاق آیه 1 و 2

11. سوره اسراء آیه 16

12. سوره زمر آیه 69

13. سوره زمر آیه 71

14. سوره زمر آیه 73