آیا خمس‌دادن درآمد سرشار می‌خواهد ؟

بسیاری از مردم برای دینشان ارزش قائل نیستند، با اندک بهانه‌ای، وظیفه دینی خود را تعطیل می‌کنند یا به تأخیر می‌اندازند. یکی تا سردرد و دل‌دردی می‌گیرد، به عذر اینکه مریضم! نمازش را نشسته می‌خواند؛ نمی‌رود بپرسد که آن بیماری یا ناتوانی که مجوز تبدیل قیام نماز به قعود می‌شود، کدام است؟!

دیگری در روزه ماه مبارک رمضان اندک ضعفی احساس کند، روزه‌اش را می‌خورد. سومی می‌گوید من که درآمد سرشاری ندارم که خمس بدهم! خیال می‌کند خمس دادن درآمد سرشار می‌خواهد. در صورتی که یک تومان (۱۰ ریال) هم اگر از مخارج سال خود و عائله‌اش اضافه آمد، دو ریال آن، خمس است و باید آ‌ن را به محل مشخص شده در شرع مقدس برساند.

بعضی به راستی خیال می‌کنند وظیفه خمس و زکات دادن، مختص به متمولانی است که مال سرشار دارند. از بس که مردم به دینشان اهمیت نمی‌دهند، اصلاً به مسائل نماز و روزه و خمس و زکاتشان اعتنا نمی‌کنند.

آن پیرمرد نابینا در خانه خود نشست که من معذورم و تکلیفی نسبت به جهاد ندارم، نه بلکه حرکت کرد و نزد پیامبر (ص) آمد که یا رسول‌الله تکلیف من چیست؟ تازه وقتی او سؤال کرد، پیامبر (ص) جواب نداد و سکوت کرد؛ یعنی چون مسأله دین خیلی مهم است، باید از جانب خدا جواب برسد و وحی نازل شود تا من بگویم تکلیف تو چیست! در این موقع آیه نازل شد: 

گروه اول:

«لَّیْسَ عَلَى الضُّعَفَاء ... حَرَجٌ؛ بر ضعیفان حرجی نیست [و می‌توانند میدان جهاد نیایند]»

دین خدا حدود دارد و تعیین آن با اذن خدا وظیفه پیامبر اکرم (ص) و امامان معصوم (ع) است و در زمان غیبت، دست فقهای جامع‌الشرایط است.

گروه دوم:

«وَلاَ عَلَى الْمَرْضَى»؛ بیماران، یعنی کسانی که نقص بدنی ندارند ولی مریضند؛ چشم درد و دل‌درد و سردرد شدید دارند.

گروه سوم:

«وَلاَ عَلَى الَّذِینَ لاَ یَجِدُونَ مَا یُنفِقُونَ حَرَجٌ»؛ کسانی که فقیرند و تمکن مالی ندارند که وسایل مربوط به جهاد از قبیل مرکب و اسلحه و کفش و لباس لازم را تهیه کنند.

بعد می‌فرماید: این سه گروه ضعفا و مرضی و فقرا از آمدن به میدان جهاد معافند ولی با این شرط که:

«إِذَا نَصَحُوا لِلَّهِ وَرَسُولِهِ»؛ بر ناتوانان و بر بیماران و بر کسانى که چیزى نمى‏‌یابند [تا در راه جهاد] خرج کنند در صورتى که براى خدا و پیامبرش خیرخواهى نمایند هیچ گناهى نیست [و نیز] بر نیکوکاران ایرادى نیست و خدا آمرزنده مهربان است.

/1102101305